ਪਟਨਾ/ਬਿਹਾਰ: ਭਾਰਤ-ਨੇਪਾਲ ਤਣਾਅ ਵਿਚਾਲੇ ਰਾਹਤ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਨੇਪਾਲ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸੋਮਵਾਰ ਦੇਰ ਸ਼ਾਮ ਐਫਐਲਐਕਸ ਡੈਮ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਵਾਲਮੀਕਿ ਨਗਰ ਗੰਡਕ ਬੈਰਾਜ ਦੇ ਐਫਐਲਐਕਸ ਡੈਮ 'ਤੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਮੁਰੰਮਤ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।
ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਇਸ ਡੈਮ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਨੇਪਾਲ ਵਾਲੇ ਪਾਸਿਓਂ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਈ ਗਈ ਸੀ।
ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਹਿੱਸੇ, ਗੰਡਕ ਨਦੀ 'ਤੇ ਮੁਰੰਮਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ, ਜੋ ਵਾਲਮੀਕੀ ਨਗਰ ਅਧੀਨ ਭਾਰਤ-ਨੇਪਾਲ ਸਰਹੱਦ' ਤੇ ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੀ ਗੋਦ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੋਈ ਸੀ। ਤਾਲਾਬੰਦੀ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੇ ਹੀ ਨੇਪਾਲ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣਾ ਮੁਰੰਮਤ ਦਾ ਕੰਮ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਨੇਪਾਲ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਮੰਗੀ, ਪਰ ਇਸ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਬੇਤਿਆ ਅਤੇ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਡੀਐਮ ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਨੇਪਾਲ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਇਜਾਜ਼ਤ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਰਾਹਤ ਦਾ ਸਾਹ ਲਿਆ ਹੈ। ਹੁਣ ਗੰਡਕ ਬੈਰਾਜ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਡੈਮ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਅਤੇ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਗੇ।
ਕਈ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੜ੍ਹ ਦਾ ਸੀ ਖ਼ਤਰਾ
ਦਰਅਸਲ FLX ਡੈਮ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਦਬਾਅ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਜੇ ਡੈਮ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਨੇਪਾਲ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਣਾ ਸੀ। ਨੇਪਾਲ ਵਿਚ ਗੰਡਕ ਬੈਰਾਜ 'ਤੇ ਡੈਮ ਦੇ ਵਿਨਾਸ਼ ਤੋਂ ਵੀ ਭਾਰਤ ਚਿੰਤਤ ਸੀ।
ਨੇਪਾਲ ਦੁਆਰਾ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਾਹਤ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਕਾਰਨ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਕਈ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੜ ਦਾ ਜ਼ੋਖ਼ਮ ਵੱਧ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਲ ਸਰੋਤ ਮੰਤਰੀ ਸੰਜੇ ਝਾਅ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਪਹਿਲਾ ਮੌਕਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਨੇਪਾਲ ਤੋਂ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਾਹਤ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਗੰਡਕ ਬੈਰਾਜ ਦੇ 3 ਫਾਟਕਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਖ਼ਸਤਾ
ਦਰਅਸਲ, ਗੰਡਕ ਬੈਰਾਜ ਦੇ ਤਿੰਨ ਫਾਟਕਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਕਾਫ਼ੀ ਨਾਜ਼ੁਕ ਹੈ, ਪਰ ਅਜੇ ਤੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਿਆ ਨਹੀਂ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਬੈਰਾਜ ਦੇ ਗੇਟ ਨੰਬਰ 29, 31 ਅਤੇ 34 ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜ਼ਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਾਲ, ਜੇ ਨੇਪਾਲ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਛੱਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਗੰਡਕ ਬੈਰਾਜ ਦੇ ਇਹ ਫਾਟਕ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਟੁੱਟ ਜਾਣਗੇ ਜਿਸ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਪੇਂਡੂ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਹਿ ਜਾਵੇਗਾ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਇਸ ਸਾਲ ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਤਬਾਹੀ ਹੋਵੇਗੀ।
ਗੰਡਕ ਬੈਰਾਜ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ 1964 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਹੀਂ ਹੋਈ
