କେନ୍ଦ୍ରାପଡା:ଅନେକ କାହାଣୀ ଆମେ ଇତିହାସରୁ ଜାଣିଥାଉ । ସେହିପରି କିଛି କାହାଣୀ କେବଳ ଇତିହାସ ପୃଷ୍ଠାରେ ହିଁ ରହିଯାଏ, ଯାହା ଲୋକଲୋଚନକୁ ଆସିପାରେ ନାହିଁ । ଏପରି ଏକ ଅନାଲୋଚିତ ଇତିହାସ ରହିଛି କେନ୍ଦ୍ରାପଡାରେ । ଆଉ ସେହି କାହାଣୀ ହେଉଛି 1877 ମସିହା ପୁରୀ ଗଜପତି ଦିବ୍ୟସିଂହ ଦେବଙ୍କର । ଇଂରେଜ ସରକାର ଦିବ୍ୟସିଂହ ଦେବଙ୍କୁ ହତ୍ୟା ମାମଲାରେ ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ କରିବା ସହ କଳାପାଣୀ ଦଣ୍ଡ ଦେବାପରେ କେନ୍ଦ୍ରାପଡାରେ ଆଶ୍ରୟ ନେଇଥିଲେ । ବର୍ତ୍ତମାନ ସେହି ଆଶ୍ରୟସ୍ଥଳୀ କ୍ଷୟ ହେବା ସହ ଦିବ୍ୟସିଂହ ଦେବଙ୍କ ସ୍ମୃତି ମଧ୍ୟ ଦିନକୁ ଦିନ ଇତିହାସ ପୃଷ୍ଠାରୁ ଲିଭିବାକୁ ବସିଲାଣି । ଯାହାର ପୁନରୁଦ୍ଧାରର ଆବଶ୍ୟକତା ପଡିଛି ।
ପ୍ରଶାସନିକ ଅବହେଳା କାରଣରୁ ଇତିହାସ ପୃଷ୍ଠାରୁ ଲିଭିଯିବାକୁ ବସିଲାଣି ଐତିହାସିକ କୀର୍ତ୍ତିରାଜି । ଗୋରା ସରକାର ଦ୍ୱାରା ଦଣ୍ଡିତ ହୋଇ ତତ୍କାଳୀନ କଳାପାଣି(ଆଣ୍ଡାମାନ) ଦ୍ବୀପରୁ ଓଡ଼ିଆ ସାଧବ ପୁଅଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଉଦ୍ଧାର ହୋଇଥିଲେ ଦିବ୍ୟସିଂହ ଦେବ । ତେବେ କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା ବିନୋଦ ବିହାରୀ ମନ୍ଦିର ପରିସରରେ ତତ୍କାଳୀନ ଓଡ଼ିଶାର ବଡ଼ ଜମିଦାର ନରେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଅବସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିବା ପୁରୀ ଗଜପତି ମହାରାଜା ଦିବ୍ୟସିଂହ ଦେବ ତଥା ଛଦ୍ମ ନାମଧାରୀ ରାଜାବାବାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ତାଙ୍କ ଅମ୍ଳାନ ଗାଥା ଓ ଦୀର୍ଘ ୫୦୦ ମିଟର ସୁଡଙ୍ଗ ପ୍ରତି ଉଭୟ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଓ କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରଶାସନ ଚରମ ଅବହେଳା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରୁଛି ।
କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା ସହରସ୍ଥିତ ବିନୋଦବିହାରୀ ମନ୍ଦିର ସନ୍ନିକଟ ବାଲାବାବାଙ୍କ ମଠରେ ରହିଛି ରାଜାବାବା ଅର୍ଥାତ ଦିବ୍ୟସିଂହ ଦେବଙ୍କ ସମାଧିପୀଠ । ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ ଅଭାବ କାରଣରୁ ଏହି ପୀଠଟି ଅବହେଳିତ ହୋଇପଡି ଥିବାବେଳେ ସମାଧି ପୀଠର ଠିକ ପଛରେ ରହିଥିବା ସୁଦୀର୍ଘ ସୁଡଙ୍ଗଟି ଏବେ ଜରାଜୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇପଡିଛି । ଇତିହାସକାର ଏବଂ ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କ କଲେକ୍ଟର ରହିଥିବା ଜନ୍ ବିମସ୍ଙ୍କ ଆତ୍ମଜୀବନୀ "MEMORIES IN BENGAL CIVILIAN" ଅନୁଯାୟୀ, ୧୮୭୭ ଦୋଳଯାତ୍ରା ସମୟରେ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରରେ ଦଳାଚକଟା ଯୋଗୁଁ ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କ କୋପଦ୍ରୁଷ୍ଟିରେ ଥିବା ଗଜପତି ଦିବ୍ୟସିଂହ ଦେବଙ୍କୁ ପୁରୀ ଠାରୁ ୬ ମାଇଲ ଦୂରରେ ଥିବା ଦାମୋଦରପୁର ସ୍ଥିତ ମଠ ମହନ୍ତ ଶିବ ଦାସ ଓ ତାଙ୍କ ସହଯୋଗୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟା ଅପରାଧରେ ୧୮୭୮ ଫେବ୍ରୁଆରୀରେ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା ।
ତତ୍କାଳୀନ ଓଡିଶା ପ୍ରଦେଶର ଲୋକେ ଠାକୁର ରାଜାଙ୍କୁ ଗୋରା ସରକାର ଗିରଫ କରିବା ଆଦୌ ସହ୍ୟ କରିପାରିନଥିଲା । ବାଧ୍ୟହୋଇ ଜନ୍ ବିମସ ଏବଂ ଏସପି ଆର୍ମଷ୍ଟ୍ରଙ୍ଗ ଗଜପତି ମହାରାଜାଙ୍କୁ ଯୋବ୍ରା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସ୍ଥଳପଥରେ ଆଣି ସେଠାରୁ ଜଳପଥରେ କଲିକତା ଓ ଏହା ପରେ କଳାପାଣି ନିର୍ବାସନ ଦଣ୍ଡ କଲିକତା କୋର୍ଟଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ଦେଇଥିଲେ । ତେବେ ଏହାର କିଛିଦିନ ପରେ ନିର୍ବାସନ ଦଣ୍ଡ ଭୋଗୁଥିବା ମହାରାଜା ଦିବ୍ୟସିଂହ ଦେବଙ୍କୁ ବଣିଜ କରି ଯାଇଥିବା ଓଡ଼ିଆ ସାଧବ ପୁଅ କୌଣସି ପ୍ରକାରେ କଳାପାଣିରୁ ଉଦ୍ଧାର କରି ଜଳପଥରେ କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା ନେଇ ଆସିଥିଲେ । କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ାରେ ପହଞ୍ଚିବା ପରେ ତତ୍କାଳୀନ ଜମିଦାର ବଡ଼କୋଠାର ନରେନ୍ଦ୍ର, ରାଜାଙ୍କ ରହିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ମଠ ପରିସରରେ ଏକ ଚାଳ ଘର ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ । ଏଥିସହ ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କ ନଜରରୁ ବଞ୍ଚି କୌଣସି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ଖସିଯିବା ପାଇଁ ରାଜାଙ୍କ ବାସସ୍ଥାନରେ ୫୦୦ ମିଟର ଦୀର୍ଘ ଏକ ସୁଡଙ୍ଗ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିଲା ଯାହାର ପ୍ରସ୍ଥାନ ସ୍ଥାନ ସିଧାସଳଖ ଗୋବରୀ ନଦୀ ସହ ସଂଯୁକ୍ତ ଥିଲା ।