ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਪਾਰਟੀ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿੱਚ ਗਾਂਧੀ ਜਾਂ ਗ਼ੈਰ-ਗਾਂਧੀ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸੰਕਟ ਫਿਰ ਤੋਂ ਉੱਭਰ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ। ਜੇ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਪਸੰਦ ਗਾਂਧੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਵਿਕਲਪ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਜਾਂ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਹੀ ਹੋਣਗੇ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ।
24 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਇਸ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ ਬਹਿਸ ਤੋਂ ਇਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ 23 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਦਿੱਗਜ਼ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਅੰਤਰਿਮ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੋਨੀਆ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਦੇ ਮੁੱਦੇ' ਤੇ ਆਵਾਜ਼ ਉਠਾਈ, ਜਿਸ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਸਾਬਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਸਭ ਕੁਝ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।
2014 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿੱਚ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਦੀ ਘਾਟ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਉੱਥੇ ਹੀ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸਬੰਧੀ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਭਾਜਪਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਕਾਂਗਰਸ ਤਰਸਯੋਗ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਹੈ ਅਤੇ ਸਥਿਤੀ ਬਾਰੇ ਉੱਠ ਰਹੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਲੱਭ ਰਹੀ ਹੈ।
ਵੈਸੇ, ਕਾਂਗਰਸ ਵਿੱਚ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਦਾ ਸੰਕਟ ਕੋਈ ਨਵੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਇਸ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ 2014 ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੀ ਕਾਂਗਰਸ ਮੁਖੀ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਨੇ 543 ਸੀਟਾਂ ਵਾਲੀ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ 44 ਸੀਟਾਂ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੋਨੀਆ ਨੇ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇਣ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਪੰਜ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਮਈ 2019 ਵਿੱਚ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਫਿਰ ਇਸ ਸੰਕਟ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ, ਜਦੋਂ ਸਾਬਕਾ ਕਾਂਗਰਸ ਮੁਖੀ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲਈ ਅਤੇ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਵਾਰ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ 52 ਸੀਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ।
ਰਾਹੁਲ ਨੇ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਗੈਰ-ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਲੱਭਣ ਦੇ ਲਈ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਜਿਸ ਦੇ ਬਾਅਦ ਕਾਫ਼ੀ ਮੰਥਨ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਸੋਨੀਆ ਨੂੰ ਅੰਤਰਿਮ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੋਨੀਆ ਨੇ ਅੰਤਰਿਮ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ 10 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਕਾਰਜਕਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਲ ਪੂਰਾ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ।
ਕਾਂਗਰਸ ਵਰਕਿੰਗ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਬੈਠਕ ਤੋਂ ਇਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ, ਸੋਨੀਆ ਨੇ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਦਿੱਗਜ਼ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਨੇਤਾ ਚੁਣਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਵਫ਼ਾਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹਿਸ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਹੇਠ ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ ਸਾਲ 2018 ਵਿੱਚ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਰਾਜਸਥਾਨ ਅਤੇ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਰਣਨੀਤੀਕਾਰਾਂ ਨੇ 2019 ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਖੋਈ ਹੋਈ ਜ਼ਮੀਨ ਹਾਸਿਲ ਕਰਨ ਦੀ ਬਹੁਤ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਸੀ ਪਰ ਨਤੀਜੇ ਇੱਕ ਬੁਰਾ ਸੁਪਨਾ ਸੀ ਜੋ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਡਰਾਉਂਦੇ ਰਹਿਣਗੇ। ਇਸ ਸਾਲ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਜੋਤੀਰਾਦਿੱਤਿਆ ਸਿੰਧੀਆ ਅਤੇ ਕਮਲਨਾਥ ਸਰਕਾਰ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਇੱਛਾ ਦੀ ਘਾਟ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਅਸ਼ੋਕ ਗਹਿਲੋਤ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਬਚ ਗਈ।
ਅੱਜ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਸਿਰਫ ਪੰਜਾਬ, ਰਾਜਸਥਾਨ, ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਅਤੇ ਪੁਡੂਚੇਰੀ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਝਾਰਖੰਡ ਵਿੱਚ ਗੱਠਜੋੜ ਹੈ। ਅੱਜ ਕਾਂਗਰਸ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਬੰਗਾਲ ਅਤੇ ਬਿਹਾਰ ਵਰਗੇ ਵੱਡੇ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ ਨਾ-ਬਰਾਬਰ ਹੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਚੋਣਾਂ ਹੋਣਗੀਆਂ।
ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਕਰਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਜਨਤਾ ਦਲ (ਸੈਕੂਲਰ) ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਆਪਣੀ ਗੱਠਜੋੜ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਸੱਤਾ ਤੋਂ ਭੁੱਖੀ ਭਾਜਪਾ ਤੋਂ ਹੱਥ ਗੁਆ ਲਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਧਾਇਕ ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾ ਪਾਰਟੀ ਅਤੇ ਟੀਆਰਐਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ।
ਜਦੋਂ ਸੋਨੀਆ 1998–2017 ਤੋਂ ਪੂਰਨ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਸ਼ੈਲੀ ਨੂੰ ਸਲਾਹਕਾਰ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਆਪਣੀ ਸ਼ੈਲੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਅੰਤਰਿਮ ਮੁਖੀ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਾਪਸ ਲੈ ਆਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਨੂੰ ਵੀ ਪੁਰਾਣੇ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨ ਆਗੂ ਦੋਨੇਂ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਇੱਕ ਮੁੱਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਅਜਿਹੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਜੋ ਅਗਲੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਲਿਜਾ ਸਕੇ।
2017 ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਵਾਗਡੋਰ ਸੰਭਾਲ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਰਾਹੁਲ ਨੇ ਪੁਰਾਣੀ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਲਿਆਂਦੀ ਸੀ ਪਰ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਹਟਣ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਨੇ ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਕਾਂਗਰਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪਾਰਟੀ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਨਾਜ਼ੁਕ ਪਾੜੇ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨਾ ਪਏਗਾ, ਨਵੇਂ ਖੇਤਰੀ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ ਪਏਗਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਦੇਣ ਅਤੇ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ, ਡਿੱਗਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ, ਫਿਰਕੂ ਵੰਡ, ਗਰੀਬਾਂ ਦੀ ਦੁਰਦਸ਼ਾ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਸੰਕਟ ਵਰਗੇ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਨਾ ਪਏਗਾ।ਕਾਂਗਰਸ ਨੂੰ ਫਿਰ ਤੋਂ ਵੋਟਰਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਲਈ ਭੱਜਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਦੀ ਬਜਾਏ ਹਕੀਕਤ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਅਮਿਤ ਅਗਨੀਹੋਤਰੀ, ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ
