Safe Internet Day : सेफ इंटरनेट डे म्हणजे इंटरनेट वापरण्याबाबत सतर्कता बाळगणे

सेफ इंटरनेट डे (Safe Internet Day) म्हणजे इंटरनेट वापरण्याबाबत सतर्कता बाळगणे होय. या निमित्त पुण्यातील सायबर क्राइमचे पोलीस उपनिरीक्षक सागर पडवळ यांच्याशी बातचीत केली आहे. सेफ इंटरनेट डे बद्दल जाणून घेताना काय सतर्कता बाळगावी याबद्दल माहिती घेतली.

पुणे - सध्या संपूर्ण जग हे सोशल झालेले आहे. जगाच्या एका कोपऱ्यापासून दुसऱ्या कोपऱ्यांत कोणताही संदेश चुटकीसरशी पोचवला जात आहे. यातच कोरोना सारख्या महामारीने लोकांना ऑनलाईन खरेदी ऑनलाईन बँकिंग (Online shopping online banking) यासारखे पर्याय उपलब्ध करून दिलेले आहेत. मात्र हे सर्व पर्याय इंटरनेटशी जोडले गेलेले आहेत. इंटरनेट वापरताना प्रत्येकाने सतर्कता आणि जबाबदारीने याचा वापर करणे किती गरजेचे आहे यावर आज आपण प्रकाश टाकला आहे.

सध्या बाजारात कोरोनामुळे मोठ्या प्रमाणात बेरोजगारी वाढलेली आहे. त्यासाठी एक नवीन फंडा नजरेस येत आहे. इंटरनेटवर बेरोजगारांना किंवा नवीन स्टार्टअप करणाऱ्यांना चुटकीसरशी लोन दिले जाते. मात्र या लोन वर चक्रवाढव्याज लावला जाते आणि नंतर ज्या कंपनीकडून हे लोन दिलं गेलेलं आहे, ती कंपनी हप्ता भरण्यासाठी ग्राहकाच्या मागे तगादा लावते. मात्र ग्राहक हे लोन फेडण्यासाठी सक्षम नसला, तर सोशल मीडियावरून त्यांचे नातेवाईक कुटुंब मित्र मंडळ या सर्वांना फोन करून, या इसमाची बदनामी केली जाते. त्यामुळे अशा प्रकारच्या कोणत्याही स्कीमला लोकांनी बळी पडू नये, असे पोलीस नागरिकांना आवाहन करतात.

त्यानंतर दुसरा एक ट्रेण्ड असा आलेला आहे, ज्यामध्ये इंटरनेट वरून किंवा फेसबुक वरून मुलगी मुलांना फ्रेंड रिक्वेस्ट पाठवते. त्यानंतर मात्र त्याला व्हॉटसअपवर सेक्सुयल हॅरेस्मेंट (Sexual Harassment on WhatsApp) करते. त्याचे व्हिडिओ लीक करण्याची धमकी (Threatened to leak video) देऊन वारंवार त्याच्याकडे पैशाची मागणी करते, अशा वेळी आपल्या बदनामीला घाबरून हे युवक किंवा युवती ते सायबरकडे तक्रार करत नाही. त्यामुळे अशा गुन्ह्यांना वाव मिळतो आणि अशा गुन्हेगारांचे मनोबल वाढत जातं. परंतु अशा गुन्ह्यांना रोखण्यासाठी वेळीच सायबर क्राईम पोलिसांकडे गुन्ह्याची नोंद केली, तर असे गुन्हे थांबू शकतात असेही पोलीस सांगतात. इंटरनेट वापराबाबत कोणकोणती जबाबदारी राखणे गरजेचे आहे. याबाबत आपल्याशी बातचीत केली आहे, सायबर मुख्यालय पुणे शहराचे सायबर क्राईम पोलीस उपनिरीक्षक सागर पडवळ यांनी माहिती दिली आहे.
संकेतस्थळांचा अभ्यास करणे गरजेचं -

ही बाब अनेकांना दुय्यम वाटते. मात्र, ज्या संकेतस्थळावरून आपल्याला खरेदी करायची आहे, त्या संकेतस्थळाची पाश्र्वभूमी आणि विश्वासार्हता तपासून पाहिलीच पाहिजे. यासाठी ‘गुगल सर्च’ करून त्यांची माहिती मिळवणे हा सोपा पर्याय आहे. त्याशिवाय संबंधित संकेतस्थळ कंपनीचा भौगोलिक पत्ता, ग्राहक सेवा क्रमांक, ई-मेल आहे का, हे त्या संकेतस्थळावरून पाहता येते.

तुमच्यावर नजर आहे -

सध्याच्या युगात इंटरनेट वापरकर्ता हा कमालीचा असुरक्षित झाला आहे. कारण, कोणत्याही संकेतस्थळावर गेले तरी आपली माहिती तेथे साठवली जाते. या माहितीचा गैरवापर झाल्याच्या अनेक घटना अलीकडच्या काळात उजेडात आल्या आहेत. ही माहिती गोळा करण्याचे काम संकेतस्थळांवरील ‘कुकीज’ करत असतात. प्रत्यक्षात ‘कुकीज’ हा वापरकर्त्यांची माहिती साठवून पुढच्या वेळेस तो जेव्हा संकेतस्थळाला भेट देईल, तेव्हा ती माहिती वापरून त्याचा ‘अ‍ॅक्सेसिंग’ वेळ वाचवण्याचे काम करतात. ऑनलाइन शॉपिंगमध्येही तसेच होते. संकेतस्थळावरील ‘कुकीज’ ग्राहकाची माहिती (नाव, पत्ता, फोन नंबर, इत्यादी) संगणकावर साठवून ठेवतात. त्यामुळे पुढच्या वेळेस जेव्हा तोच ग्राहक खरेदीसाठी येतो, तेव्हा ती माहिती भरण्याचे त्याचे कष्ट कमी होतात. परंतु, असुरक्षित संकेतस्थळांवरील ‘कुकीज’ ही माहिती कंपनीच्या सव्‍‌र्हरद्वारे अन्यत्र पोहोचवण्याचाही धोका असतो. त्यामुळे याबाबतीत काळजी बाळगणे आवश्यक आहे. यावर उपाय म्हणून तुम्ही ‘कुकीज’ डिसेबल करू शकता. मात्र, बहुतांश संकेतस्थळांवर ‘कुकीज’ सुरू असल्याखेरीज तुम्हाला खरेदीची ऑर्डरही नोंदवता येत नाही.