ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਦਿੱਲੀ, ਰਾਜਸਥਾਨ, ਹਰਿਆਣਾ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਸਮੇਤ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀ ਦਾ ਕਹਿਰ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਫਿਲਹਾਲ ਗਰਮੀ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਮਿਲਣ ਦੀ ਕੋਈ ਉਮੀਦ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦਿੱਲੀ 'ਚ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ 52.3 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਤਾਪਮਾਨ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜੋ ਭਾਰਤ 'ਚ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਫਲੋਦੀ 'ਚ 51 ਡਿਗਰੀ ਅਤੇ 50.8 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਤਾਪਮਾਨ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਸਿਰਸਾ 'ਚ 50.3 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਤਾਪਮਾਨ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਅਨੁਮਾਨ ਮੁਤਾਬਕ ਅਗਲੇ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਅੱਤ ਦੀ ਗਰਮੀ ਜਾਰੀ ਰਹਿ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਗਰਮ ਹਵਾਵਾਂ ਦੀ ਮਾਰ: ਭਾਰਤੀ ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ (ਆਈ.ਐੱਮ.ਡੀ.) ਦੇ ਖੇਤਰੀ ਮੁਖੀ ਕੁਲਦੀਪ ਸ਼੍ਰੀਵਾਸਤਵ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦੇ ਬਾਹਰੀ ਇਲਾਕੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਰਾਜਸਥਾਨ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗਰਮ ਹਵਾਵਾਂ ਦੀ ਮਾਰ ਹੇਠ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਿਊਜ਼ ਏਜੰਸੀ ਪੀਟੀਆਈ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗਰਮ ਹਵਾਵਾਂ ਦੇ ਆਉਣ ਕਾਰਨ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸੇ ਬਹੁਤ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹਨ। ਇਹ ਗਰਮ ਹਵਾਵਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਗਰਮ ਮੌਸਮ ਨੂੰ ਹੋਰ ਖਰਾਬ ਕਰ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੁੰਗੇਸ਼ਪੁਰ, ਨਰੇਲਾ ਅਤੇ ਨਜਫਗੜ੍ਹ ਵਰਗੇ ਇਲਾਕੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗਰਮ ਹਵਾਵਾਂ ਦੀ ਮਾਰ ਹੇਠ ਹਨ।
ਦਿੱਲੀ 'ਚ ਰਿਕਾਰਡ ਤੋੜ ਤਪਸ਼ ਦੇ ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਤਾਪਮਾਨ ਉਮੀਦ ਤੋਂ 9 ਡਿਗਰੀ ਵੱਧ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਲ 2002 ਵਿੱਚ 49.2 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਤਾਪਮਾਨ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਦਿੱਲੀ 'ਚ ਬੁੱਧਵਾਰ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਹਲਕੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਹੋਈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਨਮੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਵਧਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ ਵਾਸੀਆਂ ਲਈ ਸਿਹਤ ਸੰਬੰਧੀ ਰੈੱਡ ਅਲਰਟ 'ਚ ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਰ ਉਮਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ 'ਚ ਗਰਮੀ ਦੀ ਬੀਮਾਰੀ ਅਤੇ ਹੀਟ ਸਟ੍ਰੋਕ ਹੋਣ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਕਮਜ਼ੋਰ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਸਿਹਤ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਅਰਬ ਸਾਗਰ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਨਮੀ ਵਾਲੀਆਂ ਹਵਾਵਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਦੱਖਣੀ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ - ਬਾੜਮੇਰ, ਜੋਧਪੁਰ, ਉਦੈਪੁਰ, ਸਿਰੋਹੀ ਅਤੇ ਜਾਲੋਰ - ਵਿੱਚ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ 4 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਤੱਕ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਜੋ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀ ਦੀ ਲਹਿਰ ਦੇ ਅੰਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਇੱਕ ਸੰਕੇਤ ਹੈ। ਸੰਖਿਆਤਮਕ ਮੌਸਮ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ (ਐਨਡਬਲਯੂਪੀ) ਦੇ ਅੰਕੜੇ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜਲਦੀ ਹੀ ਤਾਪਮਾਨ ਹੇਠਾਂ ਆ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ 30 ਮਈ ਤੋਂ ਗਰਮੀ ਦੀ ਲਹਿਰ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਵੀਰਵਾਰ ਤੋਂ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਖਾੜੀ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਨਮੀ ਵਾਲੀਆਂ ਹਵਾਵਾਂ ਕਾਰਨ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ 'ਚ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤਾਪਮਾਨ ਡਿੱਗਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ।
ਐਲ ਨੀਨੋ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ: ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਐਲ ਨੀਨੋ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸਾਲ ਭਿਆਨਕ ਗਰਮੀ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਐਲ ਨੀਨੋ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਪੂਰਬੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਕੇ ਹਵਾ ਨੂੰ ਗਰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਵਿੱਚ ਗਰਮ ਮੌਸਮ ਪੈਦਾ ਕਰਕੇ ਗਲੋਬਲ ਮੌਸਮ ਦੇ ਪੈਟਰਨਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਦਾ ਹੈ। ਐਲ ਨੀਨੋ ਦਾ ਮੌਜੂਦਾ ਚੱਕਰ 2023 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਜੂਨ 2024 ਤੱਕ ਚੱਲਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ। ਨੈਸ਼ਨਲ ਓਸ਼ੀਅਨ ਐਂਡ ਐਟਮੌਸਫੇਰਿਕ ਐਡਮਨਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ (ਐਨਓਏਏ) ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ 2023 ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਗਰਮ ਸੀ।
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੀਟਵੇਵ ਕਿਵੇਂ ਬਣਦੀ ਹੈ?: ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਵਰਤਾਰਿਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਉੱਤਰ-ਮੱਧ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀ ਦੀ ਲਹਿਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਲਗਾਤਾਰ ਗਰਮ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਕ ਸਥਿਤੀਆਂ ਉੱਤਰ-ਕੇਂਦਰੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਰ ਉੱਚ ਦਬਾਅ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਆਮ ਵਹਾਅ ਵਿੱਚ ਵਿਘਨ ਪਾ ਕੇ ਆਮ ਮੌਸਮ ਦੇ ਪੈਟਰਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਐਲ ਨੀਨੋ ਸਮੁੰਦਰ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਖਾੜੀ ਅਤੇ ਅਰਬ ਸਾਗਰ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਨਮ ਸਮੁੰਦਰੀ ਹਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਾਲੇ ਉੱਚ ਦਬਾਅ ਵਾਲੇ ਸਿਸਟਮ ਕਾਰਨ ਇਸ ਸਾਲ ਅਪ੍ਰੈਲ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰਿਕਾਰਡ ਉੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਜਲਵਾਯੂ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਦਬਾਅ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਗਰਮੀ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਗਰਮ ਹਵਾ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ ਧੱਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਫਸਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਉੱਚ ਦਬਾਅ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਗਰਮ ਹਵਾ ਨੂੰ ਵਧਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਤਾਪਮਾਨ ਹੋਰ ਵਧਦਾ ਹੈ। ਹਵਾ ਗਰਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ ਸੁੰਗੜਦੀ ਹੈ, ਬਹੁਤ ਗਰਮ ਸਥਿਤੀਆਂ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਗਲੋਬਲ ਮੌਸਮ ਦੇ ਪੈਟਰਨਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲ ਕੇ ਅਤੇ ਉੱਚ ਦਬਾਅ ਦੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਵਧਾ ਕੇ ਤੀਬਰ ਗਰਮੀ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀ ਕਿਉਂ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ?:ਆਈਐਮਡੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮੌਸਮ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਕਾਰਨ, ਬਰੈੱਡਬਾਸਕਟ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਈ ਵਿੱਚ ਸਿਖਰ 'ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਘੱਟ ਗੈਰ-ਮੌਨਸੂਨ ਤੂਫਾਨਾਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਰਗਰਮ ਪਰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਐਲ ਨੀਨੋ ਜਲਵਾਯੂ ਪੈਟਰਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਗਰਮ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਕ ਮੌਸਮ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਬਾਰਸ਼ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਆ ਰਹੀਆਂ ਗਰਮ ਪੱਛਮੀ ਹਵਾਵਾਂ ਵੀ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਗਰਮੀ ਵਧਾਉਣ ਵਿਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਗਰਮੀ ਤੋਂ ਦੁਖੀ ਲੋਕ:ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਆਖਰੀ ਪੜਾਅ 'ਚ 1 ਜੂਨ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ 13 ਸੀਟਾਂ 'ਤੇ ਵੋਟਿੰਗ ਹੋਣੀ ਹੈ। ਪਰ ਕੜਾਕੇ ਦੀ ਗਰਮੀ ਕਾਰਨ ਲੋਕ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਹਨ। ਆਗੂਆਂ ਲਈ ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਚੋਣ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨਾ ਔਖਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ ਅਨੁਸਾਰ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਸੂਬੇ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤਾਪਮਾਨ 49.3 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਬਠਿੰਡਾ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ 'ਤੇ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਆਮ ਨਾਲੋਂ 8 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਵੱਧ ਸੀ। ਸੂਬੇ 'ਚ ਕਈ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤਾਪਮਾਨ 44 ਤੋਂ 47 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਰਿਹਾ।
UE ਮਨੀਪੁਰ ਵਿੱਚ ਗੜੇਮਾਰੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ: ਇੱਥੇ, ਯੂਰਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ (ਈਯੂ) ਨੇ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਮਈ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਮਨੀਪੁਰ ਵਿੱਚ ਗੜੇਮਾਰੀ ਅਤੇ ਭਾਰੀ ਬਾਰਸ਼ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਲਈ 250,000 ਯੂਰੋ (2.26 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ) ਦਾਨ ਕੀਤੇ। ਇਹ ਮਨੁੱਖੀ ਸਹਾਇਤਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੀੜਤਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਹ ਸਹਾਇਤਾ ਰਾਸ਼ੀ ਈਯੂ ਦੇ ਮਾਨਵਤਾਵਾਦੀ ਭਾਈਵਾਲ ਏਡੀਆਰਏ ਦੁਆਰਾ ਵੰਡੀ ਜਾਵੇਗੀ ਅਤੇ 1,500 ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੀੜਤ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਲਾਭ ਹੋਵੇਗਾ। ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ 5 ਮਈ ਨੂੰ ਮਣੀਪੁਰ 'ਚ ਭਾਰੀ ਗੜੇਮਾਰੀ ਕਾਰਨ 16 ਜ਼ਿਲਿਆਂ 'ਚ ਮਕਾਨਾਂ, ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਅਤੇ ਵਾਹੀਯੋਗ ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਿਆ ਸੀ।
