ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਲੱਦਾਖ ਦਾ ਉਹ ਇਲਾਕਾ ਜਿੱਥੇ ਰਾਤ ਬਹੁਤ ਠੰਢੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਥੋਂ ਦਾ ਵਾਤਾਰਨਣ ਕਾਫ਼ੀ ਤੰਗ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ 50 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟੇ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਲੰਮਬਰਿੰਗ ਟੈਂਕ ਨੂੰ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਤਾਇਨਾਤ ਕਰਨਾ ਅਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
ਪੂਰਬੀ ਲੱਦਾਖ ਵਿੱਚ ਦੋ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਟੌਪੋਗ੍ਰਾਫੀ (ਕੁਦਰਤੀ ਅਤੇ ਆਰਟੀਫਿਸ਼ਲ ਸਥਿਤੀ) ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਇੱਕ ਜਿਹੜੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੰਜਰ ਪਥਰੀਲੀ ਧਰਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਅਸਮਾਨ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਵਾਲੀ ਪਹਾੜੀ ਹੈ। ਭਾਰੀ ਬਰਫਬਾਰੀ ਅਤੇ ਭਿਆਨਕ ਪਹਾੜੀਆਂ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਦਈਏ ਤਾਂ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਖੇਤਰ ਹੋਰ ਵੀ ਖਤਰਨਾਕ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਠੰਡੇ ਦਾ ਮਤਲਬ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਠੰਡ ਅਤੇ ਭਾਰੀ ਬਰਫਬਾਰੀ ਹੈ।
ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਇੱਥੇ ਉੱਚੇ ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਾਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਮੈਦਾਨ ਚੁਸ਼ੂਲ ਜਾਂ ਡੈਮਚੋਕ ਵਿੱਚ ਪਠਾਰ ਮੈਦਾਨ ਹਨ ਜੋ ਟੈਂਕ ਯੁੱਧ ਲਈ ਆਦਰਸ਼ ਖੇਤਰ ਹਨ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੇ ਲਗਭਗ 200 ਟੈਂਕ ਅਤੇ ਹੋਰ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਨੂੰ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਨਾਲ ਚੱਲਦੀ ਤਣਾਅ ਵਾਲੀ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਮੁੱਖ ਕੇਂਦਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉੱਚ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਹੈਂਡਲਿੰਗ ਟੈਂਕ ਨੂੰ ਉਤਾਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਜਹਾਜ਼ ਵਿੱਚ 45 ਟਨ ਦੇ ਟੈਂਕ ਨੂੰ ਪੈਕ ਕਰਨਾ ਸੌਖਾ ਹੈ, ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਕਹਿਣਾ ਹੀ ਸੌਖਾ ਹੈ।
ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ 2014 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਲੱਦਾਖ ਵਿੱਚ ਛੋਟੇ ਟੈਂਕਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਅਦ 2015 ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਟੈਂਕ 11,000 ਫੁੱਟ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਲੇਹ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ 'ਤੇ ਉਡਾਣ ਭਰਨ ਲੱਗੇ ਅਤੇ ਉੱਥੋਂ ਪੂਰਬੀ ਲੱਦਾਖ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਪੁਰਦਗੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ।
2015-16 ਵਿੱਚ ਮੁੜ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਗਲੋਬਮਾਸਟਰ ਸੀ-17 ਵਿੱਚ ਟੀ-72 ਟੈਂਕ ਨਾਲ ਉਡਾਣ ਭਰੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਸੀ-17 ਵਿੱਚ ਦੋ ਟੈਂਕਾਂ ਨਾਲ ਉਡਾਣ ਭਰੀ। ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਇੱਕ ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਚਲਦੀ ਰਹੀ।
ਇੱਕ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾ ਰਹੇ ਸੀਨੀਅਰ ਰੱਖਿਆ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਟੀ -90 ਦੀ ਤਾਇਨਾਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਟੈਂਕ ਯੁੱਧ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਥਿਤੀ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਾਂ, ਟੈਂਕ ਇਥੇ ਕੰਮ ਆਉਣਗੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਟੈਂਕ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ ਅਤੇ ਹੁਣ ਜੋ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਹ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਰਹਿਣਗੇ। ਇਹ ਟੈਂਕ ਆਪਣੀ ਵਿਸਫੋਟਕ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਹਨ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਟੀ-72 ਅਤੇ ਟੀ-90 ਸਮੇਤ ਸੈਂਕੜੇ ਟੈਂਕ ਹੁਣ ਪੂਰਬੀ ਲੱਦਾਖ ਦੇ ਉੱਚ ਉਚਾਈ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਟੈਂਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਭਗ 3,000 ਬਖਤਰਬੰਦ ਕਰਮਚਾਰੀ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹਨ।
ਟੈਂਕਾਂ ਦੀ ਅਚਾਨਕ ਮੌਜੂਦਗੀ ਨੇ ਚੀਨ ਨੂੰ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। 21 ਜੁਲਾਈ 2016 ਨੂੰ ਨਾਰਾਜ਼ਗੀ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਦਿਆਂ, ਚੀਨੀ ਮਾਲਕੀਅਤ ਵਾਲੇ ਮੁੱਖ ਗਲੋਬਲ ਟਾਈਮਜ਼ ਨੇ ਪੂਰਬੀ ਲੱਦਾਖ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਟੈਂਕਾਂ ਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨਾਲ ਟੈਂਕਾਂ ਦੀ ਤਾਇਨਾਤੀ ਚੀਨੀ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਬੇਚੈਨੀ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਨੇੜੇ ਟੈਂਕਾਂ ਦੀ ਤਾਇਨਾਤੀ ਕਰਦਿਆਂ, ਭਾਰਤ ਅਜੇ ਵੀ ਚੀਨੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਨੂੰ ਲੁਭਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਇਸ ਮਾਮਲੇ 'ਤੇ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਦਿਆਂ ਚੀਨ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਬੁਲਾਰੇ ਲੂ ਕਾਂਗ ਨੇ ਬੀਜਿੰਗ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰ ਸਬੰਧੀ ਸਮਝੌਤੇ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੁਵੱਲੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨੂੰ ਢੁਕਵਾਂ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਬੀਜਿੰਗ ਅਸਲ ਕੰਟਰੋਲ ਰੇਖਾ (ਐਲਏਸੀ) ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਨੇੜਲੇ ਇਲਾਕਿਆਂ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ 'ਤੇ ਤੁਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਤਹਿਤ ਚੀਨ ਨੇ 15 ਜੂਨ ਨੂੰ ਸਰਹੱਦ ਨੇੜੇ ਗਲਵਾਨ ਘਾਟੀ 'ਚ ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਿਕਾਂ 'ਤੇ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਹਮਲਾ ਕਰਕੇ ਸਬੰਧਤ ਖੇਤਰਾਂ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ।