ਵਾਰਾਣਸੀ:ਏਐਸਆਈ ਦੀ ਟੀਮ ਗਿਆਨਵਾਪੀ ਕੰਪਲੈਕਸ ਦਾ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸਰਵੇਖਣ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। 24 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ 4 ਘੰਟੇ ਦੇ ਸਰਵੇਖਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 4 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ ਸਰਵੇ ਦਾ ਅੱਜ ਛੇਵਾਂ ਦਿਨ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਸਰਵੇਖਣ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਅੱਗੇ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ, ਸਬੂਤ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕੰਮ ਵਿੱਚ,ਟੀਮ ਨੇ ਮੁੱਖ ਗੁੰਬਦ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਬੇਸਮੈਂਟ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਕੰਧ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਟੀਮ ਨੂੰ ਕੁਝ ਅਜਿਹੇ ਸਬੂਤ ਮਿਲੇ ਹਨ, ਜੋ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਪੱਛਮੀ ਕੰਧ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੇ ਸਾਰੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਪੱਥਰ ਪਾਏ ਗਏ:ਏ.ਐਸ.ਆਈ ਦੀ ਟੀਮ ਨੇ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਵੀ ਤਿੰਨੋਂ ਗੁੰਬਦਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ ਸੀ ਅਤੇ ਅੱਜ ਵੀ ਟੀਮ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਪੌੜੀ ਲਗਾ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨਗੇ। ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਟੀਮ ਦੇ ਇਕ ਮੈਂਬਰ ਨੇ ਸਿਖਰ 'ਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ।ਅੱਜ ਇਸ ਦੀ ਹੋਰ ਵੀ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਟੀਮ ਨੇ ਸਿਖਰ 'ਤੇ ਫੁੱਲਾਂ ਵਰਗੇ ਆਕਾਰ ਦੇਖੇ ਹਨ, ਜੋ ਇਕ ਚੇਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਉੱਪਰ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਏ.ਐਸ.ਆਈ ਦੀ ਟੀਮ ਨੇ ਇਸ ਰਕਮ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇਸਦੀ ਵੀਡੀਓਗ੍ਰਾਫੀ ਅਤੇ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਵੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਪੱਛਮੀ ਕੰਧ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੇ ਸਾਰੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਪੱਥਰ ਪਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਇਹ ਪੱਥਰ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਪਏ ਸਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਘਾਹ-ਫੂਸ ਇਕੱਠਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਪਰ ਸਫਾਈ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੱਥਰਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਅਤੇ ਚੌੜਾਈ ਮਾਪੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਏਐਸਆਈ ਦੀ ਟੀਮ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਗਿਆਨਵਾਪੀ ਕੈਂਪਸ 'ਚ ASI ਦਾ ਸਰਵੇ ਸਿਖਰ ਦੀ ਬਣਤਰ ਕੰਧਾਂ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ :ਏਐਸਆਈ ਦੀ ਟੀਮ ਨੇ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਜਾਂਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਸਾਵਣ ਸੋਮਵਾਰ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਕਾਰਵਾਈ ਸਵੇਰੇ 11:30 ਵਜੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮ 4:30 ਵਜੇ ਸਮਾਪਤ ਹੋਈ। ਅੱਜ ਸਵੇਰੇ 8 ਵਜੇ ਤੋਂ ਕਾਰਵਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗੀ। ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਏਐਸਆਈ ਦੀ ਟੀਮ ਨੇ ਉੱਤਰੀ ਗੁੰਬਦ ਦੀ ਬਣਤਰ ਦੇਖੀ ਸੀ। ਪੱਥਰਾਂ 'ਤੇ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਚਿੱਤਰ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਦੋਵੇਂ ਗੁੰਬਦਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਏਐਸਆਈ ਦੀ ਟੀਮ ਨੇ ਦੱਖਣੀ ਗੁੰਬਦ ਦੀ ਵੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ। ਸਿਖਰ ਦੀ ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ, ਉੱਤਰੀ ਦੀਵਾਰ 'ਤੇ ਪਿਆ ਮਲਬਾ ਅਤੇ ਵਿਆਸ ਜੀ ਦੇ ਬੇਸਮੈਂਟ 'ਚ ਪਏ ਮਲਬੇ ਨੂੰ ਇਕ ਥਾਂ 'ਤੇ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਘਾਹ ਨੂੰ ਹਟਾ ਕੇ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਉੱਤਰੀ ਕੰਧ ਵੱਲ ਹੇਠਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਉੱਕਰੀਆਂ ਪੱਥਰ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਦੀ ਬਣਤਰ ਪੱਛਮੀ ਕੰਧ ਦੀ ਬਣਤਰ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੀ ਹੈ। ਜੀਪੀਆਰ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਟੀਮ ਪੂਰੇ ਕੈਂਪਸ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਨੂੰ ਮਾਪਣ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਨੀਂਹ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਵੀ ਐਸਆਈ ਦੀ ਟੀਮ ਜੀਪੀਆਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਸਾਰੇ ਸਬੂਤ ਇਕੱਠੇ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰੇਗੀ। ਅੱਜ ਵਿਆਸ ਜੀ ਦੀ ਬੇਸਮੈਂਟ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਟੀਮ ਮਸਜਿਦ ਦੇ ਹੋਰ ਦੋ ਬੇਸਮੈਂਟਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਾਖਲ ਹੋਵੇਗੀ।
