ਪਿਛਲੇ ਅਕਤੂਬਰ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ, ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਭਰਾਤਰੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਪੱਖ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਸੰਜੀਦਗੀ ਨਾਲ, ਅਰਮੀਨੀਆ ਨੂੰ $ 249 ਮਿਲੀਅਨ ਦੇ ਘਾਤਕ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਿਰਯਾਤ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ (Pinaka exports to Armenia) ਲਿਆ ਸੀ। ਅਰਮੀਨੀਆ ਜੋ ਆਪਣੇ ਗੁਆਢੀ ਅਜ਼ਰਬਾਈਜਾਨ ਨਾਲ ਸੋਵੀਅਤ ਦੇ ਟੁੱਟਣ ਕਾਰਨ ਇੱਕ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਰੁਕਾਵਟ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਹੈ। ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਨੇ ਇੱਛੁਕ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰ ਵੇਚੇ (Indias boom in arms export) ਹਨ। ਪਰ ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ ਲਈ ਨਿਸ਼ਚਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਪਲ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਰਤ ਆਰਮੇਨੀਆ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰ ਦੇਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਅਜ਼ਰਬਾਈਜਾਨ ਨਾਲ ਲੜ ਸਕੇ। ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਦਾ ਪੱਖ ਪੂਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਅਰਮੇਨੀਆ ਨੂੰ ਵੇਚੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਹੀ (PINAKA EXPORT TO ARMENIA ) ਘਾਤਕ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਮਲਟੀ-ਬੈਰਲ ਰਾਕੇਟ ਲਾਂਚਰ, ਪਿਨਾਕਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਕਾਰਗਿਲ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਦਿਖਾਈ ਸੀ। ਇਹ ਆਪਣੀ ਤੇਜ਼ ਫਾਇਰਿੰਗ ਸਮਰੱਥਾ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਤੁਰਕੀ ਦੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਡਰੋਨਾਂ, ਬੇਰੀਐਕਟਰਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਨਾਲ ਲੈਸ ਅਜ਼ਰਬਾਈਜਾਨ ਦੀਆਂ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਬਲਾਂ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਮਾਰੀ ਗਈ ਅਰਮੀਨੀਆਈ ਫੌਜਾਂ, ਭਾਰਤੀ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਕਿਸਮਤ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਜ਼ਰਬਾਈਜਾਨ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਹੈ, ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਥਿਆਰ ਸਪਲਾਇਰ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਇੱਕ ਕਰੀਬੀ ਦੋਸਤ ਹੈ। ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਸਬੰਧ ਜੋ ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ (ਅਜ਼ਰਬਾਈਜਾਨ ਅਤੇ ਅਰਮੇਨੀਆ) ਸਾਂਝੇ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਮੋੜ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਅਜ਼ਰਬਾਈਜਾਨ ਅਤੇ ਅਰਮੇਨੀਆ ਦੇ ਸਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਲਗਾਤਾਰ ਟਕਰਾਅ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਅਜ਼ਰਬਾਈਜਾਨ, ਤੁਰਕੀ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚਾਲੇ ਵਧਦੇ ਸਬੰਧਾਂ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਹੈ। ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਰੋਧਾਭਾਸ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਇਜ਼ਰਾਈਲ, ਯੂਰਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵੀ ਬਾਕੂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹਨ, ਪਰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਰਿਸ਼ਤੇ ਸਾਡੇ ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰਨਗੇ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨਗੇ।
ਇਸ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਦਾ ਦੂਸਰਾ ਪੱਖ ਇਹ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਰਤ ਨੇ ਯੂਕਰੇਨ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਰੂਸ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਰਮੇਨੀਆ ਦੀਆਂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਵੱਡਾ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਭਾਰਤ ਨੇ ਇਹ ਸਾਰੇ ਹਥਿਆਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਕਿਸੇ ਮੁਸੀਬਤ ਵਿਚ ਘਿਰੇ ਰੂਸ ਦੇ ਕਹਿਣ 'ਤੇ ਭੇਜੀ ਸੀ? ਹਾਲਾਂਕਿ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇੱਕ ਗਲੋਬਲ ਹਥਿਆਰ ਸਪਲਾਇਰ ਵਜੋਂ ਉਭਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਕੱਲੇ 2022 ਵਿਚ 50 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੇ ਹਥਿਆਰ ਵਿਕਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ। 13 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਹਥਿਆਰ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵੇਚੇ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਅਗਲੇ 2 ਸਾਲਾਂ 'ਚ 35 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਮਿਲਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ 375 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੀ ਬ੍ਰਾਹਮੋਸ ਸੁਪਰਸੋਨਿਕ ਕਰੂਜ਼ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਜੋ ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਸਹਿਯੋਗ ਦਾ ਉਤਪਾਦ ਹੈ।
ਬ੍ਰਹਮੋਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਵੱਡਾ ਖਰੀਦਦਾਰ ਫਿਲੀਪੀਨਜ਼ ( BRAHMOS TO PHILIPPINES) ਹੈ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਮਲੇਸ਼ੀਆ, ਵੀਅਤਨਾਮ ਅਤੇ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਨਾਲ ਨਵੇਂ ਆਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਉੱਦਮ, ਬ੍ਰਹਮੋਸ ਏਰੋਸਪੇਸ ਕੰਪਨੀ, 2025 ਤੱਕ $5 ਬਿਲੀਅਨ ਦੀ ਕਮਾਈ ਕਰਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕੁੱਲ 25 ਦੇਸ਼ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ 50 ਭਾਰਤੀ ਰੱਖਿਆ ਨਿਰਯਾਤ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵੇਚਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਰਮੀਨੀਆ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਨਿੱਜੀ ਖੇਤਰ ਦੀ ਕੰਪਨੀ ਸੋਲਰ ਤੋਂ ਮਲਟੀ-ਬੈਰਲ ਤੋਪਾਂ ਖਰੀਦਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵੀ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਵਾਲੇ ਰਾਡਾਰ ਵੇਚੇ ਹਨ।