ਦੇਹਰਾਦੂਨ: 16 ਜੂਨ, 2013, ਇਹ ਉਹ ਦਿਨ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਉਤਰਾਖੰਡ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਕਸਰ ਨਹੀਂ ਛੱਡੀ। ਇਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕੋਈ ਯਾਦ ਕਰਨਾ ਚਾਹੇਗਾ। ਉਸ ਦਿਨ ਵਰਤੇ ਦੁਖਾਂਤ ਨੇ ਕੇਦਾਰ ਘਾਟੀ 'ਚ ਥਾਂ-ਥਾਂ ਬਰਬਾਦੀ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਛੱਡ ਦਿੱਤੇ ਜਿਸ ਨੂੰ ਮਿਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸਾਲ ਲੱਗ ਗਏ।
ਇਸ ਦੁਖਾਂਤ ਦੇ ਇੰਨੇ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਉੱਥੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਮੁੜ ਲੀਹ ਉੱਤੇ ਆ ਗਈ ਹੈ। ਕੁਦਰਤ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੇ ਜ਼ਖਮਾਂ ਤੋਂ ਉੱਭਰ ਕੇ ਮੁੜ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਰਾਹ ਉੱਤੇ ਤੁਰ ਪਏ ਹਨ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਕੇਦਾਰ ਇਸ ਸਭ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਪਰਛਾਵੇਂ ਵਾਂਗ ਖੜੇ ਹਨ। ਅੱਜ ਵੀ ਚੱਟਾਨ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੇਦਾਰ, ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਨਾ ਸਿਰਫ ਬਿਰਾਜਮਾਨ ਹਨ, ਬਲਕਿ ਘਾਟੀ ਦੇ ਵਿਨਾਸ਼ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸ਼ਰਧਾ ਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਹੈ।
ਅਧਿਕਾਰਤ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ
ਇਸ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ 4400 ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। 4200 ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਿੰਡਾਂ ਦਾ ਸੰਪਰਕ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਟੁੱਟ ਗਿਆ ਸੀ।
11091 ਪਸ਼ੂ ਅਤੇ 991 ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ।
1309 ਹੈਕਟੇਅਰ ਖੇਤੀ ਵਾਲੀ ਜ਼ਮੀਨ ਬਹਿ ਗਈ ਸੀ, 2141 ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਤੱਕ ਗਾਇਬ ਹੋ ਗਏ।
4700 ਹਜ਼ਾਰ ਯਾਤਰੀ ਸਿਰਫ਼ ਕੇਦਾਰ ਮੰਦਰ ਵਿਚ ਫਸੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਸੈਨਾ ਦੁਆਰਾ 9000 ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਦ ਕਿ 30 ਹਜ਼ਾਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਲਿਆ ਸੀ।
ਹੁਣ ਤੱਕ ਕੁੱਲ 644 ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਪਿੰਜਰ ਮਿਲ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।
7 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਿਆ ਕੇਦਾਰਨਾਥ
ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਲੋਕ 16 ਜੂਨ ਨੂੰ ਬਾਬਾ ਕੇਦਾਰ ਦੇ ਧਾਮ ਵਿੱਚ ਆਈ ਇਸ ਕੁਦਰਤੀ ਆਪਦਾ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਭੁੱਲ ਗਏ ਹੋਣ, ਉਸ ਦਿਨ ਚੋਰਾਬਰੀ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਅਤੇ ਗਾਂਧੀ ਸਾਗਰ ਝੀਲ ਦੇ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਮਲਬੇ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਿੰਦਾ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਸੀ ਬਲਕਿ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਵੀ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਗਈ।
ਉਸ ਦਿਨ ਇੱਕ ਝਟਕੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕੁਦਰਤ ਨੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਅਨਾਥ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਾਪਿਆਂ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੁਢਾਪੇ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਖੋਹ ਲਿਆ। ਲੋਕ ਇਸ ਦਖਾਂਤ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਕੇ ਅੱਗੇ ਵਧ ਗਏ ਹਨ। ਅੱਜ ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਦਲ ਗਿਆ ਹੈ, ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਦਲ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਫਿਰ ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਵਿਚ ਇਕ ਹਾਈ-ਟੇਕ ਹੈਲੀਪੈਡ ਹੈ ਅਤੇ ਇਕ ਆਧੁਨਿਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਹੋਟਲ ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ਬਣਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਮੰਦਰ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਇੱਕ ਮੋਟੀ ਕੰਧ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਜੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਬਾਹੀ ਵਰਗੀ ਸਥਿਤੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਬਚਾਅ ਟੀਮਾਂ ਦੀ ਇਕ ਟੀਮ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਉਦਯੋਗ ਨੂੰ ਪਿਆ ਵੱਡਾ ਘਾਟਾ
