ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ମୃତ୍ୟୁ ଏବଂ ବିନାଶ ଏତେ ଭୟଙ୍କର ଥିଲା ଯେ ଏହାକୁ “ସମସ୍ତ ଯୁଦ୍ଧର ଶେଷ ଯୁଦ୍ଧ” କୁହାଯାଉଥିଲା। ତଥାପି, ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧକୁ ସମାପ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ହୋଇଥିବା ଚୁକ୍ତି ବିଶ୍ବ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରି ନଥିଲା ବରଂ ସିଧାସଳଖ ପରବର୍ତ୍ତୀ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଘଟାଇଥିଲା, ଯାହାକୁ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ କୁହାଯାଏ। ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ଅନେକ ରହିଛି । ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ବଯୁଦ୍ଧ ପରେ ଭର୍ସେଲ ଚୁକ୍ତିର ପ୍ରଭାବ, ବିଶ୍ବବ୍ୟାପୀ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅବସାଦ , ଶାନ୍ତିର ବିଫଳତା, ଜର୍ମାନୀ ଏବଂ ଜାପାନରେ ସାମରିକବାଦ ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ଲିଗ୍ ଅଫ୍ ନେସନ୍ସର ବିଫଳତା ଯୋଗୁଁ ପୁଣି ଦ୍ବିତୀୟ ବିଶ୍ବଯୁଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲା ।
ଜର୍ମାନୀର ବୈଦେଶିକ ନୀତି
1935 ପର ଠାରୁ ଜର୍ମାନୀ ସକ୍ରିୟ ଭାବେ ଆକ୍ରମଣାତ୍ମକ ବୈଦେଶିକ ନୀତି ଆପଣାଇଲା : ପୁନଃ ଉତ୍ପାଦନ, ଲୁଫ୍ଟୱାଫ ସୃଷ୍ଟି, 1937 ର ହୋସବାକ୍ ସ୍ମାରକପତ୍ରରେ ବିସ୍ତୃତ ଭାବରେ ଯୁଦ୍ଧ ପାଇଁ ଯୋଜନା କରିବା ଏବଂ ଶେଷରେ 1939 ରେ ପୋଲାଣ୍ଡ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଅଷ୍ଟ୍ରିଆ, ସୁଡେଟେନଲ୍ୟାଣ୍ଡ ଏବଂ ଚେକୋସ୍ଲୋଭାକିଆ ଦଖଲ କରିଥିଲା ।
ଭର୍ସେଲ ଚୁକ୍ତିରେ ସ୍ଥିର ହୋଇଥିବା ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଚୁକ୍ତିନାମାକୁ ଭାଙ୍ଗି ଜର୍ମାନୀ ଆକ୍ରମଣାତ୍ମକ ବିସ୍ତାରବାଦକୁ ଅନୁସରଣ କରିଥିଲା ।
ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ପରିଣାମ
ଭର୍ସେଲ ଚୁକ୍ତି ଉପରେ ଅସନ୍ତୋଷ
ଭର୍ସେଲ୍ସ ଚୁକ୍ତି ଜର୍ମାନୀର ଆକାର ହ୍ରାସ କଲା । ଏହାର ଅନେକ ଫଳାଫଳ ଥିଲା, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରମୁଖ ଅର୍ଥନୈତିକ ହ୍ରାସ ହେବା ପାଇଥିଲା ।
ଜର୍ମାନୀର ପୂର୍ବ ସୀମାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ବିଶେଷ ଭାବରେ ବିବାଦର ଉତ୍ସ ହୋଇଗଲା ଏବଂ ଫଳସ୍ୱରୂପ ଜର୍ମାନୀ ଭିତରେ ଅନେକ ଲୋକ ଅନୁଭବ କଲେ ଯେ ଏହି ଚୁକ୍ତି ଅନ୍ୟାୟ ଅଟେ। ଏହା ପୁନର୍ବାର ଅସନ୍ତୋଷର କାରଣ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ନାଜିମାନଙ୍କ ଭଳି ଉଗ୍ରବାଦୀ ଦଳ ଦ୍ୱାରା ଏହି ଚୁକ୍ତିନାମାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଥିଲେ।
1929 ମସିହାରେ ୱାଲ୍ ଷ୍ଟ୍ରିଟ୍ କ୍ରାସ୍ ପୁଣି ଥରେ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେଲା ଏବଂ ଫଳସ୍ୱରୂପ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା ସହ ରାଜନୈତିକତା ଅସ୍ଥିରତା ସୃଷ୍ଟି କଲା ।
1929-1933 ରୁ ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା ରାଜନୀତିରେ ଅସନ୍ତୋଷ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ଏବଂ ନାଜିମାନଙ୍କ ପରି ଉଗ୍ରବାଦୀ ଦଳକୁ ସମର୍ଥନ ବଢାଇଲା ।
ଆକ୍ସିସ ବା କେନ୍ଦ୍ରଶକ୍ତିର ସୃଷ୍ଟି
1930 ରେ, ସମଗ୍ର ୟୁରୋପରେ ନୂତନ ମିଳିତ ମଞ୍ଚ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା ।
ସ୍ପେନର ଗୃହଯୁଦ୍ଧରେ (1936-1939) ଇଟାଲୀ ଏବଂ ଜର୍ମାନୀକୁ ଏକତ୍ର କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲେ । ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ସରକାର ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରୁଥିବା ଜାତୀୟତାବାଦୀ ବିଦ୍ରୋହୀଙ୍କୁ ଉଭୟ ସାମରିକ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ।
ସ୍ପେନର ଗୃହଯୁଦ୍ଧ ପରେ ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ସୁଦୃଢ ହୋଇଥିଲା ।
ଅକ୍ଟୋବର 1936 ରେ, ଇଟାଲୀ ଏବଂ ଜର୍ମାନୀ ମଧ୍ୟରେ ରୋମ-ବର୍ଲିନ୍ ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ।
ନଭେମ୍ବର 1936 ରେ ଜାପାନ ଏବଂ ଜର୍ମାନୀ ମଧ୍ୟରେ ଏକ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ବିରୋଧୀ ଚୁକ୍ତି, ଆଣ୍ଟି-କମିନଟର୍ଣ୍ଣ ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା। 1937 ମସିହାରେ, ଇଟାଲୀ ଏହି ଚୁକ୍ତିରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ।
1940 ମସିହାରେ ଏହି ତିନୋଟି ଦେଶ ଏହି ଚୁକ୍ତିନାମାକୁ ଏକ ସାମରିକ ମିଳିତ ମଞ୍ଚରେ ପରିଣତ କରିଥିଲେ। ଏହି ମିଳିତ ମଞ୍ଚର ଅଂଶ ଥିବା ଦେଶମାନେ ଆକ୍ସିସ ପାୱାର ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲେ। ସେପଟେ ଜର୍ମାନୀର ଆକ୍ରମଣାତ୍ମକ ବୈଦେଶିକ ନୀତିକୁ ନେଇ ମିତ୍ରଶକ୍ତି ଦଳ ପାଇଁ ଏକ ବିକଳ୍ପ ସାମରିକ ମିଳିତ ମଞ୍ଚ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା । ଯାହା ଅସ୍ଥିର ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଆହୁରି ତୀବ୍ର କରିଥିଲା ।
1939 ଗ୍ରୀଷ୍ମ ସମୟରେ ମିତ୍ର ଶକ୍ତିମାନଙ୍କର ବିଫଳତା
ସୋଭିଏତ୍ ୟୁନିଅନ୍ ଏବଂ ନାଜି ଜର୍ମାନୀ ବିଚାରଗତ ଶତ୍ରୁ ଥିଲେ। ଏହା ସତ୍ତ୍ ସୋଭିଏତ୍ ୟୁନିଅନ୍ ଏବଂ ନାଜି ଜର୍ମାନୀ 1939 ର ଗ୍ରୀଷ୍ମ ସମୟରେ ଏକ ଆକ୍ରମଣାତ୍ମକ ଚୁକ୍ତି କରିଥିଲେ, ଯାହା ସେମାନଙ୍କୁ ପୋଲାଣ୍ଡର କିଛି ଅଂଶ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଏବଂ ଦଖଲ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥିଲା । ଏହି ଚୁକ୍ତିନାମା ଉଭୟ ଦେଶର ଆଞ୍ଚଳିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିବା ଦିଗରେ ରହିଥିଲା |
1939 ମସିହାରେ, ସୋଭିଏତ୍ ୟୁନିଅନ୍ ପ୍ରଥମେ ପୋଲାଣ୍ଡ ପାଇଁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ରଣନୀତି ଉପରେ ମିତ୍ରଶକ୍ତିଙ୍କ ସହ ଆଲୋଚନା କରିଥିଲା। ହେଲେ ଯେତେବେଳେ ଏହି କଥାବାର୍ତ୍ତା ଭାଙ୍ଗିଗଲା, ସୋଭିଏତ୍ ୟୁନିଅନ ଜର୍ମାନୀ ଆଡକୁ ମୁହାଁଇଲା ଏବଂ ତୁରନ୍ତ ମଲୋଟୋଭ୍-ରିବବେଣ୍ଟ୍ରପ୍ ଚୁକ୍ତିରେ ରାଜି ହେଲା ।
ପରିଶେଷରେ, ପୋଲାଣ୍ଡ ଉପରେ ହିଟଲରଙ୍କ ଆକ୍ରମଣକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ମିତ୍ରଶକ୍ତିର ମିଳିତ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲେ। ଏହି ବିଫଳତା ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭରେ ଏକ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା।
