ਬਿਹਾਰ/ਪਟਨਾ: ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੈਰ ਵਿੱਦਿਅਕ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕਦੇ ਮਾਸਟਰ ਸਾਹਬ ਖੁੱਲੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ੌਚ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਦੇ ਪਖਾਨੇ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਈ ਅਜਿਹੇ ਕੰਮ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜੇਕਰ ਉਹ ਕਰਨ ਬੈਠਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ 'ਤੇ ਇਸ ਦਾ ਮਾੜਾ ਅਸਰ ਪੈਣਾ ਯਕੀਨੀ ਹੈ।
ਬੋਰੀਆਂ ਵੇਚਣ ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀ ਡਿਊਟੀ.. ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸ਼ਰਾਬ ਫੜਨ ਤੱਕ: ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਬਾਰੇ ਆਮ ਧਾਰਨਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਪਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਹੈਰਾਨੀ ਹੋਵੇਗੀ ਕਿ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਜੋ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋਰ ਕਈ ਕੰਮ ਪੂਰੇ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਰੀ ਹੈ। ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਨਵੇਂ-ਨਵੇਂ ਹੁਕਮ ਮਿਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਵੋਟਾਂ ਪਾਉਣ ਦੇ ਕੰਮ ਪੂਰੇ ਕਰਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸ਼ਰਾਬ ਫੜਨ ਤੱਕ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀ ਡਿਊਟੀ ਲਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਾਰਦਾਨੇ ਅਤੇ ਕਬਾੜ ਵੇਚਣ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਇਹ ਕੰਮ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ : ਈਟੀਵੀ ਭਾਰਤ ਨੇ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਕੁਝ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਬਣਾਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 17 ਰਚਨਾਵਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈਆਂ ਹਨ। ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੂੰ ਬੀ.ਐਲ.ਓ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੋਟਰ ਸੂਚੀ ਤਿਆਰ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੋਢਿਆਂ 'ਤੇ ਚੋਣ ਕੰਮ 'ਚ ਜੁਟ ਜਾਣਾ ਅਤੇ ਚੋਣਾਂ ਕਰਵਾਉਣੀਆਂ ਹਨ। ਦੰਗਿਆਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਤਣਾਅ ਦੌਰਾਨ ਸਮਾਜਿਕ ਸਦਭਾਵਨਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਦਾ ਕੰਮ, ਮਿਡ-ਡੇ-ਮੀਲ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨਾ ਕਿ ਬੱਚੇ ਮਿਡ-ਡੇ-ਮੀਲ ਖਾ ਰਹੇ ਹਨ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਮਿਡ-ਡੇ-ਮੀਲ ਲਈ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਥਾਲੀ, ਕਟੋਰਾ, ਲੋਟਾ, ਭਾਂਡਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਰੱਖਣਾ। ਖਾਤੇ, ਮਿਡ-ਡੇ-ਮੀਲ ਲਈ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਅਨਾਜ ਦੇ ਖਾਲੀ ਹੋਣ 'ਤੇ ਬੋਰੀਆਂ ਵੇਚਣਾ ਵੀ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਹੈ।
ਪਖਾਨੇ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਗਣਨਾ ਤੱਕ:ਉਪਰੋਕਤ ਕੰਮਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ, ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ, ਜਾਤੀ ਦੀ ਗਿਣਤੀ, ਜਨਗਣਨਾ, ਪਖਾਨੇ ਦੀ ਗਿਣਤੀ, ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ੌਚ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨਾ, ਤਿਉਹਾਰ ਦੇ ਸਮੇਂ ਭੀੜ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨਾ, ਤਿਉਹਾਰ ਅਤੇ ਮੇਲਾ, ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਰੁਟੀਨ ਟੀਕਾਕਰਨ ਦੇਖਣਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ, ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨਾ (ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਕਰੋਨਾ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਕਰੋਨਾ ਕਿੱਟਾਂ ਦੀ ਵੰਡ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਟੈਕਸ ਵੰਡਣਾ), ਹੜ੍ਹਾਂ ਦੌਰਾਨ ਆਫ਼ਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤਾਂ ਅਤੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਣਾ।
ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ?: ਇੰਨੇ ਸਾਰੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੂੰ ਲਿਿਖਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਜਦੋਂ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ ਗੈਰ ਵਿੱਦਿਅਕ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀ ਤਰਜੀਹ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕੇ.ਕੇ ਪਾਠਕ ਦੀ ਸਖ਼ਤੀ ਨਾਲ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਸੁਧਾਰ ਹੋਵੇਗਾ?: ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਵਧੀਕ ਮੁੱਖ ਸਕੱਤਰ ਕੇ.ਕੇ ਪਾਠਕ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀਆਂ ਕਲਾਸਾਂ ਲਗਾਉਂਦੇ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਫ਼ਰਮਾਨ ਵੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਖੜ੍ਹੇ ਰਹਿਣ, ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਸਮੇਂ ਮੋਬਾਈਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਸਕੂਲ ਆਉਣ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਗੈਰ ਵਿੱਦਿਅਕ ਕੰਮਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੂਰੀ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਆਇਆ ਸੀ ਪਰ ਬਾਅਦ 'ਚ ਕੇ.ਕੇ ਪਾਠਕ ਬੈਕਫੁੱਟ 'ਤੇ ਆ ਗਏ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਸਵਾਲ ਇਹ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਇੰਨੀ ਸਖਤੀ ਨਾਲ ਬਿਹਾਰ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ 'ਚ ਕੋਈ ਸੁਧਾਰ ਹੋਵੇਗਾ? ਜੇਕਰ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਕੋਲ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕੰਮ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਕਿਵੇਂ ਦੇਣਗੇ? ਸਵਾਲ ਇਹ ਵੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਕੰਮ ਕਰੇਗਾ? ਕੀ ਇੰਨੇ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਾਉਣਾ ਸੰਭਵ ਹੋਵੇਗਾ?
ਕਬਾੜ ਵੇਚਣ ਦਾ ਨਵਾਂ ਹੁਕਮ:ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਵਧੀਕ ਮੁੱਖ ਸਕੱਤਰ ਕੇ.ਕੇ ਪਾਠਕ ਨੇ ਹੁਣ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੂੰ ਕਬਾੜ ਵੇਚਣ ਦੀ ਨਵੀਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸੌਂਪੀ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਕੂਲਾਂ ਦੇ ਅਚਨਚੇਤ ਨਿਰੀਖਣ ਦੌਰਾਨ ਕੇ.ਕੇ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਕਾਫੀ ਕਬਾੜ ਪਾਇਆ ਗਿਆ। ਮੇਜ਼, ਕੁਰਸੀਆਂ, ਕਿਤਾਬਾਂ ਆਦਿ ਇਸ ਨੂੰ ਨੇਪਰੇ ਚਾੜ੍ਹਨ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੂੰ ਹਦਾਇਤ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਅਧੀਨ ਪੈਂਦੇ ਸਕੂਲਾਂ ਦਾ ਕਬਾੜ ਖਾਲੀ ਕਰਵਾਉਣ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਹੁਣ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੂੰ ਕਬਾੜ ਵੇਚਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਰਾਸ਼ੀ ਸਕੂਲ ਦੇ ਜੀਓਬੀ 'ਚ ਜਮ੍ਹਾ ਕਰਵਾਉਣੀ ਪੈ ਰਹੀ ਹੈ।
ਮਾਪਿਆਂ ਦਾ ਬਿਆਨ: ਜਾਤ ਗਣਨਾ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਉੱਥੇ ਕਈ ਵਾਰ ਟਾਇਲਟ ਗਣਨਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਦਰਜਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਜਿਹੇ ਕੰਮ ਹਨ ਜੋ ਮਾਸਟਰ ਸਾਹਿਬ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਲਗਭਗ ਠੱਪ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਕਾਬਲ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਭੇਜਦੇ ਹਨ। ਨੇਤਾਵਾਂ, ਮੰਤਰੀਆਂ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹਦੇ, ਇਸ ਲਈ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੂੰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਖੋਹ ਕੇ ਹੋਰ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
"ਉਹ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਭੇਜ ਸਕਦੇ, ਉਹ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਆਸ ਨਾਲ ਭੇਜਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਕੁਝ ਸਿੱਖਣਗੇ, ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਵੀ ਅਧਿਆਪਕ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੇ, ਅਧਿਆਪਕ ਸਕੂਲ ਜ਼ਰੂਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂ? ਦੂਸਰੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਮਾਪੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਤਾਂ ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਹੋਰ ਕੰਮ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਮਿਲੀ ਹੋਈ ਹੈ।ਜੈਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਾਹੂ, ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦਾ ਪਿਤਾ
