ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ:ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਅਤੇ ਖੋਜ ਸੰਗਠਨ ਯਾਨੀ ਕਿ ਇਸਰੋ ਨੇ ਵਿਕਰਮ ਲੈਂਡਰ ਦੇ ਪ੍ਰਗਿਆਨ ਰੋਵਰ ਮਾਡਿਊਲ ਨੂੰ 'ਸਲੀਪ ਮੋਡ' 'ਤੇ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਇਹ ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ ਅਗਲੇ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ 'ਤੇ ਯਾਨੀ 22 ਸਤੰਬਰ, 2023 ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਚਾਲੂ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ। ਜਾਣਕਾਰੀ ਮੁਤਾਬਿਕ ਇਸਰੋ ਨੂੰ ਅਸਾਈਨਮੈਂਟ ਦੇ ਦੂਜੇ ਸੈੱਟ ਚੰਦਰਯਾਨ 3 ਅੱਪਡੇਟ ਲਈ ਸਫਲਤਾ ਦੀ ਪੂਰੀ ਉਮੀਦ ਹੈ।
ਰੋਵਰ ਲਈ ਕੋਈ ਰਾਤ ਨਹੀਂ ਹੈ:ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ ਇਕ ਦਿਨ ਅਤੇ ਇਕ ਰਾਤ ਧਰਤੀ 'ਤੇ 14 ਦਿਨ ਅਤੇ 14 ਰਾਤਾਂ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ। ਰਾਤ ਨੂੰ ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ ਤਾਪਮਾਨ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਇਹ ਮਾਈਨਸ 238 ਡਿਗਰੀ ਤੱਕ ਡਿੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ 'ਚ ਰੋਵਰ ਨੂੰ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਕਰੀਬ 14 ਰਾਤਾਂ ਤੱਕ ਇੰਨਾ ਘੱਟ ਤਾਪਮਾਨ ਸਹਿਣਾ ਪਵੇਗਾ।
'ਚੰਨ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜਦੂਤ ਵਜੋਂ ਰਹੇਗਾ':ਇਸਰੋ ਨੇ ਟਵੀਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਰੋਵਰ ਨੇ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਪੂਰਾ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਹੁਣ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪਾਰਕ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਸਲੀਪ ਮੋਡ 'ਤੇ ਸੈੱਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। APXS ਅਤੇ LIBS ਪੇਲੋਡ ਬੰਦ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੇਲੋਡਾਂ ਤੋਂ ਡਾਟਾ ਲੈਂਡਰ ਰਾਹੀਂ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਭੇਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਫਿਲਹਾਲ, ਬੈਟਰੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਾਰਜ ਹੈ। ਸੂਰਜੀ ਪੈਨਲ ਅਗਲੇ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ 'ਤੇ ਰੌਸ਼ਨੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਅਨੁਕੂਲ ਹਨ ਅਤੇ 22 ਸਤੰਬਰ, 2023 ਨੂੰ ਇਸਦੀ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਰਿਸੀਵਰ ਚਾਲੂ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਇਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਚੰਦਰ ਰਾਜਦੂਤ ਵਜੋਂ ਉੱਥੇ ਹੀ ਰਹੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਿਨ 'ਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਰੋਵਰ ਲੈਂਡਰ ਤੋਂ ਕਰੀਬ 100 ਮੀਟਰ ਦੂਰ ਚਲਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਤਿੰਨ ਭਾਗ ਹਨ:ਪ੍ਰੋਪਲਸ਼ਨ ਮੋਡੀਊਲ, ਜੋ ਲੈਂਡਰ ਅਤੇ ਰੋਵਰ ਮੋਡੀਊਲ ਨੂੰ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਪੰਧ ਦੇ 100 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੱਕ ਚਲਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਲੈਂਡਰ ਮੋਡਿਊਲ, ਜੋ ਚੰਦਰਯਾਨ ਦੀ ਸਾਫਟ ਲੈਂਡਿੰਗ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਸੀ, ਅਤੇ ਰੋਵਰ ਮੋਡੀਊਲ, ਜੋ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਮਿਸ਼ਨ ਲਈ ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ ਭਾਗਾਂ ਨੂੰ ਲੱਭਣ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਸੀ।
ਰੋਵਰ ਨੇ ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕੀ ਲੱਭਿਆ ਹੈ:ਭਾਰਤ ਦਾ ਚੰਦਰਯਾਨ 3' ਲੇਜ਼ਰ 'ਪ੍ਰਗਿਆਨ' ਰੋਵਰ 'ਤੇ ਲੱਗੇ ਇੰਡਿਊਸ ਬ੍ਰੇਕਡਾਊਨ ਸਪੈਕਟਰੋਸਕੋਪ ਯੰਤਰ ਨੇ ਦੱਖਣੀ ਧਰੁਵ ਦੇ ਨੇੜੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਚ ਗੰਧਕ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ISRO ਦੁਆਰਾ ਗ੍ਰਾਫਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣਾਂ ਵਿੱਚ ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ (Al), ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ (Ca), ਆਇਰਨ (Fe), ਕ੍ਰੋਮੀਅਮ (Cr), ਟਾਈਟੇਨੀਅਮ (Ti), ਮੈਂਗਨੀਜ਼ (Mn), ਸਿਲੀਕਾਨ (Si), ਅਤੇ ਆਕਸੀਜਨ (O) ਵਰਗੇ ਹੋਰ ਤੱਤ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਦਾ ਵੀ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਹੋਰ ਮਾਪਾਂ ਨੇ ਮੈਂਗਨੀਜ਼ (Mn), ਸਿਲੀਕਾਨ (Si), ਅਤੇ ਆਕਸੀਜਨ (O) ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦਾ ਵੀ ਖੁਲਾਸਾ ਕੀਤਾ। ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਜਾਂਚ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ।
ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਦਾ ਅਧਿਐਨ:ਚੰਦਰਯਾਨ ਨੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਬਾਰੇ ਵੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। 27 ਅਗਸਤ ਨੂੰ, ਇਸਰੋ ਨੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਤਾਪਮਾਨ ਦੇ ਬਦਲਾਅ ਦਾ ਗ੍ਰਾਫ਼ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪੁਲਾੜ ਏਜੰਸੀ ਦੇ ਇਕ ਸੀਨੀਅਰ ਵਿਗਿਆਨੀ ਨੇ ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਉੱਚ ਤਾਪਮਾਨ 'ਤੇ ਹੈਰਾਨੀ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਹੈ। ਇੱਕ ਅਪਡੇਟ ਸਾਂਝਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਪੁਲਾੜ ਏਜੰਸੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਦੇ ਵਿਕਰਮ ਲੈਂਡਰ 'ਤੇ ਚੰਦਰ ਸਰਫੇਸ ਥਰਮੋਫਿਜ਼ੀਕਲ ਪ੍ਰਯੋਗ (CHASTE) ਪੇਲੋਡ ਨੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਦੇ ਥਰਮਲ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਧਰੁਵ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਚੰਦਰ ਦੀ ਚੋਟੀ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਨੂੰ ਮਾਪਿਆ।
ਇਸਰੋ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਬੀਐਚਐਮ ਦਾਰੂਕੇਸ਼ਾ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਹੁਣ ਤੱਕ ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਤਾਪਮਾਨ 20 ਡਿਗਰੀ ਸੈਂਟੀਗਰੇਡ ਤੋਂ 30 ਡਿਗਰੀ ਸੈਂਟੀਗਰੇਡ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ 70 ਡਿਗਰੀ ਸੈਂਟੀਗ੍ਰੇਡ ਹੈ। ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਾਡੀ ਉਮੀਦ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਹੈ।
ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਮਿਲਿਆ 4 ਮੀਟਰ ਵਿਆਸ ਦਾ ਟੋਆ:27 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਰੋਵਰ ਨੂੰ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਮੇਂ 4 ਮੀਟਰ ਵਿਆਸ ਵਾਲੇ ਕ੍ਰੇਟਰ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਇਸਰੋ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਅਪਡੇਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕ੍ਰੇਟਰ ਰੋਵਰ ਦੇ ਸਥਾਨ ਤੋਂ 3 ਮੀਟਰ ਅੱਗੇ ਸਥਿਤ ਸੀ। ਇਸਰੋ ਨੇ ਫਿਰ ਰੋਵਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦੇਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਰੋਵਰ ਹੁਣ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਵੇਂ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਅੱਗੇ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ 23 ਅਗਸਤ ਨੂੰ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਦੇ ਲੈਂਡਰ ਮਾਡਿਊਲ (LM) ਦੀ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਉਤਰਨ ਨਾਲ ਇਤਿਹਾਸ ਰਚਿਆ, ਇਸਰੋ ਦੇ ਅਭਿਲਾਸ਼ੀ ਤੀਜੇ ਚੰਦਰਮਾ ਮਿਸ਼ਨ। ਭਾਰਤ ਇਹ ਉਪਲਬਧੀ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਚੌਥਾ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਧਰੁਵ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਇਹ ਉੱਥੇ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਉਤਰਨ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ ਭੂਚਾਲ! ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, 31 ਅਗਸਤ ਨੂੰ, ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਖੋਜ ਸੰਗਠਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਦੇ ਵਿਕਰਮ ਲੈਂਡਰ ਨੇ ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ 'ਕੁਦਰਤੀ' ਭੂਚਾਲ ਦੀ ਘਟਨਾ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਹੈ। ਇਸਰੋ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਲੈਂਡਰ 'ਤੇ ਭੂਚਾਲ ਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਵਾਲੇ ਯੰਤਰ ਵੀ ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਪ੍ਰਗਿਆਨ ਰੋਵਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪੇਲੋਡਾਂ ਦੀ ਹਰਕਤ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੰਪਨਾਂ ਨੂੰ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਸਨ।
