ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਖੋਪੜੀ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਮਰਦਾਂ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਬੇਅਰਾਮੀ, ਅਸੁਵਿਧਾ ਅਤੇ ਸ਼ਰਮ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਚਮੜੀ ਅਤੇ ਵਾਲਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਸੰਕਰਮਣ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਕਾਫੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜੋ ਸਿਹਤ, ਚਮੜੀ ਅਤੇ ਵਾਲਾਂ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਖੋਪੜੀ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ: ਲੰਡਨ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੇ ਡਾਕਟਰ ਅਤੇ ਮੈਡੀਕਲ ਐਜੂਕੇਟਰ ਡਾ: ਸੰਦੀਪ ਸੋਇਨ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਰਮੀ, ਪਸੀਨਾ, ਗੰਦਗੀ, ਚਮੜੀ ਦੇ ਰੋਗ, ਖੂਨ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਕਈ ਵਾਰ ਖੋਪੜੀ ਅਤੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਚਮੜੀ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਜਾਂ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 'ਚ ਸਿਰ ਜਾਂ ਵਾਲਾਂ 'ਚ ਖਾਰਸ਼, ਜਲਨ, ਧੱਫੜ ਜਾਂ ਵਾਲ ਝੜਨ ਵਰਗੇ ਲੱਛਣ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਜਦੋ ਸਮੱਸਿਆ ਥੋੜ੍ਹੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਸਲਾਹ ਲੈ ਕੇ ਕੋਈ ਵੀ ਦਵਾਈ ਲੈ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨਾ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸਿਰ ਅਤੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੀ ਚਮੜੀ 'ਤੇ ਗੰਭੀਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਸ-ਭਰੇ ਮੁਹਾਸੇ ਬਣਨਾ, ਵਾਲਾਂ ਦੀ ਖਰਾਬ ਗੁਣਵੱਤਾ, ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਾਲ ਝੜਨਾ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਗੰਜਾਪਣ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵੱਧ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਖੋਪੜੀ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ:ਡਾ: ਸੰਦੀਪ ਅਨੁਸਾਰ, ਖੋਪੜੀ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਕੁਝ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਸੰਕਰਮਣ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ:
ਖੋਪੜੀ ਦੀ ਚੰਬਲ: ਖੋਪੜੀ ਦੀ ਚੰਬਲ ਇੱਕ ਸਵੈ-ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਸਥਿਤੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਾਲਾਂ, ਮੱਥੇ, ਗਰਦਨ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਹਿੱਸੇ ਅਤੇ ਕੰਨਾਂ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੀ ਚਮੜੀ 'ਤੇ ਮੋਟੇ, ਲਾਲ ਜਾਂ ਹਲਕੇ ਰੰਗ ਦੇ ਧੱਬੇ ਅਤੇ ਖੋਪੜੀ 'ਤੇ ਧੱਬੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸੋਜ ਅਤੇ ਖੁਜਲੀ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਐਲੋਪੇਸ਼ੀਆ ਏਰੀਟਾ:ਐਲੋਪੇਸ਼ੀਆ ਏਰੀਟਾ ਵੀ ਇੱਕ ਆਟੋਇਮਿਊਨ ਸਥਿਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਰੀਰ ਦਾ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਵਾਲ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਖੋਪੜੀ ਵਿੱਚ ਚਮੜੀ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਵਾਲ ਝੜਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਖੋਪੜੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਹ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਿੱਸੇ ਦੇ ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ 'ਚ ਸਿਰ ਜਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਥਾਂ 'ਤੇ ਵਾਲ ਝੜਨ ਨਾਲ ਗੋਲ ਪੈਚ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜੈਨੇਟਿਕ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਵੀ ਇਸ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਦਾਦ:ਖੋਪੜੀ 'ਤੇ ਦਾਦ ਇੱਕ ਫੰਗਲ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਛੂਤ ਵਾਲੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ। ਇਸ 'ਚ ਸਿਰ ਦੀ ਚਮੜੀ 'ਤੇ ਲਾਲ, ਖੋਪੜੀ 'ਤੇ ਧੱਬੇ, ਸੋਜ ਅਤੇ ਵਾਲ ਝੜਨ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੋਣ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ।
