ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ:ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇੱਕ ਗੱਲ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਾਰਤ ਸੰਘ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਵਿਧਾਨ 'ਚ ਸਹਿਮਤੀ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਹਿਲੂ ਹਨ ਪਰ ਇਸ ਨਾਲ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ 'ਤੇ ਕੋਈ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ। ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਜ਼ੁਬਾਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਹ ਵੀ ਟਿੱਪਣੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੈ ਕਿ ਧਾਰਾ 370 ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਰੱਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ।
ਭਾਰਤ ਦੇ ਚੀਫ਼ ਜਸਟਿਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੇ ਪੰਜ ਜੱਜਾਂ ਦੀ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਬੈਂਚ ਵਿੱਚ ਜਸਟਿਸ ਐਸਕੇ ਕੌਲ, ਜਸਟਿਸ ਸੰਜੀਵ ਖੰਨਾ, ਜਸਟਿਸ ਬੀਆਰ ਗਵਈ ਅਤੇ ਜਸਟਿਸ ਸੂਰਿਆ ਕਾਂਤ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਸ ਬੈਂਚ ਨੇ ਧਾਰਾ 370 ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਨ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪਟੀਸ਼ਨਾਂ 'ਤੇ ਸੁਣਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਧਾਰਾ 370 ਨੇ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਰਾਜ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਦਾ ਸਮਰਪਣ:ਬੈਂਚ ਨੇ ਪਟੀਸ਼ਨਕਰਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰ ਰਹੇ ਸੀਨੀਅਰ ਵਕੀਲ ਜ਼ਫਰ ਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਧਾਰਾ (1) ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ 'ਰਾਜਾਂ ਦਾ ਸੰਘ' ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਰਾਜ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਸੰਪੂਰਨ ਹੈ। ਚੀਫ਼ ਜਸਟਿਸ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਭਾਰਤ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਲਈ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਦਾ ਕੋਈ ਸ਼ਰਤ ਸਮਰਪਣ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਦਾ ਸਮਰਪਣ ਬਿਲਕੁਲ ਸੰਪੂਰਨ ਸੀ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਸੰਘ ਦੇ ਕੋਲ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਦਾ ਕੋਈ ਨਿਸ਼ਾਨ ਬਰਕਰਾਰ ਨਹੀਂ: ਚੀਫ਼ ਜਸਟਿਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ 1972 ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਆਰਡਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਦਿਲਚਸਪ ਵਿਵਸਥਾ ਹੈ ਜੋ 1972 ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਧਾਰਾ 248 ਵਿੱਚ ਸੋਧ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਚੀਫ਼ ਜਸਟਿਸ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਹੁਣ ਇਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੰਸਦ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਅਤੇ ਖੇਤਰੀ ਅਖੰਡਤਾ ਨੂੰ ਨਕਾਰਨ, ਸਵਾਲ ਕਰਨ ਜਾਂ ਵਿਘਨ ਪਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਦੇ ਨਾਲ ਕੋਈ ਵੀ ਕਾਨੂੰਨ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ।' ਇਸ ਲਈ 1972 ਦਾ ਹੁਕਮ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਸ਼ੱਕ ਤੋਂ ਪਰ੍ਹੇ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇੰਸਟਰੂਮੈਂਟ ਆਫ਼ ਐਕਸੈਸਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਦਾ ਕੋਈ ਨਿਸ਼ਾਨ ਬਰਕਰਾਰ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।