ਵਾਲਮੀਕਿਨਗਰ ਗੰਡਕ ਬੈਰਾਜ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਅੱਜ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕੀ ਹੈ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਇਸਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਘੱਟ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਾਲ 1964 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ, ਪੰਡਿਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਅਤੇ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਰਾਜੇ ਮਹਿੰਦਰ ਵੀਰ ਵਿਕਰਮ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਵਾਲਮੀਕਿਨਗਰ ਗੰਡਕ ਬੈਰਾਜ ਦਾ ਨੀਂਹ ਪੱਥਰ ਰੱਖਿਆ ਸੀ। ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ 18-18 ਥੰਮ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇਸ ਬੈਰਾਜ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਸੀ ਪਰ ਇਹ ਮੰਦਭਾਗੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਗੰਡਕ ਬੈਰਾਜ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ 1964 ਤੋਂ 2020 ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ
ਬਰਸਾਤੀ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਜਦੋਂ ਗੰਡਕ ਬੈਰਾਜ ਦੇ ਫਾਟਕ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਪੱਛਮੀ ਚੰਪਾਰਨ ਸਮੇਤ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਈ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤਬਾਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਗੋਪਾਲਗੰਜ, ਮੁਜ਼ੱਫਰਪੁਰ, ਹਾਜੀਪੁਰ, ਸੋਨਪੁਰ ਡੁੱਬੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਗੰਡਕ ਬੈਰਾਜ ਤੋਂ ਛੱਡੇ ਗਏ ਪਾਣੀ ਕਾਰਨ ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਹਫੜਾ-ਦਫੜੀ ਮੱਚ ਰਹੀ ਹੈ। ਜੇ ਨੇਪਾਲ ਨੇ ਐਫਐਲਐਕਸ ਡੈਮ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਾ ਦਿੱਤੀ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਸਥਿਤੀ ਕਾਫ਼ੀ ਭਿਆਨਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਸੀ।
ਮੋਤੀਹਾਰੀ ਵਿੱਚ ਨੇਪਾਲ ਨੇ ਡੈਮ ਦਾ ਕੰਮ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ
ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਨੇਪਾਲ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਚੰਪਾਰਨ ਦੇ ਢਾਕਾ ਸਬ-ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਵਿਚ ਲਾਲ ਬਕਯਾ ਨਦੀ 'ਤੇ ਬਣਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਬੰਨ੍ਹ ਦੇ ਪੁਨਰ ਨਿਰਮਾਣ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਨੇਪਾਲ ਨੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਨੇਪਾਲ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਥੰਮ ਨੰਬਰ 346 ਅਤੇ 347 ਦਰਮਿਆਨ ਤਕਰੀਬਨ ਪੰਜ ਸੌ ਮੀਟਰ ਦੇ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋਏ ਪਾੜ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਦੇ ਕੰਮ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਲਾਲਬੇਕਿਆ ਨਦੀ ਦੇ ਇਸ ਕਿਨਾਰੇ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰੇਤਲੀ ਗੁਆਬਰੀ ਸਮੇਤ ਸੈਂਕੜੇ ਪਿੰਡ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਬਾਹੀ ਤੋਂ ਬਚਾਏ ਜਾਣਗੇ।
ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਡੈਮਾਂ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਤਣਾਅ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਭਾਰਤੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹੜ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ 'ਤੇ ਅਜੇ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨਿਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਵੀ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਮੀਟਿੰਗ ਕਰਨਗੇ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਰਸਤੇ ਡੈਮਾਂ ਉੱਤੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਕੰਮਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ। ਤਾਂ ਜੋ ਹੜ੍ਹ ਦੀ ਤਬਾਹੀ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਨੇਪਾਲ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਹੋਰ ਡੈਮਾਂ 'ਤੇ ਵੀ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।
