ਹੈਦਰਾਬਾਦ: 26 ਨਵੰਬਰ ਤੋਂ 29 ਨਵੰਬਰ ਤੱਕ 66 ਘੰਟਿਆਂ ਤੱਕ ਚੱਲਿਆ ਮੁੰਬਈ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲਾ (Mumbai Terror Attack) ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੇਖਿਆ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ 10 ਅੱਤਵਾਦੀ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਲੈਂਡਮਾਰਕ ਥਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਓਬਰਾਏ ਟਰਾਇਡੇਂਟ, ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਟਰਮੀਨਸ, ਲੇਪਰਡ ਕੈਫੇ , ਕਾਮਾ ਹਸਪਤਾਲ ਅਤੇ ਤਾਜ ਮਹਲ ਹੋਟਲ ਉਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਵੜ ਗਏ ਸਨ।
ਹਮਲੇ ਵਿਚ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ 166 ਬੇਗੁਨਾਹ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ (166 innocent civilians killed)ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ 300 ਲੋਕ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ 9/11 ਦਾ ਆਤੰਕੀ ਹਮਲਾ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਲਈ ਇੱਕ ਸਭ ਤੋਂ ਭੈੜੇ ਸਪਨੇ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਿੱਚ ਅੱਤਵਾਦ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਗਲੋਬਲ ਉਤੇ ਹਮਲਾ (Global Attack Against Terrorism)ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਭਾਰਤ ਲਈ ਵੀ 26 /11 ਉਸ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਹੈ। 26/11 ਮੁੰਬਈ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲਾ ਵੱਡੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਨੇ ਇਸ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਪ੍ਰਤੀਬੰਧਿਤ ਸੰਗਠਨ ਲਸ਼ਕਰ-ਏ-ਤਇਬਾ (Lashkar-e-Taiba)ਦੇ ਸੂਤਰਧਾਰਾਂ ਦੀ ਤੱਤਕਾਲ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਅਤੇ ਸਜਾ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਸੀ।ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵੱਲੋਂ ਭਰਤੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਟਰੇਨਿੰਗ ਦੇ ਕੇ ਫਿਰ ਭਾਰਤ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਦਿਲ ਨੂੰ ਦਹਿਲਾ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਦਸ਼ਕ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੋ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ ਪਰ ਹੁਣ ਵੀ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਉਹ ਕਦਮ ਨਹੀਂ ਚੁੱਕੇ ਸਨ ਜੋ ਚੁੱਕਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੇ ਇਸ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ ਜਮਾਤ-ਉਦ-ਦਾਅਵਾ (Jamaat-ud-Dawa)ਅਤੇ ਲਸ਼ਕਰ - ਏ - ਤਇਬਾ ਦੇ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਣ ਦੇ ਦਰਜਨਾਂ ਪ੍ਰਮਾਣ ਮਿਲੇ ਸਨ।
ਹਰ ਸਾਲ 26/11 ਦੀ ਵਰ੍ਹੇ ਗੰਢ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਡਰ, ਠੋਕਰ, ਦੁੱਖ ਦੀ ਇੱਕ ਲਹਿਰ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣਿਆਂ ਨੂੰ ਖੋਹ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਇਸਦੇ ਗਵਾਹ ਬਣੇ ਹਨ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹੀ ਭਾਰਤ ਨੇ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਿਆਇਤ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਾਲ ਲਸ਼ਕਰ ਅਤੇ ਜੇਊਡੀ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਦੀ ਲਗਾਤਾਰ ਮੰਗ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਨੇ ਸਾਫ਼ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਵਿੱਚ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸਕਰਾਤਮਕ ਗੱਲਬਾਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਨੂੰ ਮੁਲਜ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਸਜਾ ਦੇਣੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ 26/11 ਦੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲਿਆਂ ਦੇ ਮਾਸਟਰਮਾਈਡ (Mastermind of terrorist attacks) ਲਸ਼ਕਰ ਅਤੇ ਜੇਊਡੀ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਾਫਿਜ ਮੁਹੰਮਦ ਸਈਦ (JuD chief Hafiz Muhammad Saeed)ਅਤੇ ਹੋਰ ਲੋਕ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸਨ।
