ਪੰਜਾਬ

punjab

ETV Bharat / health

ਸੌਣ ਅਤੇ ਜਾਗਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸਮਾਂ ਕਿਹੜਾ ਹੈ, ਉਮਰ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਕਿੰਨੀ ਨੀਂਦ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ? ਜਾਣੋ ਸਭ ਕੁੱਝ - Best Time To Sleep And Wakeup

Best Time To Sleep And Wakeup: ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਦਿਨ ਭਰ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਚੰਗੀ ਨੀਂਦ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘੱਟ ਨੀਂਦ ਸਰੀਰ ਲਈ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨੀਂਦ ਵੀ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਤਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਮਰ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਸੌਣ ਅਤੇ ਜਾਗਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸਮਾਂ ਕਿਹੜਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿੰਨੀ ਦੇਰ ਸੌਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

Best Time To Sleep And Wakeup
Best Time To Sleep And Wakeup (Getty Images)

By ETV Bharat Health Team

Published : Aug 23, 2024, 12:35 PM IST

ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਸਿਹਤਮੰਦ ਰਹਿਣ ਲਈ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਾਤ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਨੀਂਦ ਦੀ ਵੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਪੂਰੀ ਨੀਂਦ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਕਈ ਸਰੀਰਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਚੰਗੀ ਨੀਂਦ ਨਾ ਲੈਣ ਨਾਲ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਵੱਡਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਥਕਾਵਟ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਨ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ ਸਲੀਪ ਮੈਡੀਸਨ ਅਤੇ ਸਲੀਪ ਰਿਸਰਚ ਸੋਸਾਇਟੀ ਦੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੇ ਖੋਜ ਡੇਟਾ ਅਨੁਸਾਰ, "ਵੱਖ-ਵੱਖ ਉਮਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਨੀਂਦ ਦੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮਾਤਰਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਨੀਂਦ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਰੀਰਕ ਕਾਰਜ ਹੈ।" ਡਾਕਟਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਲੋੜੀਂਦੀ ਨੀਂਦ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ NIHਵੈੱਬਸਾਈਟ ਤੋਂ ਲਈ ਗਈ ਹੈ।

ਉਮਰ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਸੌਣ ਦਾ ਸਹੀ ਸਮੇਂ:

0-3 ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਬੱਚੇ: ਨਵਜੰਮੇ ਬੱਚੇ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਸਹੀ ਨੀਂਦ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਜਨਮ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਬਦਲਾਅ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਨਵਜੰਮੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 14-17 ਘੰਟੇ ਸੌਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

4-11 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚੇ: 4-11 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 12-15 ਘੰਟੇ ਦੀ ਨੀਂਦ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

1-2 ਸਾਲ ਦੇ ਬੱਚੇ: ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਤੋਂ ਦੋ ਸਾਲ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰਹਿਣ ਲਈ ਹਰ ਰੋਜ਼ 11-14 ਘੰਟੇ ਦੀ ਨੀਂਦ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

3-5 ਸਾਲ ਦੇ ਬੱਚੇ: ਇਸ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੱਚੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਹ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਖੇਡਦੇ-ਖੇਡਦੇ ਥੱਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰਹਿਣ ਲਈ ਦਿਨ ਵਿੱਚ 10-13 ਘੰਟੇ ਸੌਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

6-12 ਸਾਲ ਦੇ ਬੱਚੇ: ਇਸ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਬੱਚੇ ਲੰਬੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸਿਹਤਮੰਦ ਰਹਿਣ ਲਈ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 9-12 ਘੰਟੇ ਨੀਂਦ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

13-18 ਸਾਲ ਦੇ ਬੱਚੇ:ਇਹ ਉਹ ਉਮਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਿਸ਼ੋਰ ਆਪਣੀਆਂ ਮਨਪਸੰਦ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਖੇਡਾਂ ਖੇਡਣਾ ਅਤੇ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਇਸ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਜਣਨ ਅੰਗਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਮੁਤਾਬਕ, ਇਸ ਉਮਰ 'ਚ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰਹਿਣ ਲਈ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 8-10 ਘੰਟੇ ਦੀ ਨੀਂਦ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

18-60 ਸਾਲ: ਇਸ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਸਰੀਰ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਕੰਮ ਦੇ ਦਬਾਅ, ਪਰਿਵਾਰਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ, ਵਿੱਤੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਾਰਨ ਅਕਸਰ ਨੀਂਦ ਦੀ ਕਮੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਉਮਰ 'ਚ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰਹਿਣ ਲਈ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 7-9 ਘੰਟੇ ਦੀ ਨੀਂਦ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

