ਕੋਲਕਾਤਾ: ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਵੀ ਕਾਜ਼ੀ ਨਜ਼ਰੁਲ ਇਸਲਾਮ ਦੀ ਇੱਕ ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਵਿਵਾਦ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਇਸ ਪੂਰੇ ਮਾਮਲੇ 'ਤੇ ਨਾਰਾਜ਼ਗੀ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਵਾਦ ਇੱਕ ਹਿੰਦੀ ਫ਼ਿਲਮ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਦਰਅਸਲ, ਕਾਜ਼ੀ ਨਜ਼ਰੁਲ ਇਸਲਾਮ ਦੀ ਇੱਕ ਰਚਨਾ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਸਤਰਾਂ ਇੱਕ ਹਿੰਦੀ ਫ਼ਿਲਮ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਸੰਗੀਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਏ.ਆਰ ਰਹਿਮਾਨ ਨੇ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਰਚਨਾ ਹੈ - ਕਰਾੜ ਓਇ ਲੁਹ ਕਪਾਟ.... ਇਹ ਪੰਗਤੀ ਫਿਲਮ 'ਪੀਪਾ' ਵਿਚ ਵਰਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਫਿਲਮ ਦਾ ਪਲਾਟ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ ਮੁਤਾਬਕ ਇਹ ਇਕ ਸੱਚੀ ਘਟਨਾ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਫਿਲਮ ਹੈ।ਕਾਜ਼ੀ ਨਜ਼ਰੁਲ ਇਸਲਾਮ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਕ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮ 'ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਕਿਸ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਤਰਾਜ਼ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਲਾਈਨ ਲਈ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਧੁਨ ਗਲਤ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਫਿਲਮ ਤੋਂ ਹਟਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ਕਵੀ ਨੇ ਜੋ ਵੀ ਕਹਿਣਾ ਸੀ, ਇਸ ਸੰਗੀਤ ਵਿਚ ਉਸ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ, ਸਗੋਂ ਉਸ ਦੇ ਅਕਸ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਵੇਗਾ।
ਮੀਡੀਆ ਰਿਪੋਰਟ 'ਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕਵੀ ਦੀ ਰਚਨਾ 'ਚ ਕਿਸ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਇਸ 'ਤੇ ਵਿਵਾਦ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ - ਅਲਮਾਰੀ। ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕਵੀ ਨੇ ‘ਕਪਤ’ ਦੀ ਥਾਂ ‘ਕਬਤ’ ਲਿਖਿਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਨ ਲਈ ਕੋਈ ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਸਬੂਤ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਲਾਈਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਕੁਝ ਲੋਕ ਕਪਾਟ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਦਕਿ ਕੁਝ ਲੋਕ ਕਬਾਟ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕਾਜ਼ੀ ਨਜ਼ਰੁਲ ਇਸਲਾਮ ਨੇ ਇਹ ਰਚਨਾ 1922 ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਸੀ। ਇਹ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਭਾਸ਼ਾ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਦੋਵੇਂ ਸ਼ਬਦ ਸਹੀ ਹਨ, ਇਹ ਸਿਰਫ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਲੋਕ ਕਪਟ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੁਝ ਲੋਕ ਕਬਾਤ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮੀਡੀਆ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ 2021 ਵਿੱਚ ਇਸ ਰਚਨਾ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕਵੀ ਦੀ ਨੂੰਹ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਫਿਲਮ ਦੇ ਨਿਰਮਾਤਾ ਨੇ ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਾਇਲਟੀ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਪਰ, ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਇਤਰਾਜ਼ ਸੁਰ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ, ਜਿਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਵੈਸੇ, ਭਾਰਤੀ ਕਾਨੂੰਨ ਅਨੁਸਾਰ ਕਵੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਦਾ ਕਾਪੀਰਾਈਟ 2036 ਤੱਕ ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਕੋਲ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਦੀ ਰਾਏ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਣ ਬਾਰੇ ਕੀ ਕਹਿਣਾ ਹੈ- ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਣ ਦਾ ਸਵਾਲ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਰਚਨਾ 'ਤੇ ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਜੋ ਧੁਨ ਬਣਾਈ ਹੈ, ਉਹ ਰਚਨਾਤਮਕ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਇਸ ਫਿਲਮ ਰਾਹੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਦੇਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਂਝ ਫਿਲਮ 'ਪੀਪਾ' ਦੇ ਨਿਰਮਾਤਾ ਰਾਏ ਕਪੂਰ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਪੂਰੇ ਵਿਵਾਦ ਲਈ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗ ਲਈ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਇਸ ਵਿਵਾਦ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਠੇਸ ਪਹੁੰਚੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗਦੇ ਹਨ।ਫਿਲਮ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਰਾਜਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਮੈਨਨ ਹਨ। ਈਸ਼ਾਨ ਖੱਟਰ ਅਤੇ ਮ੍ਰਿਣਾਲ ਠਾਕੁਰ ਇਸ ਫਿਲਮ ਦੇ ਕਲਾਕਾਰ ਹਨ। ਇਹ ਫਿਲਮ ਕੈਪਟਨ ਬਲਰਾਮ ਸਿੰਘ ਮਹਿਤਾ ਦੇ ਜੀਵਨ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ।