ਬਿਹਾਰ/ਨਾਲੰਦਾ: ਜਿੱਥੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ-ਮੁਸਲਿਮ ਦਰਮਿਆਨ ਫਿਰਕੂ ਤਣਾਅ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਕਈ ਵਾਰ ਦੇਖਣ ਅਤੇ ਸੁਣਨ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਹੀ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਨਾਲੰਦਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਹਿੰਦੂ-ਮੁਸਲਿਮ ਏਕਤਾ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਹੈਰਾਨੀ ਹੋਵੇਗੀ ਕਿ ਇਸ ਪਿੰਡ (ਮਾੜੀ ਪਿੰਡ ਜਿੱਥੇ ਕੋਈ ਮੁਸਲਮਾਨ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਪਰਿਵਾਰ ਨਹੀਂ (Mari Village where no Muslim lives) ਹੈ, ਪਰ ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਮਸਜਿਦ ਵਿੱਚ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਪੰਜ ਵਾਰ ਨਮਾਜ਼ ਅਦਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਜ਼ਾਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਮਸਜਿਦ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਹਿੰਦੂ: ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਨਾਲੰਦਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬੇਨ ਬਲਾਕ ਦੇ ਮਾੜੀ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਹਿੰਦੂ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਮਸਜਿਦ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਮਸਜਿਦ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੀ ਗੈਰ-ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ, ਸਗੋਂ ਹਿੰਦੂ ਭਾਈਚਾਰਾ ਇਸ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ (Hindus take care of mosque in nalanda), ਹਿੰਦੂ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕ ਇੱਥੇ ਪੰਜ ਵਾਰ ਨਮਾਜ਼ ਅਦਾ ਕਰਨ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮਸਜਿਦ ਦੀ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ, ਰੰਗਾਈ ਅਤੇ ਪੇਂਟਿੰਗ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਵੀ ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੇ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਲੋਕ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਝਿਜਕ ਦੇ ਆਪਣੇ ਮੰਦਰ ਵਾਂਗ ਮਸਜਿਦ ਦੀ ਸੇਵਾ ਸੰਭਾਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਇਸ ਪਿੰਡ 'ਚ ਨਹੀਂ ਇੱਕ ਵੀ ਮੁਸਲਿਮ ਪਰਿਵਾਰ ਪੈੱਨ ਡਰਾਈਵ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਜਾਨ: ਮਸਜਿਦ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਪਿੰਡ ਦੇ ਹੀ ਬਖੋਰੀ ਜਮਾਂਦਾਰ, ਗੌਤਮ ਪ੍ਰਸਾਦ ਅਤੇ ਅਜੈ ਪਾਸਵਾਨ ਦੀ ਹੈ। ਮਸਜਿਦ ਵਿਚ ਸਫਾਈ, ਮੁਰੰਮਤ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਨਿਯਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਅਜ਼ਾਨ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਅਜ਼ਾਨ ਨਾ ਸਿੱਖਣ ਕਾਰਨ ਇਸ ਦਾ ਵੀ ਹੱਲ ਲੱਭ ਲਿਆ। ਇਹ ਲੋਕ ਪੈੱਨ ਡਰਾਈਵ ਰਾਹੀਂ ਅਜ਼ਾਨ ਦੇਣ ਲੱਗੇ ਹਨ। ਇਸ ਮਸਜਿਦ ਵਿੱਚ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਪੰਜ ਵਾਰ ਅਜ਼ਾਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮਸਜਿਦ ਨੂੰ ਪੇਂਟ ਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਉਸ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਇਸ ਵਿੱਚ ਪੂਰੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕ ਸਹਿਯੋਗ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਇਸ ਪਿੰਡ 'ਚ ਨਹੀਂ ਇੱਕ ਵੀ ਮੁਸਲਿਮ ਪਰਿਵਾਰ ਇੱਥੇ ਰੱਖੇ ਪੱਥਰ ਨਾਲ ਦੂਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਬੀਮਾਰੀ: ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਪਿੰਡ ਦੇ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਲੋਕ ਵੀ ਕੋਈ ਵੀ ਸ਼ੁਭ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਥੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੇ ਮੰਦਰ 'ਚ ਵਿਆਹ ਦੇ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਕਾਰਡ ਭੇਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇੱਥੇ ਵੀ ਕਾਰਡ ਭੇਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਨਾ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਦੁੱਖ ਹੋਵੇਗਾ। ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਚਲੀ ਆ ਰਹੀ ਇਸ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਲੋਕ ਪਾਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੋਂ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਹੋਣ 'ਤੇ ਇਸ ਮਸਜਿਦ 'ਚ ਰੱਖੇ ਪੱਥਰ ਨੂੰ ਚਿਪਕਾਉਣ ਨਾਲ ਬੀਮਾਰੀ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਸਜਿਦ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਮਕਬਰਾ ਵੀ ਹੈ। ਇਸ 'ਤੇ ਵੀ ਲੋਕ ਚਾਦਰ-ਕੱਪੜੇ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਇਸ ਪਿੰਡ 'ਚ ਨਹੀਂ ਇੱਕ ਵੀ ਮੁਸਲਿਮ ਪਰਿਵਾਰ ਮਾੜੀ ਪਿੰਡ ਦੀ 2000 ਦੇ ਕਰੀਬ ਆਬਾਦੀ: ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕਈ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਥੇ ਮੁਸਲਿਮ ਪਰਿਵਾਰ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਪਰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਉਹ ਹਿਜਰਤ ਕਰ ਗਏ ਅਤੇ ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਸਜਿਦ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਹਿ ਗਈ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮਸਜਿਦ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਦਾ ਜ਼ਿੰਮਾ ਲਿਆ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਖੋਰੀ ਜਮਾਂਦਾਰ ਗੌਤਮ ਪ੍ਰਸਾਦ ਅਤੇ ਅਜੈ ਪਾਸਵਾਨ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਮਸਜਿਦ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੀ ਅੱਜ 2000 ਦੇ ਕਰੀਬ ਆਬਾਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਲੋਕ ਹਨ। ਇਸ ਮਸਜਿਦ ਦੀ ਦੇਖ-ਭਾਲ 1981 ਤੋਂ ਹਿੰਦੂਆਂ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਹਿਜਰਤ ਦਾ ਕਾਰਨ: ਲੋਕ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੁਸਲਮਾਨ ਇੱਥੇ ਤਿੰਨ ਸਦੀਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆ ਕੇ ਵਸੇ ਸਨ। 1946 ਦੇ ਫਿਰਕੂ ਦੰਗਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੁਸਲਿਮ ਪਰਿਵਾਰ ਪਿੰਡ ਛੱਡ ਕੇ ਪਰਵਾਸ ਕਰ ਗਏ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1981 ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਦੰਗਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਾਕੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਵੀ ਇੱਥੋਂ ਸ਼ਿਫਟ ਹੋ ਕੇ ਬਿਹਾਰਸ਼ਰੀਫ ਚਲੇ ਗਏ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਇਸ ਮਸਜਿਦ ਦੀ ਦੇਖ-ਭਾਲ ਹਿੰਦੂਆਂ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। 1945 ਤੱਕ ਇੱਥੇ 45 ਮੁਸਲਿਮ ਪਰਿਵਾਰ, 45 ਕੁਰਮੀ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ 10 ਹੋਰ ਜਾਤੀ ਪਰਿਵਾਰ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ।
ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਇਸ ਪਿੰਡ 'ਚ ਨਹੀਂ ਇੱਕ ਵੀ ਮੁਸਲਿਮ ਪਰਿਵਾਰ ਮਾੜੀ ਤੋਂ ਪਿਆ ਮੰਡੀ ਦਾ ਨਾਂ : ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਾਂ ਮੰਡੀ ਸੀ। ਇਸ ਨੂੰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੰਡੀ ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਮਾੜੀ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਪਰ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਹੜ੍ਹਾਂ ਅਤੇ ਅੱਗ ਕਾਰਨ ਹੋਈ ਤਬਾਹੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲਦਾ ਰਿਹਾ। ਪਹਿਲੀ ਤਬਾਹੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਨੀਮ ਮਾੜੀ, ਫਿਰ ਪਾਵ ਮਾੜੀ, ਫਿਰ ਮੁਸ਼ਰਕਤ ਮਾੜੀ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਇਸਮਾਈਲਪੁਰ ਮਾੜੀ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਅੱਗ ਲੱਗਣ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਾਪਰਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਹੜ੍ਹ ਵੀ ਆਉਂਦੇ ਸਨ। ਕਰੀਬ 5 ਤੋਂ 6 ਸੌ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਰਤ ਇਸਮਾਇਲ ਨਾਂ ਦਾ ਵਿਅਕਤੀ ਆਇਆ। ਉਸ ਦੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਮਾਤਮ ਛਾ ਗਿਆ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਨਾਲ ਅੱਗ ਲੱਗਣ ਦੀ ਘਟਨਾ ਦਾ ਅੰਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਤਾਂ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਮਸਜਿਦ ਕੋਲ ਦਫ਼ਨਾ ਦਿੱਤਾ। ਜਿਸ ਦੀ ਕਬਰ ਇੱਥੇ ਹੈ।
200-250 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੀ ਹੈ ਇਹ ਮਸਜਿਦ: ਇਸ ਮਸਜਿਦ ਨੂੰ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿਸ ਨੇ ਬਣਾਇਆ ਸੀ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸਬੂਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਪਰ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਨੇ ਜੋ ਦੱਸਿਆ ਸੀ, ਉਸ ਮੁਤਾਬਕ ਇਹ ਲਗਭਗ 200-250 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੀ ਹੈ। ਮਸਜਿਦ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਇਕ ਮਕਬਰਾ ਵੀ ਹੈ, ਜਿਸ 'ਤੇ ਲੋਕ ਚਾਦਰ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਭਾਵੇਂ ਮਾੜੀ ਪਿੰਡ ਦੀ ਇਸ ਮਸਜਿਦ ਨਾਲ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਟੁੱਟ ਗਿਆ ਹੈ ਪਰ ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੇ ਇਸ ਮਸਜਿਦ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:ਮੁਜ਼ੱਫਰਨਗਰ 'ਚ 8 ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੇ ਅਪਣਾਇਆ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ, ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲੇ ਹਿੰਦੂ ਨਾਮ
