ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜ ਦੀਆਂ ਤੋਪਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸਫਲਤਾ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਲਿਖੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਤੋਪਾਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਗੁਣਾਤਮਕ ਸੁਧਾਰ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਹ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰ ਘਟਾ ਦੇਵੇਗਾ। ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਬੰਦੂਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਆਰਟਿਲਰੀ (ਤੋਪ) 'ਧਨੁਸ਼' ਅਤੇ 'ਐਡਵਾਂਸਡ ਆਰਟਿਲਰੀ ਗੰਨ ਸਿਸਟਮ' (ਏ.ਟੀ.ਐੱਸ.ਐੱਸ.) ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸੇਦਾਰ ਬਣ ਗਈ ਹੈ।
ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਈਟੀਵੀ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਕਦਮ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਫ਼ੌਜ ਵੀ ਉਤਪਾਦ ਨਿਰਮਾਤਾ ਹੈ। ਆਰਟਿਲਰੀ ਨੇ ਇੱਕ ਸਫ਼ਲ ਹਥਿਆਰ ਵਿਕਾਸ ਮਾਡਲ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ 'ਮੇਕ ਇੰਨ ਇੰਡੀਆ' ਮੁਹਿੰਮ ਉੱਤੇ ਗਹਿਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਵੇਗਾ।
ਤੋਪਖ਼ਾਨਾ ਇੱਕ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਰੈਂਕ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਆਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਹਥਿਆਰ ਵਿਕਾਸ ਟੀਮ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ ਤੇ ਜਬਲਪੁਰ ਵਿੱਚ ਗਨ ਕੈਰਿਜ਼ ਫ਼ੈਕਟਰੀ (ਜੀਸੀਐਫ਼) ਵਿੱਚ ਧਨੁਸ਼ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਤੇ ਇਕੱਠੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਨੇ ਰੱਖਿਆ ਖੋਜ ਤੇ ਵਿਕਾਸ ਸੰਗਠਨ (ਡੀਆਰਡੀਓ) ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਏਏਟੀਐਸਐਸ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸਮਾਨ ਮਾਡਲ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਆਰਟਿਲਰੀ ਦੀ ਟੀਮ ਦਾ ਇੱਕ ਕਾਰਜਕਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
ਧਨੁਸ਼, ਜੋ 'ਦੇਸੀ ਬੋਫੋਰਸ' ਅਤੇ ਏਟੀਐਸਐਸ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਹਿੱਸਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਹੱਦ ਤੱਕ ਦਬਦਬਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਦਮ ਫ਼ੌਜ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਰਟਿਲਰੀ ਹੈ, ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਉਤਪਾਦ ਵਿੱਚ ਮਾਲਕੀਅਤ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹਥਿਆਰ ਨੂੰ ਬਣਾ ਕੇ ਫ਼ੌਜ ਦੀ ਜਾਂਚ ਦੇ ਲਈ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਨੌਕਰਸ਼ਾਹੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਲਗਾਤਾਰ ਦੇਰੀ ਦੇ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੀ ਰਹੇ ਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਇਹ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਘਾਟ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ, ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ। ਇਹ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਫ਼ੌਜ ਨੂੰ ਭੇਜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਫਲਤਾ ਤੋਂ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਦੇ ਵਿਸਥਾਰ ਜਾਂ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਇਹ ਉਮੀਦ ਵਧ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਆਰਟੀ ਮਾਡਲ ਨੂੰ ਹਰ ਦੂਜੇ ਹਥਿਆਰ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਭਾਰਤੀ ਤੋਪਖਾਨੇ ਦਾ ਮੁੱਖ ਅਧਾਰ ਬੋਫੋਰਸ 155-ਮੀਟਰ, 39-ਕੈਲੀਬਰ ਗਨ ਸਨ, ਪਰ ਹੁਣ ਧਨੁਸ਼, ਏਟੀਐਸਐਸ, ਵੀ ਕੇ 9 ਵਾਜਰਾ ਤੇ ਐਮ -777 ਹਾਵਿਤਜ਼ਰ ਤੋਪ ਵਰਗੀਆਂ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ।
ਧਨੁਸ਼ ਦੀ 155 ਮਿਲੀਮੀਟਰ, 45-ਕੈਲੀਬਰ ਟੋਡ ਆਰਟਿਲਰੀ ਗੰਨ, ਜਿਸਦੀ ਸੀਮਾ 38 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਏ.ਟੀ.ਐੱਸ .152 ਮਿਲੀਮੀਟਰ 52 ਕੈਲੀਬਰ ਗੰਨ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਕੇ 9 ਵਾਜਰਾ ਇਕ ਸਵੈ-ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਤੋਪ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਦੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨਾਲ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਐਮ -777 ਅਲਟਰਾ ਲਾਈਟ ਹਾਵਿਤਜ਼ਰ (ਯੂਐਲਐਚ) ਅਮਰੀਕੀ ਮੂਲ ਦਾ ਹੈ।
2019 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਜਬਲਪੁਰ ਜੀਐਸਐਫ ਨਾਲ 114 'ਧਨੁਸ਼' ਤੋਪਾਂ ਦਾ ਆਰਡਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਸਮਝੌਤਾ 2022 ਤੱਕ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ। ਇਸ ਸੌਦੇ ਵਿੱਚ 400 ਤੋਂ ਵੱਧ ਤੋਪਾਂ ਮੰਗਵਾਉਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ।
1999 ਵਿੱਚ, ਆਰਟਿਲਰੀ ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਜਾਂ ਫੀਲਡ ਆਰਟਿਲਰੀ ਤਰਕਸ਼ੀਲਤਾ ਯੋਜਨਾ (ਐਫਏਆਰਪੀ) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜ 155 ਬੰਦੂਕਾਂ ਤਿਆਰ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਪਹਿਲਾਂ 2025 ਤੱਕ 3,000 ਤੋਪਾਂ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਕਰ ਕੇ ਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਲਾਇਸੰਸਸ਼ੁਦਾ 155 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਤੋਪਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।
