ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਯੋਗਾ ਦਾ ਨਿਯਮਤ ਅਭਿਆਸ ਨਾ ਸਿਰਫ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਅੰਗਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਤੰਦਰੁਸਤ ਅਤੇ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਬਲਕਿ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਵੀ ਸੁਧਾਰਦਾ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਯੋਗਾ ਦਾ ਨਿਯਮਤ ਅਭਿਆਸ ਸਾਡੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਲਈ ਵੀ ਕਈ ਫਾਇਦੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਯੋਗਾ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ: ਯੋਗਾ
ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਮੰਨੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ‘ਨਾਦ ਯੋਗ’। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਨਾਦ ਯੋਗਾ ਇੱਕ ਧਿਆਨ ਯੋਗ ਅਭਿਆਸ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਨਿਯਮਤ ਅਭਿਆਸ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਚੱਕਰਾਂ ਨੂੰ ਸਰਗਰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਾਡੀ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਕਈ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੂਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਰੋਗ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਸ਼ਕਤੀ ਵੀ ਵੱਧਦੀ ਹੈ।
ਨਾਦ ਯੋਗਾ ਕੀ ਹੈ?:ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਯੋਗਾ ਇੰਸਟ੍ਰਕਟਰ ਡਾ: ਅਮਿਤ ਪੰਚਾਲ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਨਾਦ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਧੁਨੀ। ਇਸ ਯੋਗ ਵਿੱਚ ਧੁਨੀ ਜਾਂ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਨਾਦ ਯੋਗ ਵਿੱਚ ਧੁਨੀ ਜਾਂ ਸੰਗੀਤ ਨਾਲ ਧਿਆਨ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਸਾਹ ਲੈਣ ਅਤੇ ਸਾਹ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਾਦ ਯੋਗ ਦੇ ਨਿਯਮਿਤ ਅਭਿਆਸ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਊਰਜਾ ਵੱਧਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਚੱਕਰ ਸਰਗਰਮ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ ਸਰੀਰਕ ਸਿਹਤ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਕਈ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ, ਸਗੋਂ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਵਿੱਚ ਕਮਜ਼ੋਰੀ, ਇਕਾਗਰਤਾ ਦੀ ਕਮੀ, ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਉਦਾਸੀ ਵਰਗੀਆਂ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਰਾਹਤ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਨਾਦ ਯੋਗ ਕਿਵੇਂ ਕਰਨਾ ਹੈ?:
- ਨਾਦ ਯੋਗਾ ਕਰਨ ਲਈ ਅਜਿਹੇ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ ਜੋ ਧੀਮਾ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਮਨ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇਵੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਾਜ਼ਾਂ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਕੋਮਲ ਸੰਗੀਤ ਨੂੰ ਨਾਦ ਯੋਗ ਲਈ ਆਦਰਸ਼ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਹੁਣ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਯੋਗਾ ਮੈਟ ਜਾਂ ਕਾਰਪੇਟ ਵਿਛਾਓ ਅਤੇ ਇਸ 'ਤੇ ਵਜਰਾਸਨ, ਸੁਖਾਸਨ ਜਾਂ ਪਦਮਾਸਨ ਵਿੱਚ ਬੈਠੋ।
- ਫਿਰ ਗਿਆਨ ਮੁਦਰਾ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਦੋਵੇਂ ਹੱਥ ਗੋਡਿਆਂ ਉੱਤੇ ਰੱਖੋ।
- ਹੁਣ ਸੰਗੀਤ 'ਤੇ ਪੂਰਾ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਬੰਦ ਕਰੋ ਅਤੇ ਪੇਟ ਨੂੰ ਫੈਲਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣੀ ਨੱਕ ਰਾਹੀਂ ਡੂੰਘਾ ਸਾਹ ਲਓ ਅਤੇ ਫਿਰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਸਾਹ ਨੂੰ ਛੱਡੋ।
- ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖੋ ਕਿ ਇਹ ਸਾਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਕਰੋ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸਾਹ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰੋ।
- ਮੈਡੀਟੇਸ਼ਨ/ਅਭਿਆਸ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੀਆਂ ਹਥੇਲੀਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਰਗੜੋ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ 'ਤੇ ਰੱਖੋ।
- ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਹਥੇਲੀਆਂ ਨੂੰ ਅੱਖਾਂ ਤੋਂ ਹਟਾਓ ਅਤੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਅੱਖਾਂ ਖੋਲ੍ਹੋ।
- ਇਸ ਅਭਿਆਸ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 20 ਤੋਂ 30 ਮਿੰਟ ਤੱਕ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਧਿਆਨ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਧਿਆਨ ਦੀ ਮਿਆਦ ਵਧਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਡਾ: ਅਮਿਤ ਪੰਚਾਲ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੇਕਰ ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੁਸੀਂ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਓਮ ਦੇ ਉਚਾਰਨ ਨਾਲ ਧਿਆਨ ਲਗਾ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਲਾਭ ਮਿਲ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਪੇਟ ਨੂੰ ਫੈਲਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਡੂੰਘਾ ਸਾਹ ਲਓ ਅਤੇ ਓਮ ਦਾ ਜਾਪ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਸਾਹ ਛੱਡੋ।
ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ:ਨਾਦ ਯੋਗ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੁਝ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਾਦ ਯੋਗਾ ਕਰਨ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਅਜਿਹੀ ਜਗ੍ਹਾ ਚੁਣੋ, ਜਿੱਥੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰੌਲਾ-ਰੱਪਾ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਗੋਡਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ ਜਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਰਜਰੀ ਹੋਈ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਆਸਣ ਵਿੱਚ ਬੈਠਣ 'ਚ ਦਿੱਕਤ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਡਾਕਟਰ ਜਾਂ ਯੋਗਾ ਇੰਸਟ੍ਰਕਟਰ ਤੋਂ ਪੁੱਛਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਇਸ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਯੋਗਾ ਲਈ ਇੰਸਟ੍ਰਕਟਰ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਨਾਦ ਯੋਗਾ ਦੇ ਲਾਭ:ਡਾ: ਅਮਿਤ ਪੰਚਾਲ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਨਾਦ ਯੋਗ ਦੇ ਸਾਡੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਫਾਇਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ:-
- ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯੋਗਾ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਇਮਿਊਨਿਟੀ ਨੂੰ ਘੱਟ ਲਾਭ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਨਾਦ ਯੋਗ ਦੇ ਨਿਯਮਤ ਅਭਿਆਸ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਚੱਕਰ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਸਰੀਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਤਰਾ 'ਚ ਆਕਸੀਜਨ ਨੂੰ ਸੋਖ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਖੂਨ 'ਚ ਆਕਸੀਜਨ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਪੂਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਤੱਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸਰੀਰ ਦੀ ਇਮਿਊਨਿਟੀ ਵੀ ਵੱਧਦੀ ਹੈ।
- ਨਾਦ ਯੋਗਾ ਦਾ ਨਿਯਮਿਤ ਅਭਿਆਸ ਸਰੀਰ ਦੇ ਖੂਨ ਸੰਚਾਰ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ ਵੀ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦਿਲ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
- ਨਾਦ ਯੋਗਾ ਦੇ ਨਿਯਮਤ ਅਭਿਆਸ ਨਾਲ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸਾਹ ਲੈਣ ਦੀ ਆਦਤ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਸਾਹ ਲੈਣ 'ਤੇ ਕੰਟਰੋਲ ਵੱਧਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਾਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਐਲਰਜੀ ਆਦਿ ਤੋਂ ਵੀ ਰਾਹਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
- ਨਾਦ ਯੋਗਾ ਦਾ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਭਿਆਸ ਨੀਂਦ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਨਸੌਮਨੀਆ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਰਾਹਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- ਨਾਦ ਯੋਗਾ ਦਾ ਨਿਯਮਿਤ ਅਭਿਆਸ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਕਾਗਰਤਾ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ।
- ਇਸ ਦੇ ਨਿਯਮਤ ਅਭਿਆਸ ਨਾਲ ਮਾਨਸਿਕ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਉਦਾਸੀ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
