ਰਾਏਪੁਰ/ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਕਾਮਧੇਨੂ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੇਵੀ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਰੂਪ ਗਾਂ ਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ 'ਚ 'ਸੁਰਭੀ' ਵੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਕੋਲ ਕਾਮਧੇਨੂ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਉਹੀ ਕੁਝ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਜੋ ਉਹ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਜਨਮ ਬਾਰੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹਨ।
ਇੱਕ ਕਥਾ ਮੁਤਾਬਕ ਇਹ ਸਮੁੰਦਰ ਮੰਥਨ ਤੋਂ ਨਿਕਲੀ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬੇਟੀ ਦਾ ਨਾਂ ਨੰਦਿਨੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਮਹਿਸ਼ ਅਤੇ ਗਊ ਵੰਸ਼ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ। ਉਹ ਮਹਾਰਿਸ਼ੀ ਕਸ਼ਯਪ ਦੀ ਸੋਲ੍ਹਵੀਂ ਪਤਨੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਸ ਨੂੰ ਦਕਸ਼ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸੂਤੀ ਦੀ ਧੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਪੌਰਾਣਿਕ ਕਥਾਵਾਂ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਕਾਮਧੇਨੂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਦੈਵਿਕ ਗਾਂ (divine cow) ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਗਾਂ ਹੈ ਜਿਸ 'ਚ ਸਾਰੇ ਦੇਵੀ ਦੇਵਤੇ ਨਿਵਾਸ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕਾਮਧੇਨੂ ਨੂੰ ਮਨ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਦੂਜਾ ਨਾਮ ਸੁਰਭੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਾਰੀਆਂ ਗਾਵਾਂ ਦੀ ਮਾਂ ਹੋਣ ਦਾ ਦਰਜਾ ਹਾਸਲ ਹੈ।
ਗਾਂ ਨੂੰ ਮਾਂ ਲਕਸ਼ਮੀ ਦਾ ਰੂਪ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਾਮਧੇਨੂ ਗਾਂ ਦੈਵੀ ਅਤੇ ਚਮਤਕਾਰੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ (miraculous powers)ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਗਾਂ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਾਰੀਆਂ ਗਊਆਂ ਦੀ ਮਾਤਾ ਹੋਣ ਦਾ ਦਰਜਾ ਹਾਸਲ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਾਮਧੇਨੂ ਗਾਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਦੁੱਖ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਬ੍ਰਹਮ ਗਊ ਵਿੱਚ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀਆਂ 33 ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਹਨ। ਕਾਮਧੇਨੂ ਗਊ ਨੂੰ ਨਮਸਕਾਰ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਕਾਮਧੇਨੂ ਨੂੰ ਮਨ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਚਮਤਕਾਰੀ ਗਾਂ ਦਾ ਦੂਜਾ ਨਾਂ ਸੁਰਭੀ ਵੀ ਹੈ।
ਹਿੰਦੂਆਂ ਵਿੱਚ ਗਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ
ਜੇਕਰ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਗਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਤਿਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਲੋਕ ਇਸ ਨੂੰ ਜਾਨਵਰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪੂਜਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਕਾਮਧੇਨੂ ਨੂੰ ਬ੍ਰਹਮ ਗਾਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਾਮਧੇਨੂ ਗਊ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਵੀ ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਵਿਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਪੁਰਾਣਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਚਮਤਕਾਰੀ ਸ਼ਕਤੀ ਵਾਲੀ ਬ੍ਰਹਮ ਗਾਂ ਸੀ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਕੋਲ ਵੀ ਇਹ ਗਾਂ ਹੈ, ਉਹ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਤਾਕਤਵਰ ਵਿਅਕਤੀ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਦੇਵਤਿਆਂ ਅਤੇ ਦੈਂਤਾਂ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਸਮੁੰਦਰ ਮੰਥਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈਆਂ 14 ਕੀਮਤੀ ਵਸਤਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਾਮਧੇਨੂ ਗਾਂ ਵੀ ਸੀ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਦੇਵਤੇ ਪੂਜਦੇ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਵਰਗ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗਾਵਾਂ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।