61 ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ: ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸ ਉਮਰ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸਰੀਰ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਹੌਲੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਲੋਕ ਜੋੜਾਂ ਦੇ ਦਰਦ ਅਤੇ ਇਨਸੌਮਨੀਆ ਵਰਗੀਆਂ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹਨ। ਇਸ ਸਭ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮਾਹਿਰ ਇਸ ਉਮਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰਹਿਣ ਲਈ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 7-8 ਘੰਟੇ ਸੌਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੌਣ ਦਾ ਸਹੀ ਸਮੇਂ: ਬਾਲਗਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਰਾਤ 10 ਵਜੇ ਤੱਕ ਸੌਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੌਣ ਦਾ ਸਹੀ ਸਮਾਂ ਹੈ। 10 ਵਜੇ ਤੱਕ ਸੌਣਾ ਸਿਹਤ ਲਈ ਸਹੀ ਹੈ। ਨੀਂਦ ਮਾਹਿਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰਾਤ 10-11 ਵਜੇ ਤੱਕ ਸੌਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਜਾਦੂਈ ਸੰਖਿਆ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦੇਰ ਰਾਤ ਤੱਕ ਜਾਗਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ਅਤੇ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਸੌਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

ਸਵੇਰੇ ਉੱਠਣ ਦਾ ਸਹੀ ਸਮਾਂ:ਸਵੇਰੇ 6 ਤੋਂ 8 ਵਜੇ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਜਾਗਣ ਨੂੰ ਆਦਰਸ਼ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਾਡੇ ਕੁਦਰਤੀ ਨੀਂਦ-ਜਾਗਣ ਦੇ ਚੱਕਰ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਾਂ ਸੀਮਾ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਨੀਂਦ ਦੇ ਪੈਟਰਨਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤ੍ਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨੀਂਦ ਦਾ ਹਾਰਮੋਨ ਮੇਲਾਟੋਨਿਨ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਸਿਹਤਮੰਦ ਰਹਿਣ ਲਈ 7-8 ਘੰਟੇ ਦੀ ਨੀਂਦ ਲੈਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 7 ਤੋਂ 8 ਘੰਟੇ ਦੀ ਚੰਗੀ ਨੀਂਦ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਸਹੀ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਨਾ ਸੌਣਾ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਸੌਂਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕੰਮਕਾਜ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਕਈ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਪੂਰੀ ਨੀਂਦ ਨਾ ਆਉਣ ਦੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵ: ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਨੀਂਦ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਰਾਤ ਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦੀ ਨੀਂਦ ਨਹੀਂ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ, ਚਿੜਚਿੜੇਪਨ ਅਤੇ ਭੁੱਲਣ ਦੀ ਆਦਤ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲੋੜੀਂਦੀ ਨੀਂਦ ਨਾ ਲੈਣ ਨਾਲ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਮਾੜਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪੂਰੀ ਨੀਂਦ ਨਾ ਲੈਣ ਦੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ:-

  • ਅਕਸਰ ਬਿਮਾਰ ਪੈਣਾ
  • ਹਾਈਪਰਟੈਨਸ਼ਨ
  • ਸ਼ੂਗਰ
  • ਦਿਲ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ
  • ਮੋਟਾਪਾ
  • ਤਣਾਅ

ਲੋਕ ਦੋ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨੀਂਦ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ:ਦੁਪਹਿਰ 1 ਵਜੇ ਤੋਂ 3 ਵਜੇ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਅਤੇ ਸਵੇਰੇ 2 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸਵੇਰੇ 4 ਵਜੇ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨੀਦ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਤੁਹਾਨੂੰ ਜਿੰਨੀ ਚੰਗੀ ਨੀਂਦ ਆਵੇਗੀ, ਦਿਨ 'ਚ ਉਨੀ ਹੀ ਘੱਟ ਨੀਂਦ ਆਵੇਗੀ। ਸਰਕੇਡੀਅਨ ਲੈਅ ​​ਤੁਹਾਡੀ ਕੁਦਰਤੀ ਨੀਂਦ ਅਤੇ ਸਵੇਰ ਦੇ ਜਾਗਣ ਦੇ ਕਾਰਜਕ੍ਰਮ ਨੂੰ ਵੀ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਸੌਣ ਅਤੇ ਜਾਗਣ ਦੀ ਆਦਤ ਪਾ ਲੈਂਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਡਾ ਦਿਮਾਗ ਇਸ ਸਮਾਂ-ਸਾਰਣੀ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ABOUT THE AUTHOR

...view details