ਹਰਿਆਣਾ: ਹਰਿਆਣਾ ਆਪਣੀ ਹੋਂਦ ਦੀ 58ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਮਨਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। 1 ਨਵੰਬਰ 1966 ਨੂੰ ਹਰਿਆਣਾ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ 17ਵਾਂ ਸੂਬਾ ਬਣ ਗਿਆ। ਹਰਿਆਣਾ ਬਾਰੇ ਇਕ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਹਾਵਤ ਹੈ 'ਦੇਸਾਂ ਵਿਚ ਦੇਸ ਹਰਿਆਣਾ, ਜਿਤ ਦੂਧ-ਦਹੀ ਕਾ ਖਾਣਾ' ਯਾਨੀ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਲੋਕ ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਦਹੀ ਖਾਣਾ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਰਾਜ ਨੇ ਪਿਛਲੇ 57 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਕਈ ਪਹਿਲੂਆਂ ਨੂੰ ਛੂਹਿਆ ਹੈ। ਖੇਡ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਹੋਣ, ਉਦਯੋਗਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੋਵੇ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਰਾਜ ਦਾ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣਾ ਨੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਐਨਸੀਆਰ ਵਿੱਚ ਘਿਰੇ ਹੋਣ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਅਤੇ ਅਸਿੱਧਾ ਫਾਇਦਾ ਹਰਿਆਣਾ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਹੈ।
ਖੇਡ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣਾ ਨੇ ਲਿਖੀਆਂ ਕਈ ਕਹਾਣੀਆਂ : ਪਿਛਲੇ 57 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਖੇਡ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਬੇਮਿਸਾਲ ਕੰਮ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਝੰਡਾ ਬੁਲੰਦ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਪੰਜਾਬ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਿਖਰ ’ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਹਰਿਆਣਾ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲੋਂ ਪਛੜ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਾਰ ਏਸ਼ਿਆਈ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣਾ ਨੇ ਕੁੱਲ 107 ਤਗ਼ਮਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ 33 ਤਗ਼ਮੇ ਜਿੱਤੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ 2018 ਵਿੱਚ 70 ਮੈਡਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ 18 ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੇ ਜਿੱਤੇ। 2014 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਕੁੱਲ 57 ਤਗਮੇ ਜਿੱਤੇ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੇ 23 ਤਗਮੇ ਜਿੱਤੇ ਸਨ।
ਓਲੰਪਿਕ 'ਚ ਵੀ ਹਰਿਆਣਾ ਦਾ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ :ਓਲੰਪਿਕ 'ਚ ਹਰਿਆਣਾ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। 2008 ਦੀਆਂ ਓਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁੱਕੇਬਾਜ਼ ਵਿਜੇਂਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਾਂਸੀ ਦਾ ਤਗ਼ਮਾ ਜਿੱਤਿਆ ਸੀ, ਜਦਕਿ 2012 ਵਿੱਚ ਯੋਗੇਸ਼ਵਰ ਦੱਤ ਨੇ ਕਾਂਸੀ ਦਾ ਤਗ਼ਮਾ ਅਤੇ ਸਾਇਨਾ ਨੇਹਵਾਲ ਨੇ ਕੁਸ਼ਤੀ ਵਿੱਚ ਕਾਂਸੀ ਦਾ ਤਗ਼ਮਾ ਜਿੱਤਿਆ ਸੀ। ਉਥੇ ਹੀ ਜੇਕਰ 2016 ਓਲੰਪਿਕ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਸਿਰਫ 2 ਮੈਡਲ ਮਿਲੇ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ ਸਾਕਸ਼ੀ ਮਲਿਕ ਨੇ ਕੁਸ਼ਤੀ 'ਚ ਕਾਂਸੀ ਦਾ ਤਮਗਾ ਜਿੱਤਿਆ ਸੀ। ਨੀਰਜ ਚੋਪੜਾ 2020 ਓਲੰਪਿਕ ਵਿੱਚ ਸੋਨ ਤਮਗਾ ਜਿੱਤਣ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਖਿਡਾਰੀ ਸਨ, ਜਦਕਿ ਰਵੀ ਦਹੀਆ ਅਤੇ ਬਜਰੰਗ ਪੂਨੀਆ ਨੇ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਤਮਗਾ ਜਿੱਤਿਆ ਸੀ।
ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਮੋਹਰੀ ਬਣ ਕੇ ਉੱਭਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਹਰਿਆਣਾ :ਖੇਡ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਬਾਰੇ ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰਿਆਣਾ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਛੋਟਾ ਭਰਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣਾ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਮਾਤ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣਾ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਬਾਰੇ ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਧੀਰੇਂਦਰ ਅਵਸਥੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਵੀ ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਉਂਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਅੱਜ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣਾ ਦਾ ਨਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਹਰਿਆਣਾ ਨੂੰ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮੈਡਲਾਂ ਦੀ ਖਾਨ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ ਵਿੱਚ 20 ਤੋਂ 30% ਤਗਮੇ ਜਿੱਤ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸਫਲਤਾ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਰਿਆਣਾ ਨੇ ਆਪਣਾ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਇੰਨਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾ ਲਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਇਸ ਨੂੰ ਪਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ।
ਖੇਤੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਰੋਲ ਮਾਡਲ ਬਣਿਆ ਹਰਿਆਣਾ :ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਰਿਆਣਾ ਨੇ ਸਿਰਫ਼ ਖੇਡ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਹਰਿਆਣਾ ਨੇ ਖੇਤੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਕਈ ਪਹਿਲੂ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ 'ਚ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਇਕਲੌਤਾ ਸੂਬਾ ਹੈ ਜੋ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਸਮਰਥਨ ਮੁੱਲ 'ਤੇ 14 ਫਸਲਾਂ ਖਰੀਦਦਾ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਹਰਿਆਣਾ ਨੇ ਗੰਨੇ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀ ਕੁਇੰਟਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੀਮਤ ਅਦਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਤਰਜ਼ 'ਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਖੇਤੀ ਖੇਤਰ 'ਚ ਵੀ ਅੱਗੇ ਨਿਕਲਿਆ ਅਤੇ ਅੱਜ ਵੀ ਅੱਗੇ ਹੈ।
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣਾ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ:ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਬਾਰੇ ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਹਰੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ, ਉਸ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣਾ ਸਫਲ ਰਿਹਾ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਤਰਜ਼ 'ਤੇ ਹਰਿਆਣੇ ਨੂੰ ਅੰਨਦਾਤਾ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਰਿਆਣਾ ਅਜਿਹਾ ਰਾਜ ਹੈ ਜੋ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਸਮਰਥਨ ਮੁੱਲ 'ਤੇ 14 ਫਸਲਾਂ ਖਰੀਦਦਾ ਹੈ। ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਵਿਕਾਸ ਬਾਰੇ ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਧੀਰੇਂਦਰ ਅਵਸਥੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰਿਆਣਾ ਨੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਪਹਿਲੂ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਯਕੀਨਨ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਵੀ ਅਹਿਮ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ। ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਸਮਰਥਨ ਮੁੱਲ 'ਤੇ 14 ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਖਰੀਦ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿਚ ਇਕ ਮਿਸਾਲ ਹੈ। ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਹੋਰ ਸਹੂਲਤਾਂ ਜੋ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਉਹ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਦੂਜੇ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹਨ।
ਉਦਯੋਗੀਕਰਨ ਵਿੱਚ ਐਨਸੀਆਰ ਨੂੰ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਲਾਭ:ਹਰਿਆਣਾ ਉਦਯੋਗੀਕਰਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਮਾਇਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਦੂਜੇ ਰਾਜਾਂ ਨਾਲੋਂ ਅੱਗੇ ਹੈ। ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਰ ਵਰਗ ਲਈ ਬਜਟ ਵਾਲੀ ਕਾਰ ਵਾਲੀ ਮਾਰੂਤੀ ਕਾਰ ਦਾ ਪਲਾਂਟ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਗੁਰੂਗ੍ਰਾਮ 'ਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਅੱਜ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਵਾਹਨਾਂ ਜਾਂ ਟਰੈਕਟਰਾਂ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਅਤੇ ਪਲਾਈਵੁੱਡ ਉਦਯੋਗ ਵੀ ਆਪਣੀ ਵੱਖਰੀ ਪਛਾਣ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸਦੇ ਤਿੰਨ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਐਨਸੀਆਰ ਖੇਤਰ ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਹੋਣ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।