ਗਿਆਨਵਾਪੀ ਕੈਂਪਸ 'ਚ ASI ਦਾ ਸਰਵੇ ਡਿਜੀਟਲ ਮੈਪ ਅਨੁਸਾਰ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ : ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਚੱਲ ਰਹੇ ਸਰਵੇਖਣ ਦੌਰਾਨ ਮੁਸਲਿਮ ਪੱਖ ਨੇ ਵੀ ਮੁਕੱਦਮੇਬਾਜ਼ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਵਕੀਲਾਂ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਬਿਆਨਾਂ 'ਤੇ ਨਾਰਾਜ਼ਗੀ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਨੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਗਲਤ ਬਿਆਨਬਾਜ਼ੀ ਕਰਨ ਅਤੇ ਅੰਦਰੋਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਜਾਂ ਹੋਰ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਮਿਲਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਗੁਪਤਤਾ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਦੱਸਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੁਦਈ ਸੀਤਾ ਸਾਹੂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਮੁਦਈ ਦੇ ਵਕੀਲ ਨੂੰ ਨੋਟਿਸ ਜਾਰੀ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਵੀ ਗੁਪਤਤਾ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ।ਅੰਦਰ ਚੱਲ ਰਹੀ ਕਾਰਵਾਈ ਦੌਰਾਨ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਤੱਥਾਂ ਅਤੇ ਸਹੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਾ ਦੇਣ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਮੁਸਲਿਮ ਧਿਰ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਕਈ ਵਾਰ ਆਪਣੀ ਨਾਰਾਜ਼ਗੀ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਫਿਲਹਾਲ ਕਾਰਵਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਐਡਵੋਕੇਟ ਸੁਧੀਰ ਤ੍ਰਿਪਾਠੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਏ.ਐੱਸ.ਆਈ ਵੱਲੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਮੈਪ ਅਨੁਸਾਰ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਟੀਮ ਨੂੰ ਡਿਜੀਟਲ ਨਕਸ਼ੇ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਵੀ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਗੁੰਬਦ, ਪੱਛਮੀ ਕੰਧ, ਮੁੱਖ ਹਾਲ ਅਤੇ ਬੇਸਮੈਂਟ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਐਡਵੋਕੇਟ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਸ਼ੰਕਰ ਜੈਨ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਸਾਡੇ ਲਈ ਇਹ ਦੱਸਣਾ ਉਚਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਕੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਕੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ। ਕਿਉਂਕਿ, ਐਡਵੋਕੇਟ ਉੱਥੇ ਹੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਾਰੀ ਕਾਰਵਾਈ ਏਐਸਆਈ ਦੀ ਟੀਮ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਟੀਮ ਆਪਣੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਦਾਲਤ ਨੂੰ ਸੌਂਪੇਗੀ ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਅਸੀਂ ਅੱਗੇ ਕੁਝ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੱਸ ਸਕਾਂਗੇ। ਫਿਲਹਾਲ 4 ਅਗਸਤ ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਹੇ ਸਰਵੇਖਣ ਦੇ ਛੇਵੇਂ ਦਿਨ 3ਡੀ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਅਤੇ ਸਕੈਨਿੰਗ ਦਾ ਕੰਮ ਅੱਗੇ ਵਧਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਰਾਡਾਰ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।
ਗਿਆਨਵਾਪੀ ਕੈਂਪਸ 'ਚ ASI ਦਾ ਸਰਵੇ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ 2 ਸਤੰਬਰ ਤੱਕ ਏਐਸਆਈ ਦੀ ਟੀਮ ਆਪਣੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਦਾਲਤ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦੇਵੇਗੀ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਏਐਸਆਈ ਨੇ 100 ਮੀਟਰ ਏਰੀਅਲ ਵਿਊ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓਗ੍ਰਾਫੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੈਂਪਸ ਦੀਆਂ ਪੱਛਮੀ ਕੰਧਾਂ 'ਤੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਤੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੰਧ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸਫ਼ੈਦ ਨੂੰ ਹਟਾ ਕੇ ਅੰਦਰ ਬਣੀਆਂ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਲੈ ਕੇ ਇਸ ਦੇ ਤੱਥਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਸੁਆਹ ਅਤੇ ਚੂਨੇ ਵਾਲੀ ਮਿੱਟੀ ਵੀ ਜਾਂਚ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਕੰਧ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਅੰਦਰੋਂ ਮਿਲੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਮਾਪਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੈਂਪਲ ਵੀ ਲਏ ਗਏ ਹਨ। ਗਿਆਨਵਾਪੀ ਕੈਂਪਸ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਤੱਕ ਚਾਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਡਾਇਲ ਟੈਸਟ ਇੰਡੀਕੇਟਰ, ਡੂੰਘਾਈ ਮਾਈਕ੍ਰੋਮੀਟਰ ਅਤੇ ਕੰਬੀਨੇਸ਼ਨ ਸੈਂਡ ਵਰਨੀਅਰ ਵੇਵ ਪ੍ਰੋਟੈਕਟਰ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਜੀਐਨਐਸਐਸ ਮਸ਼ੀਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
