ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ:ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਦੀ ਗਿਆਰ੍ਹਵੀਂ ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਦੋ ਵਾਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਕ ਨੂੰ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਨੂੰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪੱਖ ਦੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਨੂੰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪੱਖ ਦੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਚੰਦ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਨੂੰ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਯੋਤਿਸ਼ਾਚਾਰੀਆ ਡਾ: ਅਨੀਸ਼ ਵਿਆਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਹਰ ਪੱਖ ਦੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਦਾ ਆਪਣਾ-ਆਪਣਾ ਮਹੱਤਵ ਹੈ | ਪੁਰਾਣਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਨੂੰ 'ਹਰਿ ਦਿਨ' ਅਤੇ 'ਹਰਿ ਵਾਸਰ' ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਰਤ ਵੈਸ਼ਨਵ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਵੈਸ਼ਨਵ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਦਾ ਵਰਤ ਹਵਨ, ਯੱਗ, ਵੈਦਿਕ ਕਰਮਕਾਂਡਾਂ ਆਦਿ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਫਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਜਯੋਤੀਸ਼ਾਚਾਰੀਆ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਦਾ ਵਰਤ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਇਸ ਵਰਤ ਨੂੰ ਰੱਖਣ ਦੀ ਮਾਨਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਪੁਰਖਾਂ ਨੂੰ ਸਵਰਗ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਕੰਦ ਪੁਰਾਣ ਵਿਚ ਵੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਦੇ ਵਰਤ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਵਰਤ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਚੌਲ, ਮਸਾਲੇ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਆਦਿ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਦੇ ਵਰਤ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਦਸ਼ਮੀ ਤੋਂ ਇਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਦਸ਼ਮੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸਵੇਰੇ ਉੱਠ ਕੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦਿਨ ਬਿਨਾਂ ਨਮਕ ਦੇ ਭੋਜਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਦਾ ਵਰਤ ਰੱਖਣ ਦਾ ਨਿਯਮ ਬਹੁਤ ਸਖਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਵਰਤ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸੂਰਜ ਡੁੱਬਣ ਤੋਂ ਅਗਲੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਦੇ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ ਤੱਕ ਵਰਤ ਰੱਖਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।