ବୌଦ୍ଧ: ଓଡ଼ିଶାର ଗଙ୍ଗା ଭାବରେ ପରିଚିତ ମହାନଦୀ ଧିରେ ଧିରେ ଶୁଖି ଯାଉଛି । ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଋତୁ ଆରମ୍ଭରୁ ମହାନଦୀର ଏଭଳି ଦୃଶ୍ୟ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଚିନ୍ତିତ କରିଛି । ଚିରସ୍ରୋତା ମହାନଦୀ ଓଡିଶାର ବୌଦ୍ଧ ଜିଲ୍ଲା ଦେଇ ସର୍ବାଧିକ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଛି । ବୌଦ୍ଧ ଜିଲ୍ଲାର ମନମୁଣ୍ଡା ଠାରୁ ମାରଡା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରାୟ ଶହେ କିଲୋମିଟରରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ବ ଜଳପଥ ଅତିକ୍ରମ କରିଥିବା ମହାନଦୀର ଉପର ମୁଣ୍ଡରେ ଡ୍ୟାମ ନିର୍ମାଣ ତଥା ଜଳ ସ୍ରୋତ କମୁଥିବାରୁ ବୌଦ୍ଧ ଜିଲ୍ଲାରେ ଏହାର ଗଭୀର ପ୍ରଭାବ ପଡିଛି ।
ମଣିଷ ତ ମଣିଷ ପଶୁପକ୍ଷୀଙ୍କ ଉପରେ ମଧ୍ୟ ଏହାର ପ୍ରଭାବ ପଡୁଥିବା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଛି । ସର୍ବାଧିକ ଜନପଥ ଅତିକ୍ରମ କରିଥିବା ଜିଲ୍ଲାରେ ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଋତୁ ଆରମ୍ଭରୁ ଜଳ କଷ୍ଟ ଦେଖାଗଲାଣି । ଯେଉଁଠି ବର୍ଷା ଦିନରେ ଅକାତକାତ ପାଣି ପ୍ରବାହିତ ହେଉଥିଲା ବର୍ତ୍ତମାନ ତାହା ମରୁଭୂମି ଭଳି ମନେ ହେଉଛି । ଉଭୟ ପାନୀୟଜଳ ଓ ଜଳସେଚନର ସମସ୍ୟାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ମହାନଦୀର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଆନିକଟ ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀ ଦାବି କରିଛନ୍ତି ।
ତେବେ ଅନେକ ସ୍ଥାନରେ ମହାନଦୀ କୂଳ ଜବରଦଖଲ ହୋଇଥିବା ବେଳେ ତଟ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରତି ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ୱର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ମହାନଦୀରେ ଜଳପ୍ରବାହ କମ ଥିବାରୁ କେଉଟ ଧିବର ସଂପ୍ରଦାୟର ଲୋକେ ମାଛଧରା ବୃତ୍ତିକୁ ଛାଡି ଦେବାକୁ ବସିଲେଣି । ମନମୁଣ୍ଡା ଠାରୁ ମାରଡା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମହାନଦୀ କୂଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ବାଉଁଶୁଣୀ,ତେନ୍ତୁଳି ଖୁଣ୍ଟି, କରଡି, ଧଳପୁର, ସାକୁସିଙ୍ଗା, ହରଭଙ୍ଗା, ଅତଳସରା ଭଳି ଅନେକ ଜନପଦ ବର୍ତ୍ତମାନ ପାନୀୟଜଳ ଓ ଜଳସେଚନକୁ ନେଇ ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଛନ୍ତି ।