ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਲੱਦਾਖ ਦਾ ਉਹ ਇਲਾਕਾ ਜਿੱਥੇ ਰਾਤ ਬਹੁਤ ਠੰਢੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਥੋਂ ਦਾ ਵਾਤਾਰਨਣ ਕਾਫ਼ੀ ਤੰਗ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ 50 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟੇ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਲੰਮਬਰਿੰਗ ਟੈਂਕ ਨੂੰ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਤਾਇਨਾਤ ਕਰਨਾ ਅਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
ਪੂਰਬੀ ਲੱਦਾਖ ਵਿੱਚ ਦੋ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਟੌਪੋਗ੍ਰਾਫੀ (ਕੁਦਰਤੀ ਅਤੇ ਆਰਟੀਫਿਸ਼ਲ ਸਥਿਤੀ) ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਇੱਕ ਜਿਹੜੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੰਜਰ ਪਥਰੀਲੀ ਧਰਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਅਸਮਾਨ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਵਾਲੀ ਪਹਾੜੀ ਹੈ। ਭਾਰੀ ਬਰਫਬਾਰੀ ਅਤੇ ਭਿਆਨਕ ਪਹਾੜੀਆਂ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਦਈਏ ਤਾਂ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਖੇਤਰ ਹੋਰ ਵੀ ਖਤਰਨਾਕ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਠੰਡੇ ਦਾ ਮਤਲਬ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਠੰਡ ਅਤੇ ਭਾਰੀ ਬਰਫਬਾਰੀ ਹੈ।
ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਇੱਥੇ ਉੱਚੇ ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਾਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਮੈਦਾਨ ਚੁਸ਼ੂਲ ਜਾਂ ਡੈਮਚੋਕ ਵਿੱਚ ਪਠਾਰ ਮੈਦਾਨ ਹਨ ਜੋ ਟੈਂਕ ਯੁੱਧ ਲਈ ਆਦਰਸ਼ ਖੇਤਰ ਹਨ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੇ ਲਗਭਗ 200 ਟੈਂਕ ਅਤੇ ਹੋਰ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਨੂੰ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਨਾਲ ਚੱਲਦੀ ਤਣਾਅ ਵਾਲੀ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਮੁੱਖ ਕੇਂਦਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉੱਚ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਹੈਂਡਲਿੰਗ ਟੈਂਕ ਨੂੰ ਉਤਾਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਜਹਾਜ਼ ਵਿੱਚ 45 ਟਨ ਦੇ ਟੈਂਕ ਨੂੰ ਪੈਕ ਕਰਨਾ ਸੌਖਾ ਹੈ, ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਕਹਿਣਾ ਹੀ ਸੌਖਾ ਹੈ।
ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ 2014 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਲੱਦਾਖ ਵਿੱਚ ਛੋਟੇ ਟੈਂਕਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਅਦ 2015 ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਟੈਂਕ 11,000 ਫੁੱਟ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਲੇਹ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ 'ਤੇ ਉਡਾਣ ਭਰਨ ਲੱਗੇ ਅਤੇ ਉੱਥੋਂ ਪੂਰਬੀ ਲੱਦਾਖ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਪੁਰਦਗੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ।
2015-16 ਵਿੱਚ ਮੁੜ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਗਲੋਬਮਾਸਟਰ ਸੀ-17 ਵਿੱਚ ਟੀ-72 ਟੈਂਕ ਨਾਲ ਉਡਾਣ ਭਰੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਸੀ-17 ਵਿੱਚ ਦੋ ਟੈਂਕਾਂ ਨਾਲ ਉਡਾਣ ਭਰੀ। ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਇੱਕ ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਚਲਦੀ ਰਹੀ।