ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ—ਲਗਾਤਾਰ ਵੱਧ ਰਹੀ ਗਰਮੀ ਅਤੇ ਮਾਨਸੂਨ 'ਚ ਦੇਰੀ ਨੇ ਸਭ ਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਮਾਨਸੂਨ ਨੇ ਕੇਰਲ 'ਚ ਆਪਣੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਵਾਇਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹੋਰ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਵੇਗਾ। ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਜਾਂ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰੀਕਾਂ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕੇਰਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਨਸੂਨ ਅਗਲੇ ਇੱਕ ਦਿਨ ਕਰਨਾਟਕ ਅਤੇ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਵਿੱਚ ਦਸਤਕ ਦੇਵੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ 9-12 ਜੂਨ ਤੱਕ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚੇਗਾ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਰਾਜਾਂ ਦਾ ਨੰਬਰ ਆਵੇਗਾ।
ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਇਸ ਵਾਰ ਮਾਨਸੂਨ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਲਈ ਚੱਕਰਵਾਤੀ ਤੂਫ਼ਾਨ ਬਿਪਰਜੋਏ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਠਹਿਰਾਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੂਫਾਨ ਕਾਰਨ ਗੁਜਰਾਤ, ਗੋਆ, ਕੇਰਲ ਅਤੇ ਕਰਨਾਟਕ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਾਜਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਅਲਰਟ ਜਾਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀ ਹੈ ਸਥਿਤੀ ਜਾਣਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਮਾਨਸੂਨ ਬਾਰੇ।
ਇਹ ਕਿਸ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਤੈਅ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਨਸੂਨ ਆ ਗਿਆ ਹੈ- ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ ਇਸ ਲਈ ਤਿੰਨ ਪੈਮਾਨੇ ਵਰਤਦਾ ਹੈ। ਹਵਾ ਦਾ ਵਹਾਅ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਕਰਨਾਟਕ, ਕੇਰਲ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਦੀਪ ਦੇ 14 ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਤੋਂ ਮੀਂਹ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 60 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 2.5 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਮੀਂਹ ਪਿਆ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹਨ- ਕੋਝੀਕੋਡ, ਤ੍ਰਿਚੂਰ, ਕੰਨੂਰ, ਕੁਡੂਲੂ, ਮੈਂਗਲੋਰ, ਕੋਚੀ, ਅਲਾਪੁਝਾ, ਕੋਲਮ, ਮਿਨੀਕੋਏ, ਥਲਾਸਰੀ, ਅਮਿਨੀ, ਤਿਰੂਵਨੰਤਪੁਰਮ, ਪੁਨਾਲੂਰ ਅਤੇ ਕੋਟਾਯਮ। ਤੀਜੀ ਸ਼ਰਤ ਹੈ - ਬੱਦਲ ਕਿੰਨੇ ਅਤੇ ਕਿੰਨੇ ਸੰਘਣੇ ਹਨ।
ਮਾਨਸੂਨ -ਇਹ ਅਰਬੀ ਸ਼ਬਦ ਮੌਸਿਮ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੌਨਸੂਨ ਸ਼ਬਦ ਅਲ ਮਸੂਦੀ ਨਾਂ ਦੇ ਲੇਖਕ ਨੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ- ਮੌਸਮੀ ਹਵਾਵਾਂ। ਮਾਨਸੂਨ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾ ਹੈ ਗਰਮੀਆਂ ਦਾ ਮਾਨਸੂਨ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਸਰਦੀਆਂ ਦਾ ਮਾਨਸੂਨ। ਗਰਮੀਆਂ ਦੀ ਮਾਨਸੂਨ ਨੂੰ ਦੱਖਣ ਪੱਛਮੀ ਮਾਨਸੂਨ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਸਮਾਂ ਜੂਨ ਤੋਂ ਸਤੰਬਰ ਤੱਕ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਸਰਦੀਆਂ ਦੀ ਮਾਨਸੂਨ ਨੂੰ ਵਾਪਸੀ ਵਾਲਾ ਮਾਨਸੂਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਅਕਤੂਬਰ ਤੋਂ ਦਸੰਬਰ ਤੱਕ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਅਤੇ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮੀਂਹ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮੀ ਮਾਨਸੂਨ ਕੇਰਲ ਦੇ ਤੱਟ ਨਾਲ ਟਕਰਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਵੱਧਦਾ ਹੈ।
ਜੂਨ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਗਰਮੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਗਰਮੀ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਸਮੁੰਦਰ 'ਤੇ ਗਰਮੀ ਥੋੜ੍ਹੀ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤਾਪ ਸਮਰੱਥਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਗਰਮੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ। ਦਬਾਅ ਦੇ ਅੰਤਰ ਕਾਰਨ ਹਵਾਵਾਂ ਆਪਣੀਆਂ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਬਦਲਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਉੱਚ ਦਬਾਅ ਵਾਲੀ ਪੱਟੀ ਤੋਂ ਘੱਟ ਦਬਾਅ ਵਾਲੀ ਪੱਟੀ ਤੱਕ ਵਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਰਮੀ ਕਾਰਨ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਘੱਟ ਦਬਾਅ ਵਾਲੀ ਪੱਟੀ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਹਵਾ ਸਮੁੰਦਰ ਤੋਂ ਧਰਤੀ ਵੱਲ ਵਗਦੀ ਹੈ। ਸਮੁੰਦਰ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਨਮੀ ਹੈ। ਇਹ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਠੰਢਾ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੀਂਹ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਕਿੰਨੀ ਵਾਰ ਮਾਨਸੂਨ 'ਚ ਹੋਈ ਦੇਰੀ
- ਮਾਨਸੂਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੀ ਮਿਤੀ
- ਕੇਰਲ - 8 ਜੂਨ
- ਕਰਨਾਟਕ - 8 ਜੂਨ
- ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ - 8 ਜੂਨ
- ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ - 10 ਜੂਨ
- ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ - 15 ਜੂਨ
- ਝਾਰਖੰਡ - 15 ਜੂਨ
- ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ - 15 ਜੂਨ
- ਬਿਹਾਰ - 15 ਜੂਨ
- ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ - 20 ਜੂਨ
- ਗੁਜਰਾਤ - 20 ਜੂਨ
- ਰਾਜਸਥਾਨ - 20 ਜੂਨ
- ਦਿੱਲੀ - 30 ਜੂਨ
- ਪੰਜਾਬ - 30 ਜੂਨ
- ਹਰਿਆਣਾ - 30 ਜੂਨ
ਕੇਰਲ 'ਚ ਮਾਨਸੂਨ ਨੇ ਦਸਤਕ ਦਿੱਤੀ- ਇਸ ਵਾਰ ਵੀ ਕੇਰਲ 'ਚ ਮਾਨਸੂਨ ਦੇਰੀ ਨਾਲ ਪਹੁੰਚਿਆ ਹੈ। ਮਾਨਸੂਨ ਨੇ ਇੱਥੇ 8 ਜੂਨ ਨੂੰ ਦਸਤਕ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕੇਰਲ ਦੇ ਕੁਝ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਲਈ ਯੈਲੋ ਅਲਰਟ ਵੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਯੈਲੋ ਅਲਰਟ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ- ਛੇ ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਤੋਂ 11 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਤੱਕ ਮੀਂਹ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਓਰੇਂਜ ਅਲਰਟ ਉਦੋਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇਸ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੀਂਹ ਪੈਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕੇਰਲ ਸਟੇਟ ਡਿਜ਼ਾਸਟਰ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਅਥਾਰਟੀ (ਕੇਐਸਡੀਐਮਏ) ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਸਕੱਤਰ ਸ਼ੇਖਰ ਲੁਕੋਸ ਕੁਰਿਆਕੋਸ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਬਾਰਸ਼ ਤੇਜ਼ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਅਗਲੇ 2-3 ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮੌਨਸੂਨ ਦੇ ਦੇਰੀ ਨਾਲ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਭਰਪਾਈ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ।
ਕੀ ਚੱਕਰਵਾਤ ਬਿਪਰਜੋਏ ਕਾਰਨ ਮਾਨਸੂਨ 'ਚ ਦੇਰੀ ਹੋ ਰਹੀ-ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਮਾਹਿਰ ਇਸ ਨੂੰ ਸਹੀ ਮੰਨਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਮਾਨਸੂਨ ਤੋਂ ਬਾਰਿਸ਼ ਦੀ ਮਾਤਰਾ 'ਤੇ ਕੋਈ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਪਵੇਗਾ। ਬਿਪਰਜੋਏ' ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਪੋਰਬੰਦਰ ਤੋਂ 930 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੱਖਣ-ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੈ। ਉਥੋਂ ਇਹ ਉੱਤਰ-ਉੱਤਰ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਆਈਐਮਡੀ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿਗਿਆਨ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਮਨੋਰਮਾ ਮੋਹੰਤੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਚੱਕਰਵਾਤ ਕਾਰਨ 10, 11 ਅਤੇ 12 ਜੂਨ ਨੂੰ ਹਵਾ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ 45 ਤੋਂ 55 ਗੰਢ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਹਵਾ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ 65 ਗੰਢਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਛੂਹ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਚੱਕਰਵਾਤ ਦੇ ਕਾਰਨ ਦੱਖਣੀ ਗੁਜਰਾਤ ਅਤੇ ਸੌਰਾਸ਼ਟਰ ਸਮੇਤ ਤੱਟਵਰਤੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਲਕੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਅਤੇ ਗਰਜ ਨਾਲ ਮੀਂਹ ਪੈਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਸਾਰੀਆਂ ਪੋਰਟਾਂ ਨੂੰ ਰਿਮੋਟ ਚੇਤਾਵਨੀ ਸਿਗਨਲ ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ। (ਵਧੀਕ ਇਨਪੁਟ- ਏਜੰਸੀ)
