ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਿੰਟ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਨਾਲ ਹੋ ਰਿਹੈ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦਾ ਵਿਕਾਸ

ਭਾਰਤ ਦਾ ਦਮਦਾਰ ਅਖਬਾਰ ਉਦਯੋਗ, ਜਿਹੜਾ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਲੱਖਾਂ ਪਾਠਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ, ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਲਾਗੂ ਤਾਲਾਬੰਦੀ ਕਾਰਨ ਇੱਕ ਝਟਕਾ ਲੱਗਾ ਹੈ। ਤਾਲਾਬੰਦੀ ਕਾਰਨ ਅਖਬਾਰਾਂ ਨੂੰ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਲੀਏ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਸਮੇਤ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਗੂਗਲ, ​​ਫੇਸਬੁੱਕ ਨੂੰ ਨਿਊਜ਼ ਮੀਡੀਆ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨਾਲ ਮੁਨਾਫਾ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਵੇਖਣਾ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਮੀਡੀਆ ਕਿੰਨੀ ਦੇਰ ਤੱਕ ਇਸ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਿੰਟ ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਮਾਲੀਏ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ, ਵੱਡੀਆਂ ਅਖਬਾਰਾਂ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਨੌਕਰੀ ਤੋਂ ਨਿਕਲਣ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤਨਖਾਹਾਂ ਕੱਟ ਰਹੇ ਹਨ।

ਫੋਟੋ

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਏ ਅਖਬਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਰਜਿਸਟਰਾਰ ਦੀ ਆਖਰੀ ਰਿਪੋਰਟ (ਆਰ.ਐਨ.ਆਈ) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 31 ਮਾਰਚ 2018 ਨੂੰ ਰਜਿਸਟਰਡ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਸੰਖਿਆ 1,18,239 ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ 17,573 ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਖ਼ਬਾਰ ਅਤੇ 1,00,666 ਅੰਕੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰਸਾਲਾ, ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਫ਼ਤਾਵਾਰੀ, ਮਾਸਿਕ ਜਾਂ ਤਿਮਾਹੀ ਅਖਬਾਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਣ ਵਾਲੇ, ਅਕਾਦਮਿਕ ਰਸਾਲਿਆਂ ਅਤੇ ਸਾਲਾਨਾ ਕਿਤਾਬਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਪਿੱਚ ਮੈਡੀਸਨ ਐਡਵਰਟਾਈਜਿੰਗ ਰਿਪੋਰਟ 2020 ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਿੰਟ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਬਾਜ਼ੀ ਦਾ ਬਾਜ਼ਾਰ 20 ਫੀਸਦੀ ਦੇ ਵਾਧੇ ਨਾਲ 20,446 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ।

ਸਥਿਤੀ ਇੰਨੀ ਮਾੜੀ ਹੈ ਕਿ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ, 800 ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸੰਸਥਾ ਇੰਡੀਅਨ ਅਖਬਾਰਾਂ ਸੁਸਾਇਟੀ (ਆਈ.ਐਨ.ਐਸ.) ਵਲੋਂ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਇੱਕ ਤਾਜ਼ਾ ਰਵਾਨਗੀ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਿੰਟ ਨੂੰ 4,500 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਘਾਟਾ ਪਿਆ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ, ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਨੁਕਸਾਨ ਲਗਭਗ 12,000 ਤੋਂ 15,000 ਕਰੋੜ ਤੱਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਇੰਡੀਅਨ ਅਖਬਾਰ ਸੁਸਾਇਟੀ (INS) ਦੀ ਮੰਗ

ਆਈਐਨਐਸ ਨੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਰਾਹਤ ਕਾਰਜਾਂ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਰਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰਿੰਟ ਟੈਕਸ ਤੋਂ ਛੋਟ, ਨਿਊਜ਼ ਪੇਪਰ ਉੱਤੇ ਆਯਾਤ ਦੀਆਂ ਡਿਊਟੀਆਂ ਹਟਾਉਣ ਅਤੇ ਹੋਰ ਉਦਯੋਗਾਂ ਨੂੰ ਸਾਰੀਆਂ ਰਾਹਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ, ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਸਪਾਂਸਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਬਾਜ਼ੀ ਦੀਆਂ ਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਿੰਟ ਮੀਡੀਆ ਉੱਤੇ ਸਮੁੱਚੇ ਬਜਟ ਖ਼ਰਚਿਆਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਨੌਜਵਾਨ ਪਾਠਕ ਆਪਣੇ ਲੈਪਟਾਪਾਂ ਤੇ ਈ-ਪੇਪਰ ਅਤੇ ਵੈਬ ਪੋਰਟਲ ਵਲੋਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਛਾਪਣ ਲਈ ਚੰਗੇ ਦਿਨ ਖ਼ਤਮ ਹੁੰਦੇ ਵਿਖਆਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ।

