2 ଡିସେମ୍ବର 2009, ଜାତିସଂଘ ସାଧାରଣ ପରିଷଦର 64 ତମ ଅଧିବେଶନରେ ସର୍ବସମ୍ମତି କ୍ରମେ ଏହି ସଂକଳ୍ପ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇ ଏହାକୁ ପରମାଣୁ ପରୀକ୍ଷଣ ବିରୁଦ୍ଧରେ 29 ଅଗଷ୍ଟକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଦିବସ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା । ଆଣବିକ ଅସ୍ତ୍ର ପରୀକ୍ଷଣ ବିସ୍ଫୋରଣର ପ୍ରଭାବ ଆଣବିକ ଯୁଦ୍ଧାସ୍ତ୍ର ପରୀକ୍ଷାର ବିପଜ୍ଜନକ ଦିଗ ବାବଦରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ତଥା ଏହାର ଭୟାବହ ପ୍ରଭାବରୁ ବିଶ୍ବକୁ ରକ୍ଷା, ଏହି ଦିବସ ପାଳନର କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟ ।
29 ଅଗଷ୍ଟ 1991ରେ କାଜାଖସ୍ତାନ ସରକାର ସ୍ବଦେଶରେ ଥିବା ସେମିପାଲାଟିନସ୍କ୍ ଆଣବିକ ପରୀକ୍ଷା ସ୍ଥଳୀକୁ ବନ୍ଦ କରିଥିଲା । ଏହି ଐତିହାସିକ ଘଟଣାକୁ ସ୍ମରଣ କରିବାକୁ ଏହି ଦିନରେ ଏହି ଦିବସ ପାଳନ କରାଯାଉଛି ।
ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ, ସଦସ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର, ଆନ୍ତ-ସରକାରୀ ତଥା ବେସରକାରୀ ସଂଗଠନ, ଏକାଡେମିକ୍ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଏବଂ ଗଣମାଧ୍ୟମକୁ ଏକ ସୁରକ୍ଷିତ ବିଶ୍ୱ ପାଇଁ ଆଣବିକ ଅସ୍ତ୍ର ପରୀକ୍ଷା ଉପରେ ନିଷେଧାଦେଶର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଅବଗତ କରାଇବା ପାଇଁ ଏହି ଦିନଟି ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ।
2010 ପରମାଣୁ ପରୀକ୍ଷଣ ବିରୋଧରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଦିବସର ଉଦଘାଟନୀ ଉତ୍ସବ ଭାବେ ପାଳନ କରାଯାଇଥିଲା । ପରବର୍ତ୍ତୀ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବର୍ଷରେ, ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱରେ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପର ସମନ୍ୱୟ ରକ୍ଷା କରି ଏହି ଦିନ ପାଳନ କରାଯାଉଛି । ଯେପରିକି ସମ୍ମିଳନୀ, ପ୍ରଦର୍ଶନୀ, ପ୍ରତିଯୋଗିତା, ପ୍ରକାଶନ, ବକ୍ତୃତା, ମିଡିଆ ପ୍ରସାରଣ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପଦକ୍ଷେପ ମାଧ୍ୟମରେ ।
ଏହାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପର ଠାରୁ ଅନେକ ଦ୍ୱିପାକ୍ଷିକ ଏବଂ ବହୁପକ୍ଷୀୟ ସରକାରୀ ସ୍ତରର ବିକାଶ ତଥା ନାଗରିକ ସମାଜରେ ବ୍ୟାପକ ଗତିବିଧି ପରମାଣୁ ପରୀକ୍ଷଣ ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଇବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଛି।
“ନିଶ୍ଚିତ ହୋଇଛି ଯେ ଆଣବିକ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ରର ବ୍ୟବହାର କିମ୍ବା ବିପଦ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆଣବିକ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ରକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଲୋପ କରିବା ହେଉଛି ଏକମାତ୍ର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଗ୍ୟାରେଣ୍ଟି,” ସାଧାରଣ ପରିଷଦ 26 ସେପ୍ଟେମ୍ବରକୁ “ଆଣବିକ ଅସ୍ତ୍ରର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଲୋପ ପାଇଁ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଦିବସ” ଭାବରେ ନିଯୁକ୍ତ କରିଛି । ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ପ୍ରୟାସର ସଂଗ୍ରହ ମାଧ୍ୟମରେ ଆଣବିକ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ରକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଲୋପ କରିବାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ ଆଗକୁ ବଢାବାକୁ ପାଇଁ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ।
ସେପ୍ଟେମ୍ବର 2014ରେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଆଣବିକ ଅସ୍ତ୍ରର ସମୁଦାୟ ବିଲୋପ ପାଇଁ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଦିବସ ପାଳନ କରାଯାଇଥିଲା ଆଣବିକ ପରୀକ୍ଷଣ ବିରୋଧରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଦିବସ, ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଘଟଣା ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟ ସହିତ ଏକ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ଯାହା ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ର ମୁକ୍ତ ବିଶ୍ୱ ପାଇଁ ଦୃଢ ଭାବରେ ପ୍ରଚାର କରୁଛି ।
ସମସ୍ତ ପ୍ରକାରର ଆଣବିକ ପରୀକ୍ଷଣକୁ ସମାପ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଉପକରଣ ହେଉଛି 1996 ବିସ୍ତୃତ ଆଣବିକ-ପରୀକ୍ଷଣ-ନିଷେଧ ଚୁକ୍ତି (CTBT)। ତେବେ ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟବଶତ, ଏହା ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇନାହିଁ ।
ଆଣବିକ ଅସ୍ତ୍ର ପରୀକ୍ଷଣକୁ ବିଲୋପ କରିବାର ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରଣାଳୀ ହେଉଛି ବିସ୍ତୃତ ଆଣବିକ-ପରୀକ୍ଷଣ-ନିଷେଧ ଚୁକ୍ତି (CTBT) । ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ସାଧାରଣ ସଭା ଦ୍ବାରା 10 ସେପ୍ଟେମ୍ବର 1996ରେ ଏହା ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା। ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ 184ଟି ଦେଶ ଏହି ଚୁକ୍ତିନାମା ସ୍ୱାକ୍ଷର କରାଯାଇଛି ଏବଂ 168 ଟି ଏହାକୁ ଅନୁମୋଦନ ହୋଇଛି ।
ଏହି ଚୁକ୍ତିନାମା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବା ପାଇଁ, ଏହାକୁ ଆଣବିକ କ୍ଷମତା ବିଶିଷ୍ଟ ସେହି ରାଜ୍ୟଗୁଡିକ ଅନୁମୋଦନ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ମଧ୍ୟରେ ସାଧାରଣ ସହମତି ହେଉଛି ଯେ ଆଣବିକ ଅସ୍ତ୍ର ପରୀକ୍ଷଣ ଜୀବନ ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି, ତଥାପି ଗୁପ୍ତ ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ର ପରୀକ୍ଷଣ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଉପରେ କିଛି ମାତ୍ରାରେ ସନ୍ଦେହ ରହିଛି ।
ଏକ ଚିନ୍ତାର ବିଷୟ ହେଉଛି ଯଦି ଆଣବିକ ଅସ୍ତ୍ର ପରୀକ୍ଷା କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ ତେବେ ସେମାନଙ୍କର ବିଶ୍ୱସନୀୟତା ବିପଦରେ ପଡିପାରେ। ଅବଶ୍ୟ, ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି, ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ଅଗ୍ରଗତି ଅନୁପାଳନ ପ୍ରଣାଳୀ ଏବଂ ଆଣବିକ ଅସ୍ତ୍ର ବିସ୍ତାର ଚିହ୍ନଟ ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ଏବଂ ଯାଞ୍ଚ କରିବାର କ୍ଷମତାକୁ ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇଛି ।
ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଏବଂ ଟ୍ରାକିଂ ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକ CTBT ସଂଗଠନ (CTBTO) ପ୍ରସ୍ତୁତି ଆୟୋଗର ଅସ୍ଥାୟୀ ବୈଷୟିକ ସଚିବାଳୟ ଦ୍ୱାରା ଆରମ୍ଭ ଏବଂ ବିକଶିତ ହୋଇଛି । ଅଟକି ରହିଥିବା ଏଣ୍ଟ୍ରି-ଫୋର୍ସ ସତ୍ତ୍ବେ, ଆଣବିକ ପରୀକ୍ଷଣ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଦିବସରେ ନିଆଯାଇଥିବା କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ତଥା ଇଭେଣ୍ଟ ସମେତ ଏକ ଅଧିକ ଦୃଢ ଜନସମାଗମ, ଚୁକ୍ତିନାମାକୁ ଅନୁମୋଦନ ଉପରେ ଆଗକୁ ବଢିବାକୁ ଶକ୍ତି ଉପରେ ଚାପ ପ୍ରୟୋଗ କରୁଛି।
CTBTOର ପ୍ରସ୍ତୁତି ଆୟୋଗ ଏବଂ ଏହାର 168 ଅନୁମୋଦନକାରୀ ରାଜ୍ୟ ଏହି ଚୁକ୍ତିନାମାକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ପାଇଁ ଜୋରଦାର ପ୍ରୟାସ ଜାରି ରଖିଛନ୍ତି । CTBTO ର ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମନିଟରିଂ ସିଷ୍ଟମ, କୌଣସି ଆଣବିକ ବିସ୍ଫୋରଣ ଚିହ୍ନଟରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବ ନାହିଁ ବୋଲି ଆତ୍ମବିଶ୍ବାସ ଦେଇ ପ୍ରାୟ 90 ପ୍ରତିଶତ ରାଜ୍ୟକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିସାରିଛି ।
ତଥାପି, ଆଣବିକ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ରକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଲୋପ କରିବାକୁ ଆଣବିକ ଯୁଦ୍ଧ କିମ୍ବା ଆଣବିକ ଆତଙ୍କବାଦୀ ବିପଦକୁ ଏଡ଼ାଇବାରେ ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ରର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଲୋପ ଭଳି କିଛି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିପାରିବ ନାହିଁ। ଆଣବିକ ବିସ୍ଫୋରଣର ଏକ ଅପୂରଣୀୟ ସମାପ୍ତି ଆଣିବା ସହ ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ରର ପରବର୍ତ୍ତୀ ବିକାଶକୁ ରୋକିବ ।
Global nuclear warhead arsenals-2020