ਇਹੀ ਵਜ੍ਹਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਦੁਆਰਾ ਗੱਲਬਾਤ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਸਵ. ਸੁਸ਼ਮਾ ਸਵਰਾਜ (Former Foreign Minister Mr. Sushma Swaraj) ਨੇ ਸਾਫ਼ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਸ਼ਾਂਤੀ ਗੱਲਬਾਤ ਦੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਅੱਤਵਾਦ ਦੇ ਰੌਲਾ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਸੁਣੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ 26/11 ਦੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲਿਆਂ ਦੀ ਵੱਡੇ ਪੈਮਾਨੇ ਉੱਤੇ ਨਿੰਦਿਆ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਮੁਲਜ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਸਜਾ ਦੇਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਹੀ ਸੀ। ਇਸ ਤਬਾਹੀ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀਨ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ਾਹ ਮਹਮੂਦ ਕੁਰੈਸ਼ੀ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦਾ 9/11 ਦੱਸਿਆ ਸੀ।
26/11 ਦਾ ਜਿਉਂਦਾ ਬਚਿਆ ਇੱਕਮਾਤਰ ਹਮਲਾਵਰ ਅਜਮਲ ਕਸਾਬ (Attacker Ajmal Kasab),ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਦਾਲਤ ਦੁਆਰਾ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜਾ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਸ਼ਕਰ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣਾ ਹੀਰੋ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਕਈ ਹਮਲਿਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦੇਵੇਗਾ। ਆਪਣੇ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਲਸ਼ਕਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਅਜਮਲ ਕਸਾਬ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹੀਰੋ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਉਹ ਅਤੇ ਜਿਆਦਾ ਹਮਲਿਆਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦੇਵੇਗਾ।
ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਸਾਬ ਦੀ ਫ਼ਾਂਸੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਮੂਲ ਦੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਖੂੰਖਾਰ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨ ਤਹਰੀਕ-ਏ-ਤਾਲੀਬਾਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ (Tehreek-e-Taliban Pakistan) ਨੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾ ਕੇ ਕਸਾਬ ਦੀ ਫ਼ਾਂਸੀ ਦਾ ਬਦਲਾ (Kasabs execution revenge)ਲੈਣ ਦੀ ਕਸਮ ਖਾਧੀ ਸੀ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਤਤਕਾਲੀਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਭਰੋਸਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ਉੱਤੇ ਇਸ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰੇਗਾ ਪਰ ਉਸਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇੱਕ ਦਾਵੇ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਅਣਸੁਣਿਆ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਖੁਫੀਆ ਏਜੰਸੀਆਂ ਅਤੇ ਫੌਜ ਦੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਮੂਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਦੀ ਗੱਲ ਕਹੀ ਗਈ ਸੀ।
ਭਾਰਤ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਇੰਟਰ-ਸਰਵਿਸੇਜ ਇੰਟੇਲੀਜੇਂਸ (Inter-Services Intelligence) ਨੇ ਲਸ਼ਕਰ ਦੇ ਅੱਤਵਾਦੀਆ ਨੂੰ ਸਮੁੰਦਰੀ ਰਸਤਾ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ, ਫੰਡ ਦੇਣ, ਪ੍ਰਸ਼ਿਕਸ਼ਿਤ ਕਰਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਨੇ ਇਸ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਲਟਾ ਭਾਰਤ ਉੱਤੇ ਹੀ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਗਾਇਆ ਕਿ ਉਹ ਉਸਦੇ ਸੰਸਥਾਨਾਂ ਉੱਤੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਹੋਣ ਦੇ ਰਿਹੇ ਹੈ।
ਮਾਹਰਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਮੁੰਬਈ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲਾ ਦੇ ਕੇਸ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਅਦਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਵੀ ਸੁਨਿਸਚਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਡੋਜਿਅਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੁਆਰਾ ਉਪਲੱਬਧ ਕਰਾਏ ਗਏ ਪ੍ਰਮਾਣ , ਮੁਲਜ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਸਜਾ ਦੇਣ ਦੇ ਲਈ ਸਮਰਥ ਸਾਬਤ ਨਹੀਂ ਹੋਏ ਹਨ।