ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਸਾਲ 2022 ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 1901 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੰਜਵੇਂ ਸਭ ਤੋਂ ਗਰਮ ਸਾਲ ਵਜੋਂ (2022 to be fifth warmest year for India since 1901 IMD) ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ ਨੇ 1901 ਤੋਂ ਹੀ ਮੌਸਮ ਸੰਬੰਧੀ ਰਿਕਾਰਡ ਰੱਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ ਨੇ 2022 ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਦਾ ਸਾਲਾਨਾ ਔਸਤ ਤਾਪਮਾਨ (India Meteorological Department ) ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਔਸਤ ਨਾਲੋਂ 0.51 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਵੱਧ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ 1981-2010 ਦੀ ਮਿਆਦ ਲਈ ਔਸਤ ਤਾਪਮਾਨ ਹੈ।
ਔਸਤ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ 0.71 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ: ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ 2016 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗਰਮ ਦਿਨਾਂ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਔਸਤ ਤਾਪਮਾਨ 0.71 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਵਧ ਗਿਆ ਸੀ। 2022 - ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ ਫਰਵਰੀ ਦੇ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੌਰਾਨ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਔਸਤ ਤਾਪਮਾਨ -0.04 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਦੀ ਵਿਗਾੜ ਨਾਲ ਆਮ ਸੀ।
ਕਈ ਅਸਧਾਰਨ ਮੌਸਮ ਸੰਬੰਧੀ ਘਟਨਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਭਾਰੀ ਮੀਂਹ, ਹੜ੍ਹ ਅਤੇ ਸੋਕਾ ਵਾਪਰਿਆ:ਮਾਨਸੂਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਾਰਚ ਤੋਂ ਮਈ ਦੇ ਦੌਰਾਨ (Heat during March to May before monsoon) ਤਾਪਮਾਨ 1.06 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਦੇ ਬਦਲਾਅ ਨਾਲ ਆਮ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਸੀ। ਸਾਲ 2022 ਵਿੱਚ, ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 1971-2020 ਦੀ ਮਿਆਦ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਲੰਬੇ ਅਰਸੇ ਦੀ ਔਸਤ ਦਾ 108 ਫੀਸਦੀ ਮੀਂਹ ਪਿਆ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ 1965-2021 ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ 11.2 ਦੇ ਸਾਧਾਰਨ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਉੱਤਰੀ ਹਿੰਦ ਮਹਾਸਾਗਰ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਚੱਕਰਵਾਤੀ (Three cyclonic storms in the North Indian Ocean) ਤੂਫਾਨਾਂ ਅਤੇ 12 ਘੱਟ ਦਬਾਅ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਸਮੇਤ 15 ਚੱਕਰਵਾਤੀ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਾਪਰੀਆਂ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੀਂਹ, ਹੜ੍ਹ, ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ, ਬਿਜਲੀ ਡਿੱਗਣ, ਗਰਜ, ਤੂਫ਼ਾਨ ਅਤੇ ਸੋਕੇ ਵਰਗੀਆਂ ਅਸਧਾਰਨ ਮੌਸਮੀ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਦਾ ਗਲੋਬਲ ਪ੍ਰਭਾਵ: ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਬਿਹਤਰ ਸਮਝ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ (Climate change in the Indian Ocean) ਹਿੰਦ ਮਹਾਸਾਗਰ ਦੇ ਡਾਈਪੋਲ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਘਟਨਾ ਜੋ ਕਈ ਵਾਰ ਘਾਤਕ ਮੌਸਮ ਸੰਬੰਧੀ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੂਰਬੀ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਮੈਗਾਡ੍ਰੌਟਸ ਅਤੇ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਗੰਭੀਰ ਹੜ੍ਹ।
ਅਧਿਐਨ 10,000 ਸਾਲਾਂ ਦੀਆਂ ਜਲਵਾਯੂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਕਰਦਾ ਹੈ:ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੈੱਟਾਂ ਤੋਂ ਇੱਕ ਉੱਨਤ ਜਲਵਾਯੂ ਮਾਡਲ ਤੋਂ ਸਿਮੂਲੇਸ਼ਨ ਤੱਕ 10,000 ਪੁਨਰ-ਨਿਰਮਾਣ, ਬ੍ਰਾਊਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਟੀਮ ਦੁਆਰਾ ਸਾਇੰਸ ਐਡਵਾਂਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪਿਛਲੇ ਮੌਸਮ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:ਜਹਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਪਿਸ਼ਾਬ ਕਰਨ ਦਾ ਮਾਮਲਾ: ਮੁਲਜ਼ਮ ਸ਼ੰਕਰ ਮਿਸ਼ਰਾ ਬੇਂਗਲੁਰੂ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ
ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਪਿਘਲਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬਦਲਾਅ ਕੀਤੇ:ਖੋਜਾਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲਗਭਗ 18,000 ਤੋਂ 15,000 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ, ਵਿਸ਼ਾਲ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਪਿਘਲਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਉੱਤਰੀ ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਉੱਤਰੀ ਅਟਲਾਂਟਿਕ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਟਲਾਂਟਿਕ ਮਹਾਸਾਗਰ (Atlantic Ocean) ਨੂੰ ਗਰਮ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਮੁੰਦਰੀ ਧਾਰਾਵਾਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਨੂੰ ਸਥਾਪਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣ ਨੇ ਆਖਰਕਾਰ ਹਿੰਦ ਮਹਾਸਾਗਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਲੂਪ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ ਜੋ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਠੰਡਾ ਪਾਣੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੌਸਮ ਦਾ ਪੈਟਰਨ, ਜਿਸਨੂੰ ਡਾਈਪੋਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਔਸਤ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਰਖਾ (ਪੂਰਬ ਜਾਂ ਪੱਛਮ) ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਵਿਆਪਕ ਸੋਕਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।