ਫੋਲੀਕੁਲਾਈਟਿਸ:ਫੋਲੀਕੁਲਾਈਟਿਸ ਇੱਕ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਵਾਲੀ ਖੋਪੜੀ ਦੀ ਲਾਗ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਵਿੱਚ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਬਣਤਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸਿਰ ਦੀ ਚਮੜੀ 'ਤੇ ਲਾਲੀ, ਸੋਜ, ਦਰਦ, ਅਸਥਾਈ ਜਾਂ ਸਥਾਈ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਾਲਾਂ ਦਾ ਝੜਨਾ, ਪਸ ਭਰੇ ਮੁਹਾਸੇ ਅਤੇ ਚਮੜੀ 'ਤੇ ਕਾਲੇ ਧੱਬੇ ਜਾਂ ਨਿਸ਼ਾਨ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੋਣ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ। ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ 'ਚ ਇਹ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਕਾਫੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਸਿਰ 'ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਸੀਨਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਚੰਬਲ ਅਤੇ ਐਲੋਪੇਸ਼ੀਆ ਏਰੀਏਟਾ ਦਾ ਇਲਾਜ: ਡਾ. ਸੰਦੀਪ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਖੋਪੜੀ ਦੇ ਚੰਬਲ ਅਤੇ ਐਲੋਪੇਸ਼ੀਆ ਏਰੀਏਟਾ ਦੇ ਇਲਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਲਈ ਲੱਛਣਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵਾਲਾਂ ਦੇ ਮੁੜ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਲੱਛਣਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀਗਤ ਇਲਾਜ ਅਕਸਰ ਤਜਵੀਜ਼ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਓਰਲ ਦਵਾਈਆਂ, ਟੀਕੇ, ਕੋਰਟੀਕੋਸਟੀਰੋਇਡ ਕਰੀਮਾਂ, ਹੋਰ ਦਵਾਈਆਂ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਅਤੇ ਜ਼ਰੂਰਤ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਖੋਪੜੀ 'ਤੇ ਕੋਲਾ ਟਾਰ ਜਾਂ ਸੈਲੀਸਿਲਿਕ ਐਸਿਡ ਵਾਲੇ ਸ਼ੈਂਪੂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਵੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਐਲੋਪੇਸ਼ੀਆ ਏਰੀਏਟਾ ਦੇ ਕੁਝ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਾਲਾਂ ਦੇ ਮੁੜ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਐਂਥਰਾਲਿਨ ਕਰੀਮ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਪੀੜਤ ਨੂੰ ਖੋਪੜੀ ਦੀ ਸਫਾਈ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ, ਕੰਘੀ ਅਤੇ ਟੋਪੀ ਵਰਗੀਆਂ ਨਿੱਜੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੇ ਵੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਖੋਪੜੀ ਵਿੱਚ ਫੰਗਲ ਅਤੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦਾ ਇਲਾਜ: ਖੋਪੜੀ ਵਿੱਚ ਫੰਗਲ ਅਤੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੇ ਇਲਾਜ਼ ਲਈ ਅਕਸਰ ਲੱਛਣਾਂ ਅਤੇ ਲੋੜ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਓਰਲ ਐਂਟੀਫੰਗਲ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਐਂਟੀ ਫੰਗਲ ਸ਼ੈਂਪੂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਰ 'ਤੇ ਉੱਲੀ ਦੇ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਫੋਲੀਕੁਲਾਈਟਿਸ ਦਾ ਇਲਾਜ: ਫੋਲੀਕੁਲਾਈਟਿਸ ਦੇ ਇਲਾਜ ਵਿੱਚ ਲਾਗ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਬਾਹਰੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਐਂਟੀਫੰਗਲ ਏਜੰਟ ਅਤੇ ਓਰਲ ਐਂਟੀਬਾਇਓਟਿਕਸ ਵਾਲੀਆਂ ਕਰੀਮਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਪੀੜਤ ਦੀ ਸਥਿਤੀ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਿਆਂ ਅਤੇ ਖੋਪੜੀ 'ਤੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੇ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੈਂਜੋਇਲ ਪਰਆਕਸਾਈਡ ਜਾਂ ਕਲੋਰਹੇਕਸਾਈਡਾਈਨ ਵਰਗੇ ਤੱਤਾਂ ਵਾਲੇ ਐਂਟੀਬੈਕਟੀਰੀਅਲ ਸ਼ੈਂਪੂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਡਾ: ਸੰਦੀਪ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿਰ 'ਚ ਖੁਜਲੀ, ਜਲਨ, ਚਮੜੀ 'ਤੇ ਹੋਰ ਰੰਗਦਾਰ ਧੱਬੇ ਬਣਨਾ, ਪਸ ਨਾਲ ਭਰੇ ਮੁਹਾਸੇ ਜਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਾਲ ਝੜਨ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਬਿਲਕੁਲ ਵੀ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਹੋਰ ਗੰਭੀਰ ਲੱਛਣ ਅਤੇ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਤਾਂ ਪੀੜਤ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਕਿਸੇ ਚੰਗੇ ਚਮੜੀ ਦੇ ਮਾਹਿਰ ਤੋਂ ਜਾਂਚ ਕਰਵਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਜਾਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਸਹੀ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਇਲਾਜ ਨਾ ਮਿਲਣ ਨਾਲ ਕਈ ਵਾਰ ਵਾਲਾਂ ਅਤੇ ਚਮੜੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਗੰਜਾਪਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
