1995 ମସିହା ପୂର୍ବରୁ, କେରଳର ସରକାରୀ ସ୍କୁଲ୍ରେ କାର୍ଯ୍ୟରତ ହଜାର ହଜାର ଶିକ୍ଷକ ଓ ଶିକ୍ଷୟିତ୍ରୀ ସବୁଦିନ ସକାଳୁ ଉଠିବା ବେଳେ ସେମାନଙ୍କ ମନରେ ରହୁଥିଲା ଚାକିରି ହରାଇବାର ଆଶଙ୍କା । ସରକାରୀ ସ୍କୁଲରେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କୁ ରଖିବା ଲାଗି ସେମାନଙ୍କର ସବୁ ଉଦ୍ୟମ ବିଫଳ ହେଉଥିଲା । କାରଣ, ସେମାନଙ୍କ ଅଞ୍ଚଳରେ ଛତୁ ଫୁଟିଲା ଭଳି ବେସରକାରୀ ସ୍କୁଲ୍ ଗଢ଼ି ଉଠୁଥିଲା ଏବଂ ଅଧିକ ଯୁଗୋପଯୋଗୀ ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ସହିତ ଏହି ସୁପରିଚାଳିତ ସ୍କୁଲଗୁଡ଼ିକୁ ପିତାମାତାମାନେ ଅଧିକ ପସନ୍ଦ କରୁଥିଲେ । ନାମଲେଖା ଓ ସ୍କୁଲ୍ ଫି’ ବାବଦରେ ଅତ୍ୟଧିକ ଦେୟ ଦେବାକୁ ପଡୁଥିଲେ ହେଁ ମଧ୍ୟମ ବର୍ଗର ଲୋକେ ସେମାନଙ୍କ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ବେସରକାରୀ ସ୍କୁଲରେ ପଢ଼ାଇବା ଲାଗି ସମ୍ବଳ ଜୁଟାଇବାର ଉପାୟ ଖୋଜି ନେଉଥିଲେ । ସେ ସମୟରେ ସରକାରୀ ସ୍କୁଲରେ ଡିଭିଜନ ଏବଂ ଚାକିରି ସଂଖ୍ୟା ହ୍ରାସ ପାଇବା ଏକ ପ୍ରଚଳିତ ଧାରାରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା । ସରକାରୀ ସ୍କୁଲରେ ପିଲାଙ୍କୁ ପଢ଼ାଇବା ସକାଶେ ପ୍ରଲୋଭିତ କରିବାକୁ ଶିକ୍ଷକମାନେ ଆଖପାଖ ଅଞ୍ଚଳରେ ଘରକୁ ଘର ଘୂରି ବୁଲୁଥିଲେ । ଯଦିଓ ସେମାନଙ୍କ ଏଭଳି ଉଦ୍ୟମ ଯୋଗୁଁ ସରକାରୀ ସ୍କୁଲ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କ ପାସ୍ ହାର ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା, ତଥାପି, ସରକାରୀ ସ୍କୁଲ ଛାଡ଼ି ବେସରକାରୀ ସ୍କୁଲକୁ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କ ପଳାୟନ ଅବ୍ୟାହତ ରହିଥିଲା ।
ସ୍ଥିତି ସୁଧୁରିବାର କୌଣସି ଆଶା ନଥିବା ସମୟରେ, କେରଳରେ ଜନଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଯେଉଁ ପୁନର୍ବିନ୍ୟାସ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ତାହାର ପଟାନ୍ତର ନାହିଁ । 2016ରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଏହି ପ୍ରୟାସ ଫଳରେ ମାତ୍ର ସାଢ଼େ ଚାରି ବର୍ଷ ଭିତରେ କେରଳର ସରକାରୀ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଦେଶରେ ସର୍ବୋତ୍ତମ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ମାନ୍ୟତା ସହିତ ନୀତି ଆୟୋଗ ଦ୍ବାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ ଗୁଣବତ୍ତା ସୂଚୀ ରିପୋର୍ଟ- 2019ରେ ସ୍ଥାନ ପାଇଲା ।
ସରକାର କ’ଣ କଲେ
2016 ମସିହାରେ କେରଳର ଶିକ୍ଷାମନ୍ତ୍ରୀ ପ୍ରଫେସର ସି. ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥଙ୍କ ଦ୍ବାରା ‘ଜନଶିକ୍ଷା ନବଜୀବନ ଅଭିଯାନ’ ଶୀର୍ଷକ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଅଭିଯାନ ଆରମ୍ଭ ହେଲା । ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଉତ୍ତମ ଗୁଣମାନର ଶିକ୍ଷାଦାନକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରାଇବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କେରଳର ଗରିବ ଶ୍ରେଣୀ ପାଇଁ ମାଗଣା ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ସହିତ ଜନଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ପୁନରୁଜ୍ଜୀବିତ କରାଇବା ଏହି ଅଭିଯାନର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା । ଆଉ ଗତ ସାଢ଼େ ଚାରି ବର୍ଷ ଭିତରେ ଏହାର ଫଳାଫଳ ବେଶ୍ ଚମକପ୍ରଦ ହୋଇଛି ।
ଏହି ଅଭିଯାନ ଆରମ୍ଭ ହେବା ସହିତ ସରକାରଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକଳ୍ପ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ହେଲା । 2001-02ରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା (IT@School) ‘ଆଇଟି@ସ୍କୁଲ୍’ ପ୍ରକଳ୍ପକୁ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ କେରଳର ଭିତ୍ତିଭୂମି ଓ ଜ୍ଞାନକୌଶଳ (କେରଳ ଇନ୍ଫ୍ରାଷ୍ଟକ୍ଚର ଆଣ୍ଡ ଟେକ୍ନୋଲୋଜି ଫର ଏଜୁକେସନ ବା KITE ) ପ୍ରକଳ୍ପ ନାଁରେ ପୁଣି ଆରମ୍ଭ କରାଗଲା । KITE ହେଉଛି କେରଳ ଶିକ୍ଷା ବିଭାଗର ପ୍ରଥମ ‘ସ୍ପେସିଆଲ୍ ପର୍ପୋଜ୍ ଭେହିକ୍ଲ’ କମ୍ପାନୀ ଏବଂ ଏହା ଉପରେ ଏକ ବିଶାଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲର ଦାୟିତ୍ବ ରହିଛି । ରାଜ୍ୟର 15,000ରୁ ଅଧିକ ସରକାରୀ ଓ ସରକାରୀ ସହାୟତାପ୍ରାପ୍ତ ସ୍କୁଲ୍ରେ ସୂଚନା ଓ ଯୋଗାଯୋଗ ଜ୍ଞାନକୌଶଳ (ICT) ପ୍ରୟୋଗ ଭିତ୍ତିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ରୂପରେଖ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଓ ବିକାଶ କରାଇବା ହିଁ KITEର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ । KITE ମଧ୍ୟ କେରଳ ଇନ୍ଫ୍ରାଷ୍ଟ୍ରକ୍ଚର ଆଣ୍ଡ ଇନ୍ଭେଷ୍ଟମେଣ୍ଟ ଫଣ୍ଡ ବୋର୍ଡ (KIIFB) ଦ୍ବାରା ପାଣ୍ଠି ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିବା ପ୍ରଥମ ସ୍ପେସିଆଲ ପର୍ପୋଜ ଭେହିକ୍ଲର ମାନ୍ୟତା ପାଇଛି । ସମ୍ମିଳିତ ବିଷୟବସ୍ତୁ ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟା ନିମନ୍ତେ ସଂଯୋଗ କରାଯାଇଥିବା 15,000 ସ୍କୁଲରେ ଚାଲିଥିବା ଜନଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପୁନରୁଜ୍ଜୀବନ ଅଭିଯାନରେ ‘ସମଗ୍ର କଣ୍ଟେଣ୍ଟ ପୋର୍ଟାଲ’, ‘ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍କୁଲ୍ ମ୍ୟାନେଜ୍ମେଣ୍ଟ ସଫ୍ଟୱେୟାର’ ଏବଂ ‘ସ୍କୁଲ୍ୱିକି’ ଭଳି ବିଭିନ୍ନ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରଚଳନ ଜରିଆରେ KITE ସହଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରେ । KITE ମଧ୍ୟ ‘ଭିକ୍ଟରସ୍’ (Victers) ଚ୍ୟାନେଲ୍ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା, ଯାହାକି ଦେଶର ପ୍ରଥମ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଶିକ୍ଷାଭିତ୍ତିକ ଚ୍ୟାନେଲ୍ । କୋଭିଡ୍ ଲକ୍ଡାଉନ୍ କାରଣରୁ ଅନ୍ଲାଇନ୍ କ୍ଲାସ୍ରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସମୟରେ ଏହା ଖୁବ୍ ସହାୟକ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇଛି । KITE ଦ୍ବାରା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପ୍ରକଳ୍ପ ‘ଲିଟ୍ଲ KITE’s ଆଇଟି କ୍ଲବ୍ସ’ ପକ୍ଷରୁ ଆନିମେସନ, ସାଇବର ସେଫ୍ଟି, ହାର୍ଡୱେୟାର, ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋନିକ୍ସ, ମାଲାୟାଲମ କମ୍ପ୍ୟୁଟିଂ, ଆର୍ଟିଫିସିଆଲ୍ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ ଆଣ୍ଡ ରୋବୋଟିକ୍ସ ଭଳି 5ଟି ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ବିଷୟରେ 1 ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କୁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଉଛି । KITEର ICT କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଜରିଆରେ ପ୍ରତି ବର୍ଷ 1.5 ଲକ୍ଷ ଶିକ୍ଷକ-ଶିକ୍ଷୟିତ୍ରୀ ଏବଂ 50 ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ଲାଭବାନ ହେଉଛନ୍ତି ।
ଲିଙ୍ଗଭିତ୍ତିକ ସମାନତା ଉପରେ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଧ୍ୟାନ
ଶିକ୍ଷାକୁ ନବଜୀବନ ପ୍ରଦାନ ଅଭିଯାନର ଅଂଶବିଶେଷ ଭାବରେ, ସ୍କୁଲ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଲିଙ୍ଗଭିତ୍ତିକ ସମ୍ବେଦନଶୀଳତା ବୃଦ୍ଧିକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆରମ୍ଭ କରାଗଲା । GET-UP (ଗାର୍ଲସ୍ ଏମ୍ପାୱାରମେଣ୍ଟ ଟ୍ରେନିଂ ପ୍ରୋଗ୍ରାମ) ଶୀର୍ଷକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଜରିଆରେ ଉଚ୍ଚ ପ୍ରାଥମିକ, ମାଧ୍ୟମିକ ଏବଂ ଉଚ୍ଚ ମାଧ୍ୟମିକ ସ୍କୁଲରେ ଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କର ବ୍ୟାପକ ବିକାଶ ଲାଗି ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖାଯାଇଛି । ଏହି ସବୁ ସ୍କୁଲରେ ଝିଅମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ‘ଗାର୍ଲସ୍ କ୍ଲବ୍’ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି ଏବଂ ସ୍କୁଲ୍ର ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଲିଙ୍ଗ ଭିତ୍ତିରେ ରହୁଥିବା ପ୍ରଭେଦକୁ ବୁଝିବା ଲାଗି ଦଳଗତ ଆଲୋଚନା, ବିତର୍କ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆୟୋଜନ କରାଯାଇ ଏଥିରେ ଭାଗ ନେବା ଦିଗରେ ସେମାନଙ୍କୁ ଉତ୍ସାହିତ କରାଯାଉଛି । ଲିଙ୍ଗଭିତ୍ତିକ ସମାନତା ଏବଂ ମହିଳା ସଶକ୍ତୀକରଣ ଭଳି ବିଷୟବସ୍ତୁକୁ ଆଧାର କରି ସ୍କୁଲ୍ର ବାର୍ଷିକ ଉତ୍ସବ ଆୟୋଜନ କରିବା ଲାଗି ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କୁ ପ୍ରେରିତ କରାଯାଉଛି ।
ସ୍ଥାନୀୟ ସ୍କୁଲରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକଙ୍କ ସଂପୃକ୍ତି