ଅନୁଗୋଳ: ଭାରତ ଛାଡ ଆନ୍ଦୋଳାନରେ ବନ୍ଦୀ ଥିବା ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀଙ୍କ ପିଲାଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦେବାପାଇଁ ଗଢିଉଠିଥିଲା ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନ । ଏହିଠାରୁ ଗଡଜାତ ଆନ୍ଦୋଳନର ସୂତ୍ର ଧରୁଥିଲେ ବିପ୍ଳବୀ ମାଳତି ଦେବୀ ଓ ନବବାବୁ । ସମାଜର ନିଷ୍ପେସିତ ଗରିବ ଆଦିବାସୀ ପିଲାଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ଥିଲା ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନର ଆଉ ଏକ ଲକ୍ଷ । ଆଜି ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନକୁ ଯିଏ ବି ଆସୁ ଭକ୍ତିରେ ତାର ମଥା ନଇଁଯାଏ । କାହିଁକି ନା ଏଠାରେ ଏବେବି ବଞ୍ଚିଛି ଗାନ୍ଧୀ ଚେତନା ଓ ରବୀନ୍ଦ୍ର ନାଥ ଟାଗୋରଙ୍କ ଚିନ୍ତାଧାରା ।
ଆମେ କହୁଛୁ ଅନୁଗୋଳ ଜିଲ୍ଲାରେ ଥିବା ମଣିଷ ତିଆରି କାରଖାନା ବାଜି ରାଉତ ଛାତ୍ରାବାସର କଥା । ଯାହାକି ଆଜି ବି ସ୍ଵାଧୀନତାର ବାର୍ତ୍ତା ବହନ କରେ । ଏହି ମଣିଷ ଗଢା କାରଖାନା ଅନେକଙ୍କୁ ଦୁନିଆର ପରିଚୟ ଦେଇଛି । ସମାଜର ନିଷ୍ପେସିତ, ଗରିବ, ଅବହେଳିତ, ବାପା-ମାଆ ଛେଉଣ୍ଡ ଓ ଆଦିବାସୀ ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନ । ପୂର୍ବତନ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ନବକୃଷ୍ଣ ଚୌଧୁରୀ ଓ ବିପ୍ଳବୀ ମାଳତି ଦେବୀଙ୍କ ହାତ ଗଢା ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନ । ଭାରତ ଛାଡ ଆନ୍ଦୋଳରେ ବନ୍ଦୀ ହୋଇଥିବା ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କ ପିଲାଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦେବାପାଇଁ ୧୯୪୨ ମସିହାରେ ଗଢିଉଠିଥିଲା ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନ । ଭାରତ ବର୍ଷର ସର୍ବ କନିଷ୍ଠ ସହିଦଙ୍କ ନାମରେ ନାମିତ ବାଜି ରାଉତ ଛାତ୍ରାବାସ । ଆଜି ବି ଗାନ୍ଧୀଜୀଙ୍କ ନୀତି ଆଦର୍ଶ ଓ ରବୀନ୍ଦ୍ର ନାଥ ଟାଗୋରଙ୍କ ଚିନ୍ତାଧାରାରେ ମୁଣ୍ଡ ଟେକି ଠିଆ ହୋଇଛି ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନ । ସେତେବେଳେ ଏହିଠାରେ ରହି ଗଡଜାତ ଆନ୍ଦୋଳନର ସୂତ୍ର ଧରୁଥିଲେ ନବ ବାବୁ ଓ ଗଡଜାତର ଗାନ୍ଧୀ ଶାରଙ୍ଗ ଧର ଦାସ ।