ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਉੱਤਰੀ ਲੱਦਾਖ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ 20,000 ਫ਼ੌਜ ਭੇਜਣ ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਮੂਹਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਨੇ ਤਾਜ਼ਾ ਹਾਲਾਤਾਂ 'ਚ ਦੋਵਾਂ ਨਾਲ ਯੁੱਧ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਚੀਨ ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੋਵਾਂ ਨਾਲ ਇੱਕਠੇ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕਸ਼ਮੀਰ ਜਾਂ ਉੱਤਰ ਪੁਰਵ ਦੇ ਹੋਰ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਮੂਹਾਂ ਨਾਲ ਭਿੜਣਾ ਹੋਵੇਗਾ।
ਚੀਨ ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਆਪਣੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਪਹਾੜਾਂ ਤੋਂ ਉੱਚਾ, ਸਮੁੰਦਰ ਤੋਂ ਡੁੰਘਾ, ਸਟੀਲ ਤੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਤੇ ਸ਼ਹਿਦ ਤੋਂ ਵੀ ਮਿੱਠਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਚੀਨ ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸੰਬੰਧਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਬਿੰਦੂ
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੇ ਚੀਨ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਈ ਬਿੰਦੂ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾ ਰਹੇ ਹਨ।
- ਭੂਗੋਲਿਕ ਨੇੜਤਾ
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਇਕਲੌਤਾ ਅਜਿਹਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਾਲ ਚੀਨ ਨੇ ਸੀਮਾ ਵਿਵਾਦ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸੁਲਝਾਇਆ ਸੀ। ਮਾਰਚ 1963 ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਸੀਮਾ ਸਮਝੌਤੇ ਉੱਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤੇ ਸਨ।
- ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਭੂ-ਰਣਨੀਤਿਕ ਸਥਾਨ
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਰਣਨੀਤਿਕ ਸਥਾਨ ਵੀ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਬਿੰਦੂ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਭਾਰਤ, ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਤੇ ਇਰਾਨ ਦੇ ਨਾਲ ਸੀਮਾ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਅਰਬ ਸਾਗਰ ਦੇ ਤਟ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਵੀ ਵੱਸਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਤਿੰਨ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖੇਤਰਾਂ-ਦੱਖਣੀ, ਪੱਛਮੀ ਤੇ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੈ। ਇਹ ਊਰਜਾ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਕੇਂਦਰੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਤੇ ਮੱਧ ਪੂਰਵੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੈ। ਚੀਨ ਨੇ ਇਸ ਰਣਨੀਤਿਕ ਸਥਾਨ ਦਾ ਲਾਭ ਉਠਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। 1970 ਦੌਰਾਨ ਕਾਰਾਕੋਰਮ ਰਾਜਮਾਰਗ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਚੀਨ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਆਰਥਿਕ ਲਾਂਘਾ (CPEC) ਵੀ ਇਸ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਗੁਜ਼ਰਦਾ ਹੈ।
- ਭਾਰਤੀ ਬਿੰਦੂ
1962 ਦੇ ਚੀਨ-ਭਾਰਤੀ ਸੀਮਾ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਹੀ ਚੀਨ ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਬਣੇ ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਏ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਦੋਵਾਂ ਹੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਯੁੱਧ ਲੜਿਆ। ਭਾਰਤ ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੌਰਾਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਮਦਦ ਚੀਨ ਨੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ, ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਤੇ ਮਿਜ਼ਾਇਲ ਨਾਲ ਕੀਤੀ।
- ਆਰਥਿਕ ਸੰਬੰਧ
1. 2013 ਵਿੱਚ ਦੋਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਤਰੀ ਸਪੰਰਕ ਤੇ ਵਪਾਰ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਚੀਨ ਨੇ ਚੀਨ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਆਰਥਿਕ ਲਾਂਘਾ ਬਣਾਇਆ।