ਤਣਾਅ ਇੱਕ ਸਰਵ ਵਿਆਪਕ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਕਈ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਥੋੜ੍ਹਾ ਤਣਾਅ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਜਾਂ ਬਿਹਤਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤਣਾਅ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਰੂਪ ਲੈ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।
ਤਣਾਅ ਵਰਗੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਥਿਤੀ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਕਾਰਜਕੁਸ਼ਲਤਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਬਲਕਿ ਉਸਦੀ ਆਮ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਇਸਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣ ਕੇ ਤਣਾਅ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਦੇ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਸਮੱਸਿਆ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਆਪਣੀਆਂ ਨਿੱਤ ਦੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਘਬਰਾਹਟ ਅਤੇ ਤਣਾਅ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦੇ। ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਇਸਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ (WHO) ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 800 ਮਿਲੀਅਨ ਲੋਕ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਮੱਸਿਆ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਾਲ 2019 ਵਿੱਚ ਸਿਗਨਾ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ (Cigna Corporation) ਅਤੇ ਟੀਟੀਕੇ ਸਮੂਹ (TTK Group) ਅਤੇ ਮਨੀਪਾਲ ਸਮੂਹ ਦੁਆਰਾ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਰਵਾਏ ਗਏ' ਵੈਲਨਿੰਗ ਸਰਵੇ 'ਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਚੱਲਿਆ ਕਿ 82% ਭਾਰਤੀ ਕੰਮ, ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਪੈਸੇ ਅਤੇ ਪੈਸੇ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਤਣਾਅ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਕੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਸਰਵੇਖਣ ਰਿਪੋਰਟ?
ਇਸ ਸਰਵੇਖਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 35 ਤੋਂ 49 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਲਗਭਗ 89% ਭਾਰਤੀ ਤਣਾਅ ਵਿੱਚ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ 87% ਨੌਜਵਾਨ ਬਾਲਗ ਅਤੇ 50% ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ਦੇ 64% ਲੋਕ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹਨ। ਇਸ ਸਰਵੇਖਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ 84% ਕੰਮਕਾਜੀ ਭਾਰਤੀ ਮਾਨਸਿਕ ਦਬਾਅ ਤੋਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ 70% ਗੈਰ-ਕੰਮਕਾਜੀ ਭਾਰਤੀ ਵੀ ਤਣਾਅ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪੁਰਸ਼ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤਣਾਅ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਸਰਵੇਖਣ ਵਿੱਚ 84% ਮਰਦਾਂ ਨੇ ਤਣਾਅ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦੇਖੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਅੰਕੜਾ 74% ਸੀ। ਸਰਵੇਖਣ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਸਥਿਤੀ ਸੀ। ਜਿਸਦੇ ਕਾਰਨ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਦੀ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਆ ਰਹੀ ਸੀ ਬਲਕਿ ਉਹ ਨਿਯਮਤ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਸਿਰਦਰਦ ਅਤੇ ਥਕਾਵਟ ਵਰਗੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਵੀ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ।
ਕੀ ਹਨ ਤਣਾਅ ਦੇ ਕਾਰਨ?
ਈਟੀਵੀ ਭਾਰਤ ਸੁਖੀਭਵਾ ਨੂੰ ਤਣਾਅ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਆਮ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਰੋਕਣ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਬਾਰੇ ਵਧੇਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਮਨੋਚਿਕਿਤਸਕ ਡਾਕਟਰ ਵੀਨਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤਣਾਅ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਆਮ ਗੱਲ ਹੈ ਪਰ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਤਣਾਅ ਲਈ ਰਹਿਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹੋ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਜਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰੋ ਤਾਂ ਇਹ ਸਰੀਰਕ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਉਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਤਣਾਅ ਚੰਗਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਤਣਾਅ ਤੁਹਾਡੀ ਸੋਚਣ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਜਾਂ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਰੂਪ ਲੈ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਚਿੰਤਾ ਦੇ ਲੱਛਣ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਬੇਚੈਨੀ, ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਨ ਜਾਂ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥਾ ਆਦਿ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸਦਾ ਸਰੀਰਕ ਸਿਹਤ ਤੇ ਵੀ ਡੂੰਘਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਡਾ. ਜਿਵੇਂ ਘੱਟ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨੀਂਦ, ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਕਮੀ, ਅਸੰਤੁਲਿਤ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ, ਕਸਰਤ ਦੀ ਕਮੀ ਆਦਿ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਟੀਵੀ ਜਾਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਣਾ ਜਾਂ ਵਧੇਰੇ ਖ਼ਬਰਾਂ ਵੇਖਣਾ ਵੀ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ ਪੈਦਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਤਣਾਅ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚੀਏ?
ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸੋਚ, ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਰੁਟੀਨ ਵਿੱਚ ਛੋਟੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਤਣਾਅ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ...
- ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਸੋਚ ਰੱਖਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ।
- ਦਿਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸੈਰ/ਕਸਰਤ ਅਤੇ ਮੈਡੀਟੇਸ਼ਨ ਨਾਲ ਕਰੋ।
- ਦਿਨ ਵਿੱਚ 10 ਤੋਂ 15 ਮਿੰਟ ਤੱਕ ਡੂੰਘੇ ਸਾਹ ਲਓ।
- ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਬਾਰੇ ਸਿਰਫ ਚਿੰਤਾ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝੋ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ।
- ਆਪਣੇ ਦੋਸਤਾਂ ਅਤੇ ਅਜ਼ੀਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰੋ ਅਤੇ ਜੇ ਸੰਭਵ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਆਪਣੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕਰੋ।
- ਦਿਨ ਦਾ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਆਪਣੀ ਮਨਪਸੰਦ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਓ।
- ਇਹ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਹਾਰਮੋਨ ਐਂਡੋਰਫਿਨਸ ਨੂੰ ਛੱਡਦਾ ਹੈ।
- ਜਿੰਨਾ ਹੋ ਸਕੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹੋ।
- ਸਹੀ ਸਮੇਂ ਤੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਅਤੇ ਸੰਤੁਲਿਤ ਭੋਜਨ ਖਾਓ।
- ਸਹੀ ਨੀਂਦ ਅਤੇ ਸਹੀ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਲਵੋ।
- ਸੁਸਤ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹੋ।
ਡਾ. ਵੀਨਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਣਾ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਆਪਣੇ ਰੋਜ਼ਮਰਾ ਦੇ ਕੰਮ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਤਤਕਾਲ ਚਿਕਿਤਸੀਆ ਦੀ ਮੱਦਦ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:ਕੰਮ ਤੇ ਤਣਾਅ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਦਾ ਕਾਰਨ
