ਨਵੀਂ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਰਬਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 50 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਿੱਸਾ ਬਣਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਹੜੀ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦਹਾਕੇ ਦੀ ਪਹਿਲੇ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਿਸਮਤ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਉਸਨੇ ਗਾਂਧੀਵਾਦੀ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ਦੀ ਸਾਰਥਕਤਾ ਅਤੇ ਮਹਾਤਮਾ ਵੱਲੋਂ ਸਾਨੂੰ ਸੌਂਪੀ ਗਈ ਵਿਰਾਸਤ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨਾ ਜ਼ਰੂਰ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਅੱਜ ਦੀ ਜਵਾਨੀ, ਸਮੇਂ ਦੇ ਸਖਤ ਦਬਾਅ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਸਖਤ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਾਕਾਰੀ ਕਾਰਜਾਂ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੇ ਟੀਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵੱਡੀ ਜਲਦਬਾਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਉਹ ਸਾਡੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਅਤੇ ਸਾਡੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀਆਂ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਦਿਮਾਗਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਕਾਫ਼ੀ ਸਮਝਦਾਰ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਵੀ ਸੁਧਾਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋਵੇ, ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਸੇ ਦੇਰੀ ਦੇ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਣ।
ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਮਾਣ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੇਗੀ ਕਿ ਪਿਛਲੀ ਸਦੀ ਦੇ ਮਹਾਨ ਦਿਮਾਗ਼, ਆਈਨਸਟਾਈਨ ਵਰਗੇ ਵਿਗਿਆਨੀ, ਰਸੇਲ ਵਰਗੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ, ਬਰਨਾਰਡ ਸ਼ਾ ਵਰਗੇ ਸਾਹਿਤਕ ਦੈਂਤ ਅਤੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂਆਂ ਨੂੰ ਗਾਂਧੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨਜ਼ਰ ਆਈ, ਜੋ ਮਨੁੱਖਜਾਤੀ ਨੂੰ ਹਨੇਰੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਦਾ ਰਸਤਾ ਦਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਬੁੱਧ ਅਤੇ ਈਸਾ ਮਸੀਹ ਨਾਲ ਜੁੜੇ, ਗਾਂਧੀ ਪੂਰੀ ਮਨੁੱਖਤਾ, ਗਰੀਬਾਂ ਲਈ ਜਿਉਂਦਾ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਮਰਿਆ। ਰਾਜਮੋਹਨ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਕਲਾਤਮਕ ਮੋਹਨਦਾਸ ਵਿੱਚ ਹਵਾਲੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇੱਕ ਅਰਬੀ ਕਵੀ, ਮਿਖਾਇਲ ਨੋਇਮਾ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਇਸਦਾ ਸੰਖੇਪ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, “ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਹੱਥ ਵਿਚਲੀ ਸਪਿੰਡਲ ਤਲਵਾਰ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਤਿੱਖੀ ਹੋ ਗਈ; ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਲਪੇਟਣ ਵਾਲੀ ਸਧਾਰਣ ਚਿੱਟੀ ਚਾਦਰ ਇਕ ਬਖਤਰ ਦੀ ਪਲੇਟ ਸੀ ਜੋ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਮਾਸਟਰ ਦੇ ਬੇੜੇ ਦੀਆਂ ਤੋਪਾਂ ਨੂੰ ਵਿੰਨ੍ਹ ਨਹੀਂ ਸਕੀਆਂ ਅਤੇ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਬਕਰੀ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ੇਰ ਨਾਲੋਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋ ਗਈ। ”
ਸਾਨੂੰ ਉਸ ਮੁੱਢਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦਾ ਉੱਤਰ ਦੇਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਜੋ ਹਰ ਨੌਜਵਾਨ ਅੱਜ ਭਾਰਤ ਅਜ਼ਾਦ ਹੋਣ ਦੇ 7 ਦਹਾਕਿਆਂ ਬਾਅਦ ਪੁੱਛ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕੀ ਇਹ ਉਹ ਆਜ਼ਾਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਲਈ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਲੜਾਈ ਲੜੀ ਸੀ ਅਤੇ ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਦੋ ਵਾਰ 15 ਅਗਸਤ ਅਤੇ 26 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਧੂਮਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ? ਸਾਡੇ ਨੇਤਾ 2 ਅਕਤੂਬਰ ਅਤੇ 30 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਰਾਜਘਾਟ ਅਤੇ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਬੁੱਤ ਸਾਹਮਣੇ ਬੈਠ ਕੇ ਧਾਰਮਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੀ ਅਰਦਾਸ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ? ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸਵਰਾਜ ਜਾਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਕੀ ਸੀ? ਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰ ਪਿਤਾ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ 'ਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਜੇ ਉਹ ਅੱਜ ਸਾਡੇ ਵਿਚਕਾਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹੁੰਦੇ?
