ଲକ୍ଷ୍ନୌ: ସ୍ବାଧୀନତାରକୁ ନେଇ ଅଡିଂର ଇତିହାସ ଅତି ଗୌରବମୟ ରହିଛି । ଏଠାକାର ରାଜପୁତମାନେ ୧୮୫୭ ମସିହାର ପ୍ରଥମ ସ୍ବାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କୁ ମୁଣ୍ଡ ନୂଆଇଁବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରାଇଥିଲେ । ୧୮ଶହ ଶତାବ୍ଦୀ ବେଳକୁ ଏଭଳି ବହୁ ଘଟଣା ଘଟିଥିଲା, ଯାହା ଦ୍ବାରା ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କୁ ସ୍ତବ୍ଧ କରିଥିଲା । ୧୮୦୫ ମସିହାରେ ଇଂରେଜ ସୈନ୍ୟମାନେ ଭରତପୁର ଚାରି ଆଡ଼ୁ ଘେରି ୭ ଥର ତୋପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ । ଏହାସତ୍ତ୍ବେ ତାଙ୍କୁ ପରାଜୟବରଣ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା । ଏହି ଯୁଦ୍ଧରେ ଇଂରେଜର ୩୨୦୩ ସୈନ୍ୟଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା । ଖାଲି ସେତିକି ନୁହେଁ ୮ରୁ ୧୦ ହଜାର ସୈନ୍ୟ ଗୁରୁତର ଆହତ ମଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ । ବାଧ୍ୟ ହୋଇ ଇଂରେଜଙ୍କୁ ସେହି ସମୟରେ ସନ୍ଧୀ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା ।
୧୮୫୭ରେ ଦ୍ବିତୀୟ ଘଟଣା ଘଟିଥିଲା ମଥୁରା ଜିଲ୍ଲା ମୁଖ୍ୟାଳୟରୁ ୪୦ କିମି ଦୂରରେ ଥିବା ଅଡ଼ିଂ ଅଞ୍ଚଳରେ । ଏଠାରେ ଆନ୍ଦୋଳନକାରୀମାନେ ଅଦ୍ଭୁଦ ପରାକ୍ରମ ଦେଖାଇ ଇଂରେଜଙ୍କୁ ନାକେଦମ୍ କରି ଦେଇଥିଲେ । ଶେଷରେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କୁ ଆନ୍ଦୋଳନକାରୀଙ୍କ ସହ ଛଳ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା । କଥାବର୍ତ୍ତା ବାହାନାରେ ଡକାଇ 8୦ ରାଜପୁତ ଆନ୍ଦୋଳନକାରୀଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ କରିନେଇଥିଲେ ଇଂରେଜ । ସେମାନଙ୍କୁ ଅଡ଼ିଂସ୍ଥିତ ରାଜା ଫୋନ୍ଦାମଲ ଦୁର୍ଗରେ ସାମୁହିକ ଫାଶୀ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ଇତିହାସ ପୃଷ୍ଟାରେ ଆଜି ଏହି ଘଟଣା ସ୍ବର୍ଣ୍ଣିମ ଅକ୍ଷରରେ ଲିପିବଦ୍ଧ
ଏହା ମଥୁରାରୁ ପ୍ରାୟ ୧୦ରୁ ୧୨ କିମି ଦୂରରେ ରହିଛି ଅଡ଼ିଂ ନାମକ ଗ୍ରାମ । ସେଠାରେ ଜାଟ ରାଜାଙ୍କ ଏକ ଦୂର୍ଗ ରହିଛି । ଏହି ଦୁର୍ଗ ୧୮୦୦ ଶତାବ୍ଦୀର । ଜାଟ ରାଜାଙ୍କ ସୈନ୍ୟବାହୀନି ଏଠାରେ ରହୁଥିଲେ । ୧୮୫୭ରେ ଏଠାରେ ଯେଉଁ ଜାଟ ରାଜା ଥିଲେ, ସେମାନେ ସ୍ବାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଇଂରେଜ ସହ ଲଢ଼େଇ କରିଥିଲେ । କିଛି ରାଜା ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ଶରଣ ନେଇଥିଲେ । ଯେଉଁମାନେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ଶରଣ ନେଇନଥିଲେ ସେମାନଙ୍କ ବିପକ୍ଷରେ ଲଢ଼େଇ କରିଥିଲେ ଇଂରେଜ । ଦୁର୍ଗ ଅକ୍ତିଆର କରିବାକୁ ଇଂରେଜ କିଛି ସର୍ତ୍ତ ରଖିଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ଏହାକୁ ମନା କରିଦେଇଥିଲେ ଜାଟ ରାଜା । ଫଳରେ ରାଜବଂଶର ୮୦ ଜଣଙ୍କୁ ଏଠାରେ ଫାଶୀ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ପୂର୍ବରୁ ଏହା ତହସିଲ ଥିଲା ପରେ ୧୮୬୮ ଏହା ମଥୁରାକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର ହୋଇଥିଲା । ଏହି ଦୁର୍ଗ ରାଜପୁତର ନିଖୁଣ କାରିଗରୀରେ ତିଆରି ହୋଇଥିଲା । କାନ୍ଥରେ ସୁନ୍ଦର ସୁନ୍ଦର ଚିତ୍ର ଅଙ୍କା ଯାଇଥିଲା ।