ਇਸ ਆਪਦਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਿਸ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੁੱਖ ਝੱਲਿਆ ਤਾਂ ਉਹ ਸੀ ਉਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਉਦਯੋਗ। ਪੀਐਚਡੀ ਚੈਂਬਰਜ਼ ਆਫ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਇਸ ਆਪਦਾ ਨੇ 12,000 ਕਰੋੜ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਕੁਮਾਉਂ ਗੜਵਾਲ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਅਜੇ ਵੀ ਇਸ ਆਪਦਾ ਦਾ ਖਾਮਿਆਜ਼ਾ ਭੁਗਤ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਵਿਚ ਹੁਣ ਤਕ ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਅਤੇ ਏਡੀਬੀ ਯਾਨੀ ਏਸ਼ੀਅਨ ਵਿਕਾਸ ਬੈਂਕ ਤੋਂ ਤਕਰੀਬਨ 2300 ਕਰੋੜ ਦਾ ਕੰਮ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਮੰਦਰ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ
2013 ਵਿਚ ਹੋਈ ਤਬਾਹੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਵਾਰ ਅਜਿਹਾ ਲੱਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਸ਼ਾਇਦ ਬਾਬਾ ਕੇਦਾਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਚਹਿਲ-ਪਹਿਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਵਿਚ ਕਈ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦਾ ਸਮਾਂ ਲੱਗ ਜਾਵੇਗਾ, ਪਰ ਇਹ ਸਿਰਫ ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਬਾਬਾ ਨੇ ਉੱਠ ਕੇ ਦੁਬਾਰਾ ਆਪਣੇ ਪੈਰਾਂ 'ਤੇ ਖੜੇ ਹੋਣ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਿੱਤੀ। ਸਿਰਫ 2 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਧਾਮ ਆਬਾਦ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਅਜ਼ੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਗੁਆਉਣ ਦਾ ਦੁੱਖ ਹੈ।
ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਰਿਕਾਰਡ ਤੋੜ ਆਏ ਸ਼ਰਧਾਲੂ
ਅੱਜ ਵੀ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕ ਬਾਬਾ ਕੇਦਾਰ ਦੇ ਧਾਮ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ ਹੇਠ ਦੱਬੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਪਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਮਾਂ ਹਰ ਜ਼ਖ਼ਮ ਭਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਚਲਦੇ ਰਹਿਣ ਦਾ ਨਾਂਅ ਹੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਜਿਉਂਦੀ ਜਾਗਦੀ ਮਿਸਾਲ ਬਾਬਾ ਕੇਦਾਰ ਦਾ ਧਾਮ ਹੈ।
ਇਸ ਵਾਰ ਕਪਾਟ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਅਨੁਸਾਰ ਖੁੱਲ੍ਹਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਾਲਾਂਕਿ ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਕਾਰਨ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਕੋਈ ਭੀੜ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਹੈ, ਪਰ ਬਾਬਾ ਕੇਦਾਰ ਦਾ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਾਇਦ ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਲਗਾਤਾਰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਤੋਂ ਲੋਕ ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਜਾਣ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਸ ਵੇਲੇ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਧਾਰਮਿਕ ਯਾਤਰਾਵਾਂ 'ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਭੇਜਣ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
ਧੁੰਦਲੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਤਬਾਹੀ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ
ਅਸੀਂ ਖੁਦ ਇਸ ਗੱਲ ਦੇ ਗਵਾਹ ਹਾਂ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਕੁਦਰਤ ਨੇ ਕੇਦਾਰ ਘਾਟੀ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਪਰ ਹੁਣ ਕੇਦਾਰ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਸਭ ਕੁਝ ਆਮ ਹੁੰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਧਾਮ ਦੀ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਵਾਪਸ ਪਰਤ ਆਈ ਹੈ, ਕੇਦਾਰ ਬਾਬਾ ਦੇ ਧਾਮ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਰੂਪ ਦੇਣ ਦੀ ਜੋ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ 2013 ਤੋਂ ਨਿਰੰਤਰ ਜਾਰੀ ਹੈ ਹੁਣ ਉਹ ਆਪਣਾ ਅਸਲ ਰੂਪ ਲੈ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਜੇ ਇਹ ਸਭ ਇਸੇ ਰਫਤਾਰ ਨਾਲ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ ਤਾਂ ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਸਥਾਨ ਹੋਵੇਗਾ ਜਿਥੇ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਆ ਕੇ ਨਤਮਸਤਕ ਹੋਣਾ ਚਾਹੇਗਾ।