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਦੱਸਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਕਿ ਗਾਂਧੀ ਲਈ ਸਵਰਾਜ ਸਮਾਜ ਦੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਅਤੇ ਪਛੜੇ ਵਰਗਾਂ ਦਾ ਸ਼ਕਤੀਕਰਨ ਸੀ। ਸੱਚੀ ਪਰ ਅਫ਼ਸੋਸ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਲਗਭਗ 330 ਕਰੋੜ ਲੋਕ ਜਿਹੜੇ 15 ਅਗਸਤ, 1947 ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਜਾਗੇ, ਅੱਜ ਗਰੀਬੀ ਰੇਖਾ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਜੀ ਰਹੇ ਹਨ! ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸਹੀ ਮਤਲਬ ਨੂੰ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਕੁੱਝ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ, 'ਸਵੈ-ਨਿਪੁੰਨਤਾ, ਸਵੈ-ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ', ਨਾ ਕਿ ਲਾਲਚ ਅਤੇ ਸੁਆਰਥ ਜੋ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਹਰ ਰਸਤੇ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਹਰ ਸ਼ਾਖਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਧਾਰਣ ਜੀਵਣ ਅਤੇ ਉੱਚ ਸੋਚ ਦੇ ਗਾਂਧੀਵਾਦੀ ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕਰਦਿਆਂ ਐਲਡੌਸ ਹਕਸਲੇ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ ਭਾਰਤ ਨੂੰ, ਬਲਕਿ ਸਮੁੱਚੇ ਵਿਸ਼ਵ ਨੂੰ ਇਹ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਕਿ 'ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਸੰਗਠਨ ਛੋਟੇ ਮਨੁੱਖੀ ਜਾਨਵਰ ਨੂੰ ਅਲੌਕਿਕ ਜੀਵ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਬੋਧ ਦੀਆਂ ਬੇਅੰਤਤਾਵਾਂ ਦਾ ਬਦਲ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ”
ਮਈ 1893 ਤੋਂ ਦੱਖਣੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦੇ ਪੀਟਰਮੈਰਿਟਜ਼ਬਰਗ ਵਿੱਚ ਉਸ ਠੰਢੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਡੱਬੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਉਸ ਭਿਆਨਕ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ, 30 ਜਨਵਰੀ, 1948 ਤੱਕ ਜਦੋਂ ਦੇਸ਼ ਧ੍ਰੋਹੀ ਕਾਤਲ ਦੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਨੇ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ, ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਹਿੰਸਾ, ਲਾਲਚ, ਬੇਇਨਸਾਫੀ ਅਤੇ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਾਈ ਸੀ। ਸ਼ਾਇਦ ਮਨੁੱਖੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਇੰਨੇ ਲੰਬੇ ਅਤੇ ਇੰਨੇ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਨਾਲ ਦੁੱਖ ਅਤੇ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਿੰਨੀਆਂ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਨੇ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਦਿਮਾਗ਼ ਨੇ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕੀਤੀ ਕਿ, ਮਹਾਨ ਆਈਨਸਟਾਈਨ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਸੁਣਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵਿੱਚ ਘੁਮਾਉਣਗੇ। ਅਤੇ ਸਾਡੀ, ਅਲੋਪ ਹੋ ਰਹੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦਾ ਫਰਜ਼ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਇਹ ਦੱਸੇ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਕੀ ਪਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਸਭ ਅਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਕਿੰਨਾ ਰਿਣੀ ਹਾਂ।
