ବୌଦ୍ଧ: ଦିନ ଥିଲା, ସେହି କନ୍ଧ ଜମିଦାର ନା ଶୁଣିବା ମାତ୍ରେ, ବୌଦ୍ଧ ରାଜତନ୍ତ୍ର କେବଳ ନୁହେଁ, ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କ ମୁଣ୍ଡ ବ୍ୟଥା ଆରମ୍ଭ ହେଉଥିଲା । ବୌଦ୍ଧ ସ୍ବାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନର ଜଣେ ସଂଗ୍ରାମୀଙ୍କ ଦାୟାଦ କେଉଁ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଅଛନ୍ତି ତାହା ଜାଣିବାକୁ ଆମେ ପହଞ୍ଚିଥିଲୁ ତାଙ୍କ ଜନ୍ମ ମାଟିରେ ।
ଜିଲ୍ଲାର ଶଗଡା ପଞ୍ଚାୟତର ବିଚ୍ଛିନ୍ନାଞ୍ଚଳ ଶିଗାଡି ଗାଁ । ଦିନ ଥିଲା ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ବ ଯୁଦ୍ଧ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଦେଶ ସ୍ବାଧୀନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏକ ବିସ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ଜଙ୍ଗଲ ଅଞ୍ଚଳକୁ ସ୍ବାଧୀନ ଘୋଷଣା କରିଥିଲା ଦୁର୍ଦ୍ଦଶ ସ୍ବାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ଆନନ୍ଦ କହଁର । ସେତେବେଳେ ସମ୍ବଲପୁରସ୍ଥିତ ପଲିଟିକାଲ ଏଜେଣ୍ଟଙ୍କ ଦପ୍ତର ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ବୌଦ୍ଧ ରାଜଦରବାର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆନନ୍ଦ ଥିଲେ ମୁଣ୍ଡ ବ୍ୟଥାର କାରଣ ।
ନିଜର ସର୍ବସ୍ବ ତ୍ୟାଗ କରି ମାଟି ମାଆ ପାଇଁ ଜୀବନର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଲଢେଇ କରିଥିବା ଏହି ସଂଗ୍ରାମୀ ଦେଶ ସ୍ବାଧୀନ ପରେ ପରେ ସ୍ବର୍ଗବାସ ହୋଇଥିବାରୁ ତାଙ୍କୁ କୌଣସି ସରକାରୀ ସମ୍ମାନ କିମ୍ବା ସହାୟତା ମିଳିପାରି ନଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଭାଗ୍ୟର ବିଡମ୍ବନା ଦେଖନ୍ତୁ ,ଏକ ଅବହେଳିତ ତଥା ବିଚ୍ଛିନ୍ନାଞ୍ଚଳରେ ବସବାସ ହେତୁ ଆନନ୍ଦଙ୍କ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଦାୟାଦଙ୍କ ଅବସ୍ଥା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୟନୀୟ ।