‘କ୍ବାଡ୍’ ନାମରେ ସୁପରିଚିତ ଚତୁର୍ପାକ୍ଷିକ ସୁରକ୍ଷା ବାର୍ତ୍ତାଳାପ ମାଧ୍ୟମରେ ରଣନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଏକ ମେଣ୍ଟ ଗଠନ କରିଛନ୍ତି ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ, ଭାରତ, ଆମେରିକା ଏବଂ ଜାପାନ । 2004 ମସିହାରେ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ସୁନାମି ସଂଘଟିତ ହେବା ପରେ ପୀଡ଼ିତମାନଙ୍କୁ ମାନବୀୟ ସହାୟତା ଯୋଗାଇ ଦେବା ଲାଗି ଏଭଳି ଏକ ସକାରାତ୍ମକ ପରିକଳ୍ପନାକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ଦିଗରେ ସମ୍ମିଳିତ ଉଦ୍ୟମର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପୁଜିଥିଲା । 2007 ମସିହା ପରଠାରୁ ଏହି ପରିକଳ୍ପନା କେବଳ କାଗଜକଲମରେ ସୀମିତ ରହିଥିଲା । ହେଲେ, ଭାରତ-ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗରୀୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଚୀନର ଆକ୍ରମଣାତ୍ମକ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ପରିଲକ୍ଷିତ ହେବା ସହିତ ପୁନର୍ବାର ଏହି ପରିକଳ୍ପନା ଜାଗୃତ ହେଲା ଏବଂ ଚତୁର୍ପାକ୍ଷିକ ମେଣ୍ଟ ବା ‘କ୍ବାଡ୍’ ଗଠିତ ହେଲା ।
2017 ମସିହାରୁ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତରରେ ବିସ୍ତୃତ ବିଚାର ବିମର୍ଶ ପରେ ଏହି ରଣନୈତିକ ମଞ୍ଚ ଉଭା ହୋଇଛି । ଏଥିରେ ସାମିଲ ଚାରିଟି ଦେଶର ରାଷ୍ଟ୍ରମୁଖ୍ୟଙ୍କ ମିଳିତ ଘୋଷଣାନାମାରେ ଚୀନର ନାମ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇନାହିଁ । ତଥାପି, ଏସବୁ ଦେଶର ଭବିଷ୍ୟତ କାର୍ଯ୍ୟସୂଚୀ ଏହି ଘୋଷଣାନାମାରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ପ୍ରତୀୟମାନ ହୁଏ । ‘ବସୁଧୈବ କୁଟୁମ୍ବକମ୍’-ଭାରତୀୟ ଦର୍ଶନର ଏହି ମୂଳ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣର ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ପରିପ୍ରକାଶ ରୂପରେ ‘କ୍ବାଡ୍’କୁ ପ୍ରଧାନ ମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦି ସ୍ବାଗତ କରିଥିଲେ । ସେ କହିଲେ ଯେ, କୋରୋନା ପ୍ରତିଷେଧକ ଟିକା ପ୍ରସ୍ତୁତି ଏବଂ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସଂପର୍କିତ ବିଷୟରେ ଭାରତର ଉପକ୍ରମ ଏବଂ ନୂତନ ଜ୍ଞାନକୌଶଳର ବିକାଶ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ଶୁଭପ୍ରଦ ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିବ ।
କୋଭିଡ୍-19 ପ୍ରତିଷେଧକ ଟିକା, ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଏବଂ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଗ୍ରଗତି ସଂପର୍କିତ ବିଷୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଟିମ୍ ଗଠନ ନିମନ୍ତେ ‘କ୍ବାଡ୍’ ସଦସ୍ୟ ଦେଶ ସମୂହର ରାଷ୍ଟ୍ରମୁଖ୍ୟମାନଙ୍କ ଦ୍ବାରା କରାଯାଇଥିବା ଏହି ମିଳିତ ଘୋଷଣାନାମାରେ ଆହ୍ବାନ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ଯେଉଁ ସମୟରେ 46.3 କୋଟି ପ୍ରତିଷେଧକ ଟିକା ରପ୍ତାନି ଏବଂ ବିତରଣ ପାଇଁ ଚୀନ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଛି, ଠିକ୍ ସେହି ସମୟରେ ଭାରତ-ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗରୀୟ କ୍ଷେତ୍ର ଅନ୍ତର୍ଗତ 24ଟି ଦେଶରେ 100 କୋଟି ଟିକା ବିତରଣ ନିମନ୍ତେ ‘କ୍ବାଡ୍’ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଚଳାଇଛି । ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାରୁ ବୈଷୟିକ ଜ୍ଞାନକୌଶଳ, ଜାପାନ ଓ ଆମେରିକାର ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ଏବଂ ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ ପକ୍ଷରୁ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଉଥିବା ପରିବହନ ସୁବିଧାକୁ ନେଇ ଭାରତ 100 କୋଟି ପ୍ରତିଷେଧକ ଟିକା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବ । ଭବିଷ୍ୟତରେ ସାମୂହିକ ସ୍ବାର୍ଥର ସୁରକ୍ଷା ଦିଗରେ ସହାୟକ ହେବା ଭଳି ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟାର ବିକାଶ ନିମନ୍ତେ ‘କ୍ବାଡ୍’ ସଂକଳ୍ପବଦ୍ଧ ହୋଇଛି । ଅର୍ଥନୈତିକ, ବାଣିଜ୍ୟିକ ଏବଂ ସାମରିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଚୀନ ପକ୍ଷରୁ ସମ୍ଭାବିତ ଆହ୍ବାନର ମୁକାବିଲା ଦିଗରେ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ‘କ୍ବାଡ୍’ ଏକ ବଳିଷ୍ଠ ପଦକ୍ଷେପ ।