ਸੱਚ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ, ਤਾਲਾਬੰਦੀ ਨੂੰ ਹੱਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮੀਡੀਆ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਪੁਰਾਣੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਦੇ ਅਖਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਡਿਜੀਟਲ ਖ਼ਬਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਵੇਗਾ। ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਣਗੀਆਂ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਦਾ ਅਸਰ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਖੇਤਰੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ 'ਤੇ ਥੋੜ੍ਹਾ ਹੌਲੀ ਹੋਵੇਗਾ।

ਇੰਡੀਅਨ ਅਖਬਾਰ ਸੁਸਾਇਟੀ (ਆਈ.ਐਨ.ਐਸ.) ਨੇ ਇਸ ਸੈਕਟਰ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰੇਰਕ ਪੈਕੇਜ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਖਬਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਲਈ 5% ਕਸਟਮ ਡਿਊਟੀ ਹਟਾਉਣ ਅਤੇ ਅਖਬਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਲਈ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਟੈਕਸ ਛੋਟ ਵਰਗੇ ਕਦਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਆਈਐਨਐਸ ਦੀ ਇੱਛਾ ਹੈ ਕਿ ਕੇਂਦਰ ਸੂਬਾਈ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਬਕਾਇਆ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦੇਵੇ।

ਵੱਖ-ਵੱਖ ਉਦਯੋਗਿਕ ਅਨੁਮਾਨਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਡਾਇਰੈਕਟੋਰੇਟ ਆਫ਼ ਐਡਵਰਟਾਈਜਿੰਗ ਐਂਡ ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਪਬਲੀਸਿਟੀ (ਡੀ.ਏ.ਵੀ.ਪੀ.) ਦਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੀਡੀਆ ਕੰਪਨੀਆਂ 'ਤੇ 1,500 ਕਰੋੜ ਤੋਂ 1,800 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਬਕਾਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਇਕੱਲੇ ਪ੍ਰਿੰਟ ਇੰਡਸਟਰੀ ਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਲਗਭਗ 800-900 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਰਕਮ ਕਈ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਬਕਾਇਆ ਹੈ।

ਟਵਿੱਟਰ ਅਤੇ ਫੇਸਬੁੱਕ 'ਤੇ 10 ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਰਗਰਮ ਪ੍ਰਿੰਟ ਮੀਡੀਆ ਆਉਟਲੈਟਾਂ ਦੀ ਰੈਂਕਿੰਗ

ਪਿੱਚ ਮੈਡੀਸਨ ਦੀ ਸਾਲਾਨਾ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਾਰਤੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਉੱਤੇ ਲਗਭਗ 9 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਖ਼ਰਚ ਕੀਤੇ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਿੰਟ ਮੀਡੀਆ ਉੱਤੇ ਲਗਭਗ 2.6 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਇੰਡੀਅਨ ਅਖਬਾਰ ਸੋਸਾਇਟੀ, ਜੋ ਲਗਭਗ 1000 ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਨੇ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਅਗਲੇ ਛੇ ਤੋਂ ਸੱਤ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਉਦਯੋਗ ਨੂੰ ਦੋ ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਬਾਜ਼ੀ ਦਰਾਂ ਵਿੱਚ 50% ਵਾਧੇ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਸੰਘੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ।

2019 ਦੀਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਈਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਦੀ ਸਮਗਰੀ

ਇਹ ਅਧਿਐਨ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮਸ (ਫੇਸਬੁੱਕ ਅਤੇ ਟਵਿੱਟਰ) ਦੀਆਂ ਰਵਾਇਤੀ ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਮੀਡੀਆ ਖਬਰਾਂ ਅਤੇ ਵੈੱਬ 'ਤੇ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ 11 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ 19 ਮਈ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਪਾਠਕਾਂ ਵਲੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਗਏ ਖਬਰਾਂ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ।

ਅਸੀਂ ਚੋਣ ਦੌਰਾਨ 101 ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਭਾਰਤੀ ਨਿਊਜ਼ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਦੇ ਨਾਲ ਆਨਲਾਈਨ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕ੍ਰਾਸ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਰੁਝੇਵਿਆਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਨੇ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੀਆਂ 543 ਸੀਟਾਂ ਲਈ ਚੋਣ ਲੜਾਈ, ਜੋ ਸੰਸਦ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਸਦਨ ਹਨ। ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਚੋਣ ਵਿੱਚ 90 ਕਰੋੜ ਯੋਗ ਵੋਟਰਾਂ ਨੇ ਵੋਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ।

