ਗੁਜਰਾਤ/ਸੂਰਤ: ਡਾਇਮੰਡ ਸਿਟੀ, ਸਿਲਕ ਸਿਟੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਸੂਰਤ ਰਾਜਹੰਸਾਂ ਦੀ ਸਿਟੀ ਬਣਨ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਰਾਜਹੰਸ ਗੁਜਰਾਤ ਦਾ ਰਾਜ ਪੰਛੀ ਹੈ। ਰਾਜਹੰਸ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਖੰਭਾਟ ਅਤੇ ਕੱਛ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸੂਰਤ ਵਿੱਚ ਪਿਛਲੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਰਾਜਹੰਸਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਲਗਾਤਾਰ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਹੋਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿਚ ਰਾਜਹੰਸ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਸ ਸਾਲ ਸੂਰਤ ਵਿਚ ਰਾਜਹੰਸਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 2000 ਤੋਂ ਪਾਰ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।
ਤਾਪੀ ਨਦੀ ਅਤੇ ਅਰਬ ਸਾਗਰ ਦੇ ਸੰਗਮ 'ਤੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਰਾਜ ਪੰਛੀ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਰਾਜਹੰਸਾਂ ਵਰਗੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪੰਛੀ ਸੂਰਤ ਤੋਂ ਕੂਚ ਕਰ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਪਰ ਇਸ ਸਾਲ ਸੂਰਤ ਵਿੱਚ ਤਾਪੀ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਰਾਜਹੰਸ ਦੇਖੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਰਾਜਹੰਸ ਪਿਛਲੇ 7-8 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸੂਰਤ ਦੇ ਮਹਿਮਾਨ ਵਜੋਂ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਹਰ ਸਾਲ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਸੂਰਤ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਰਾਜਹੰਸ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਪਾਈਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚਾਰ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਸ ਪੰਛੀ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਇਕ ਲੱਤ 'ਤੇ ਖੜ੍ਹਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਲੱਤ ਨੂੰ ਝੁਕਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸੂਰਤ ਦੀ ਤਾਪੀ ਨਦੀ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਗੁਲਾਬੀ ਰਾਜਹੰਸ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਸੂਰਜ ਨੂੰ ਨਮਸਕਾਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋਣ।
ਪੰਛੀ ਮਾਹਿਰ ਦਰਸ਼ਨ ਦੇਸਾਈ ਅਨੁਸਾਰ ਰਾਜਹੰਸ ਪਿਛਲੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸੂਰਤ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਸੂਰਤ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਹੁਣ ਗ੍ਰੇਟਰ ਰਾਜਹੰਸਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਬਸਤੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਜਨਨ ਸਥਾਨ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸੂਰਤ ਵਿੱਚ ਰਾਜਹੰਸਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਹ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਖੰਭਾਟ ਅਤੇ ਕੱਛ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ-ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਈ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਸੂਰਤ 'ਚ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ 'ਚ ਰਾਜਹੰਸਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧੀ ਹੈ। ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੌਰਾਨ ਚਾਰ ਰਾਜਹੰਸ ਵੀ ਜ਼ਖਮੀ ਪਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਤਾਪੀ ਅਤੇ ਦਰਿਆਈ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 1500 ਤੋਂ 2000 ਰਾਜਹੰਸ ਦੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਰਾਜਹੰਸ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਪੰਛੀ ਹੈ ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉੱਥੇ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਲੂਣ ਅਤੇ ਖਾਰਾ ਪਾਣੀ ਉਪਲਬਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿੱਥੇ ਪਾਣੀ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਰਾਜਹੰਸ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਪੰਛੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਕੁਝ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਜਿਲਬ ਅਤੇ ਬਨਸਪਤੀ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ; ਉਹ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚੋਂ ਜਿਲਬ ਖਾ ਕੇ ਜਿਉਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਉੱਥੇ ਜਾਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਪਾਣੀ ਘੱਟ ਹੋਵੇ।
ਰਾਜਹੰਸਾਂ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ: ਪੰਛੀ ਮਾਹਿਰ ਦਰਸ਼ਨ ਦੇਸਾਈ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਰਾਜਹੰਸ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਜਨਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪੰਛੀਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਸਮੂਹ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬੱਚਿਆਂ ਜਾਂ ਪੰਛੀਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਸਮੂਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਜਿਹੇ ਸਮੂਹ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਰਾਜਹੰਸ ਦਾ ਪ੍ਰਜਨਨ ਸਮੂਹ ਗੁਲਾਬੀ ਅਤੇ ਲਾਲ ਰੰਗ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸੂਰਤ 'ਚ ਇਸ ਵਾਰ ਦੋਵੇਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗਰੁੱਪ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਅਸੀਂ ਆਮ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ, ਪਰ ਜੇਕਰ ਕੱਛ, ਜੋ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦੂਜਾ ਘਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਪਾਸੇ ਪਾਣੀ ਜਾਂ ਹਾਲਾਤ ਬਦਲ ਗਏ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਇੱਥੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰਹਿਣਗੇ ਜਾਂ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਆਉਣਗੇ ਜਾਂ ਜੇਕਰ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੱਡੀ ਤਬਦੀਲੀ ਜਾਂ ਦੇਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਹਾਰ ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ਹੀ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਰਾਜਹੰਸ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਕੋਮਲ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰ ਪੰਛੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਮਕਰਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੌਰਾਨ ਤਿੰਨ ਤੋਂ ਚਾਰ ਰਾਜਹੰਸ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਦੋ-ਤਿੰਨ ਬਚ ਗਏ ਸਨ। ਬਾਕੀ ਦੋ ਦੀ ਗੰਭੀਰ ਸੱਟਾਂ ਕਾਰਨ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਰਾਜਹੰਸ ਗੁਜਰਾਤ ਦਾ ਰਾਜ ਪੰਛੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਖਾਸ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬੜੇ ਮਾਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਇੰਨੀ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਰਾਜਹੰਸ ਤਾਪੀ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹਾ ਕੋਈ ਹੋਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਇੰਨੀ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਸੁਰਖ਼ਾਬ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਸੂਰਤ ਲਈ ਇਹ ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਹੈ।
