ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਅਤੇ ਜਾਪਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ਿੰਜੋ ਆਬੇ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਅਗਲੇ ਮਹੀਨੇ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਹੋਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਇੱਕ ਮੀਡੀਆ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਟੋਕਿਓ ਲਈ ਬੀਜਿੰਗ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਇੱਕ ਸਾਂਝਾ ਮੋਰਚਾ ਬਣਾਉਣਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੋਵੇਗਾ। ਜਾਪਾਨੀ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਵਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ-ਜਾਪਾਨੀ ਸਬੰਧਾਂ ਦਾ ਟੀਚਾ ਕਿਸੇ ਤੀਜੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਚੀਨ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਖ਼ਬਾਰ 'ਗਲੋਬਲ ਟਾਈਮਜ਼' ਵਿੱਚ, 'ਹਾਰਡ ਫ਼ਾਰ ਇੰਡੀਆ' ਜਾਪਾਨ ਟੂ ਫਰਾਮ ਏ ਯੂਨਾਇਟੇਡ ਫਰੰਟ ਅਗੈਂਸਟ ਚਾਇਨਾ' ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ, 'ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਜਾਪਾਨ ਲਈ ਚੀਨ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਸੰਯੁਕਤ ਮੋਰਚਾ ਬਣਾਉਣਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੈ'। ਲੇਖ ਦੇ ਇੱਕ ਸਿਰਲੇਖ 'ਚ ਸਿਨਹੂਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟ੍ਰੈਟਾਜੀ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਦੇ ਖੋਜ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਕਿੰਗ ਫੈਂਗ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇ ਭਾਰਤ ਜਾਪਾਨ ਨੂੰ ਚੀਨ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਲਈ ਰਾਜ਼ੀ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਅਸਫਲ ਰਹੇਗਾ। ਕਿੰਗ ਦਾ ਇਹ ਲੇਖ ਇਸ ਸਾਲ ਲੱਦਾਖ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿਚਾਲੇ ਟਕਰਾਅ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਆਇਆ ਸੀ, ਜਿਸ 'ਚ ਦੋਵਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਦੇ ਕਈ ਫੋਜ਼ੀ ਪਿਛਲੇ 45 ਸਾਲਾਂ 'ਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਅਸਲ ਕੰਟਰੋਲ ਰੇਖਾ (ਐਲਏਸੀ) 'ਤੇ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ।
ਕਿੰਗ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸਰਹੱਦੀ ਟਕਰਾਅ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਨੇ ਸਰਹੱਦ ਵਿਵਾਦ ਜਾਰੀ ਹੁੰਦੇ ਹੀ ਇਕਪਾਸੜ ਅਤੇ ਅਣਉਚਿਤ ਕੰਮ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਚੀਨ ਦੇ 59 ਮੋਬਾਈਲ ਐਪਸ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਈ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਟਿੱਕ-ਟਾਕ ਅਤੇ ਵੀ-ਚੈਟ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਜਾਪਾਨ ਅਤੇ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਨੂੰ ਚੀਨ ਨੂੰ ਖਿੱਚਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਵੀ ਉਕਸਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੀਨ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਨੁਕਸਾਨ ਝੱਲਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਕੋਰੋਨਾ ਯੁੱਗ 'ਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਮੁੜ ਲੀਹ 'ਤੇ ਲਿਆਉਣ ਜਾਂ ਵਿਕਾਸ ਵਿਚ ਸਹਾਇਤਾ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗਾ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸ਼ਕਤੀ ਚੀਨ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਿੱਤਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇਣ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਲੇਖ ਦੇ ਨਾਲ ਇਹ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ-ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ-ਜਾਪਾਨ ਵਿਚਾਲੇ ਸਬੰਧ ਇੰਨੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਹੇਠਾਂ ਨਹੀਂ ਚਲੇ ਗਏ ਜਿੰਨੇ ਚੀਨ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲ ਗਏ ਹਨ।
ਲੇਖ 'ਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਬੀਜਿੰਗ 'ਤੇ ਦਬਾਅ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਇੱਕ ਆਮ ਰੁਝਾਨ ਚੀਨ-ਭਾਰਤ ਵਿਵਾਦ ਨੂੰ ਗੱਲਬਾਤ ਰਾਹੀਂ ਸੁਲਝਾਉਣਾ ਹੈ।
ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਜਾਪਾਨ ਦਾ ਸਬੰਧ ਹੈ, ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇਸਦੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਉਹ ਫਿਰ ਵੀ ਚੀਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਸਥਿਰ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਰੱਖ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕੇਸ ਹੈ ਕਿ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਟੋਕਿਓ ਬੀਜਿੰਗ ਨੂੰ ਭੜਕਾਉਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬਿਆਨਬਾਜ਼ੀ ਅਤੇ ਚਾਲਾਂ ਨਹੀਂ ਚੱਲਣਗੇ।
ਕਿੰਗ ਨੇ ਅੱਗੇ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਹਾਲਾਂਕਿ ਚੀਨ ਦਾ ਭਾਰਤ ਤੇ ਜਾਪਾਨ ਨਾਲ ਵਿਵਾਦ ਹੈ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਟੋਕਿਓ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਏਸ਼ੀਆ ਦੀਆਂ ਦੋ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਰਥਚਾਰਿਆਂ, ਭਾਰਤ ਤੇ ਜਾਪਾਨ ਵਿਚਕਾਰ ਸਾਂਝੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਵੇਖਣਾ ਚਾਹਾਂਗੇ। ਕੁਲ ਮਿਲਾ ਕੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਏਸ਼ੀਆ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਲਈ ਇੱਕ ਚਾਲਕ ਹੈ।
ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਸਹਿਯੋਗ ਚੀਨ 'ਤੇ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਦਬਾਅ ਪਾਉਣ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਅਧਾਰਿਤ ਹੈ, ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਨਿਸ਼ਚਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਵਿਰੋਧੀ ਹਾਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਏਸ਼ੀਆ-ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਅਸਥਿਰ ਕਰੇਗਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਅਜੇ ਕੋਈ ਤਰੀਕ ਤੈਅ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਮੀਡੀਆ ਰਿਪੋਰਟਾਂ 'ਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮੋਦੀ ਅਤੇ ਆਬੇ ਵਿਚਾਲੇ ਸਾਲਾਨਾ ਦੁਵੱਲੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਸਤੰਬਰ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ। ਜਾਪਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੋ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵ'ਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਸਾਲਾਨਾ ਦੁਵੱਲਾ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਦੂਜਾ ਦੇਸ਼ ਰੂਸ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਅਸਾਮ ਦੇ ਗੁਹਾਟੀ 'ਚ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਸੰਮੇਲਨ ਸਿਟੀਜ਼ਨਸ਼ਿਪ ਸੋਧ ਐਕਟ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਕਾਰਨ ਮੁਲਤਵੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।