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ ਟਵਿੱਟਰ ਅਤੇ ਫੇਸਬੁੱਕ 'ਤੇ 10 ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਰਗਰਮ ਪ੍ਰਿੰਟ ਮੀਡੀਆ ਆਉਟਲੈਟਾਂ ਦੀ ਦਰਜਾਬੰਦੀ

ਸਾਲ 2019 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਸਨੀਕਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕੀਤੀਆਂ। ਭਾਰਤੀ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਵਲੋੇਂ ਸਾਲ 2019 ਵਿੱਚ 19 ਅਰਬ ਤੋਂ ਵੱਧ ਐਪ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਸਾਲ 2016 ਵਿੱਚ 2019 ਵਿੱਚ ਡਾਟਾ ਖ਼ਪਤ ਵਿੱਚ 195% ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਔਸਤਨ ਭਾਰਤੀ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਉਪਭੋਗਤਾ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮ 'ਤੇ ਹਰ ਹਫ਼ਤੇ 17 ਘੰਟੇ ਬਿਤਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਚੀਨ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ।

ਭਾਰਤੀ ਇੰਟਰਨੈਟ ਉਪਭੋਗਤਾ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਸ਼ੌਕੀਨ ਹਨ। ਇੱਕ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ ਕਿ 2021 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੋਸ਼ਲ ਨੈਟਵਰਕ ਦੇ ਲਗਭਗ 44.80 ਕਰੋੜ ਉਪਭੋਗਤਾ ਹੋਣਗੇ। 2019 ਤੋਂ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਾਧਾ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ 35.10 ਕਰੋੜ ਦੱਸੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਫੇਸਬੁੱਕ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੋਸ਼ਲ ਨੈਟਵਰਕਿੰਗ ਸਾਈਟ ਹੈ। ਸਾਲ 2019 ਤੱਕ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਕਰੀਬਨ 27 ਕਰੋੜ ਫੇਸਬੁੱਕ ਉਪਭੋਗਤਾ ਸਨ। ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ 'ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਫੇਸਬੁੱਕ ਉਪਭੋਗਤਾ ਹਨ।

ਇੰਟਰਨੈਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ, 2019 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 33 ਕਰੋੜ ਸੀ ਅਤੇ 2023 ਤੱਕ ਇਸ ਦੇ 44.80 ਕਰੋੜ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ।

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 29 ਕਰੋੜ ਸਰਗਰਮ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਉਪਭੋਗਤਾ ਆਪਣੇ ਮੋਬਾਈਲ ਉਪਕਰਣਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸੋਸ਼ਲ ਨੈਟਵਰਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਦੀ ਔਸਤ ਉਮਰ 27.1 ਸਾਲ ਹੈ।

ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿਚ ਮਿਲੇਨਿਯੇਸ ਅਤੇ ਜੇਨ ਜੇਡ ਮੁੱਖ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ ਹਨ। 52.3% ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਮਿਲੇਨਿਯੇਸ ਤੋਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। 28.4% ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਜੇਨ ਜੇਡ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ ਅਤੇ 15.1 ਫੀਸਦੀ 35-44 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਲੋਂ ਦਿੱਤੇ ਨਤੀਜੇ ਹਨ। ਇੰਟਰਨੈਟ ਨਾਲ ਜੁੜੇ 97 ਫੀਸਦੀ ਭਾਰਤੀ ਆਨਲਾਈਨ ਵੀਡੀਓ ਵੇਖਦੇ ਹਨ।

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਨੈਟਵਰਕ ਫੇਸਬੁੱਕ ਅਤੇ ਯੂ-ਟਿਊਬ ਹਨ, ਐਮਾਜ਼ਾਨ ਅਤੇ ਫਲਿੱਪਕਾਰਟ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਆਨਲਾਈਨ ਸ਼ਾਪਿੰਗ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਹਨ ਅਤੇ ਟਿਕ-ਟਾਕ 2019 ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕੀਤੀ ਗਈ ਐਪ ਹੈ।

ਭਾਰਤੀ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿੱਚ ਵਟਸਐਪ ਦੀ ਆਮਦ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਡਿਜੀਟਲ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿੱਚ ਐਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਮਿਲਿਆ। ਦਿਹਾਤੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿਚ ਵਟਸਐਪ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰਨ ਵਿਚ ਤਕਰੀਬਨ ਦੋ ਵਾਰ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਡੇਟਾ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਸੇਜਿੰਗ ਸੇਵਾ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਤੋਂ ਪਰੇ ਹੈ। ਹੋਰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਐਪਸ ਵਿੱਚ ਟਿਕ-ਟਾਕ ਅਤੇ ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਸੋਸ਼ਲ ਵੀਡੀਓ ਐਪ ਟਿੱਕ-ਟਾਕ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਇਆ। ਇਹ ਐਪ ਸਟੋਰ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਗੂਗਲ ਪਲੇ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ 1.5 ਬਿਲੀਅਨ ਵਾਰ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿਚ 46.68 ਮਿਲੀਅਨ ਵਾਰ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਇਸ ਐਪ 'ਤੇ ਡਾਊਨਲੋਡ ਦਾ 31 ਫੀਸਦੀ ਹੈ।

ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਫੇਸਬੁੱਕ ਅਤੇ ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ ਵਰਗੇ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ 'ਤੇ ਔਸਤਨ 60% ਵਧਿਆ ਹੈ।

ਡਾਟਾ ਸੰਕੇਤ ਕਰਦਾ ਹੈ

ਡਾਟਾ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਫਰਮ ਕਾਲਾਗਾਟੋ ਦੀ ਇੱਕ ਤਾਜ਼ਾ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ 5 ਫਰਵਰੀ ਤੋਂ 29 ਮਾਰਚ, 2020 ਦੇ ਵਿੱਚ, ਫੇਸਬੁੱਕ ਅਤੇ ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ ਉੱਤੇ ਔਸਤਨ ਸਮਾਂ ਵਿੱਚ 62% ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ, ਜਦਕਿ ਟਿਕ-ਟਾਕ ਵਿੱਚ 44% ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ। ਲਿੰਕਡਇਨ ਵਿਚ 27% ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਫਰਵਰੀ ਵਿਚ ਟਵਿੱਟਰ 'ਤੇ ਬਿਤਾਏ ਸਮੇਂ ਵਿਚ 34% ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਖਬਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੇ 5 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਲੌਕਡਾਉਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਔਸਤਨ 41.4 ਮਿੰਟ ਫੇਸਬੁੱਕ 'ਤੇ ਬਿਤਾਏ, ਪਰ 29 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਤਾਲਾਬੰਦੀ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਪਲੇਟਫਾਰਮ 'ਤੇ 66.9 ਮਿੰਟ ਲਈ ਉਪਭੋਗਤਾ ਸਰਗਰਮ ਰਹੇ। ਸਮਾਨ ਤਰੀਕਾਂ ਲਈ ਟਿੱਕ-ਟਾਕ 'ਤੇ ਬਿਤਾਇਆ ਔਸਤ ਸਮਾਂ 39.5 ਮਿੰਟ ਤੋਂ 56.9 ਮਿੰਟ ਅਤੇ ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ 'ਤੇ 21.8 ਮਿੰਟ ਤੋਂ 35.4 ਮਿੰਟ ਤੱਕ ਗਿਆ।

ਕੁਝ ਮਾਹਰ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਅਖਬਾਰਾਂ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 30,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਗੂਗਲ ਅਤੇ ਫੇਸਬੁੱਕ ਡਿਸਪਲੇ ਖਬਰਾਂ ਮੀਡੀਆ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਲੋਂ ਇਕੱਤਰ ਕੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਅਰਬਾਂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਹ ਖਬਰਾਂ ਨੂੰ ਸੋਰਰ ਕਰਨ ਜਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਿਚ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਖਰਚਦੇ।

ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਤੁਰੰਤ ਦਖਲ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਚੰਗੀ ਖ਼ਬਰ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਫਰਾਂਸ ਨੇ ਸਪੇਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੀਡ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਹੁਣ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਨੇ ਤਕਨੀਕੀ ਦਿੱਗਜ਼ ਗੂਗਲ ਅਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਮੀਡੀਆ ਮੋਗੁਲ ਫੇਸਬੁੱਕ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੀਡੀਆ ਘਰਾਂ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਸਮੱਗਰੀ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਾਲੀਆ ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਕਾਰਨ ਲਾਗੂ ਤਾਲਾਬੰਦੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।

ਭਾਰਤ ਨੇ ਹਾਲੇ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਕੋਈ ਕਦਮ ਨਹੀਂ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਇਸ ਅਸੰਤੁਲਨ ਲਈ ਮੂਕ ਦਰਸ਼ਕ ਨਹੀਂ ਬਣਿਆ ਰਹਿ ਸਕਦਾ। ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਅਖਬਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਮਾਲੀਆ ਦੇ ਦਬਾਅ ਹੇਠ ਹਨ। ਨਿਊਜ਼ ਮੀਡੀਆ ਲੋਕਤੰਤਰ ਵਿਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ ਅਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦਾ ਚੌਥਾ ਥੰਮ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: WHO ਨੇ ਮੁੜ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਹਾਈਡ੍ਰੋਕਸੀਕਲੋਰੋਕੁਆਈਨ ਦਾ ਟ੍ਰਾਇਲ