ପୁରୀ: ପବିତ୍ର ଘୋଷଯାତ୍ରାର ମୁଖ୍ୟ ଆକର୍ଷଣ ତିନି ଗୋଟି ରଥ ନନ୍ଦିଘୋଷ, ତାଳଧ୍ବଜ ଓ ଦର୍ପଦଳନ । ଦର୍ପଦଳନ ରଥକୁ କେହିକେହି ଦେବୀଦଳନ ରଥ କହିଥାନ୍ତି । କାରଣ ଏହି ରଥରେ ଦେବୀ ସୁଭଦ୍ରା ବିରାଜମାନ କରି ଯାତ୍ରା କରିଥାନ୍ତି । ଏହି ଯାତ୍ରାରେ ମହାପ୍ରଭୁ ଭାଇ-ଭଉଣୀଙ୍କ ସହ ରତ୍ନବେଦୀରୁ ଜନ୍ମବେଦୀକୁ ନବଦିନାତ୍ମକ ଯାତ୍ରାରେ ଯାଇଥାନ୍ତି । ଏହି ଯାତ୍ରାକୁ ରଥଯାତ୍ରା, ଘୋଷଯାତ୍ରା ବା ଶ୍ରୀଗୁଣ୍ଡିଚା ଯାତ୍ରା ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଇଥାଏ । ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ପହଞ୍ଚିଲାଣି ତିନି ରଥର ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ।
ତେବେ ଏହି ତିନି ବିଶାଳ ରଥ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ତିଆରି ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରତିବର୍ଷ ଶ୍ରୀପଞ୍ଚମୀ ବା ସରସ୍ବତୀ ପୂଜା ଦିନ ରଥକାଠ ଅନୁକୂଳ ହୋଇଥାଏ । ଅନୁକୂଳ ପରେ ରଥକାଠ ସଂଗ୍ରହ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ । ତିନି ରଥ ପାଇଁ ମୋଟ 865 ଖଣ୍ଡ କାଠଗଡର ଅବଶ୍ୟକତା ରହିଥାଏ । ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟା ଠାରୁ ରଥ ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବର୍ଷ ରଥନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଶ୍ରୀନଅର ସମ୍ମୁଖରେ ଆରମ୍ଭ ହେଉଥିବା ବେଳେ ଚଳିତବର୍ଷ କୋରାନା ପାଇଁ ମନ୍ଦିର ବେଢାରେ ରଥନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ପାରମ୍ପରିକ ଭାବେ ଶୁଭ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ପାରମ୍ପରିକ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା ପରେ ବିଶ୍ବକର୍ମା ସେବକ ରଥ ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ଏଥିରେ ଭୋଇ ସେବକ, ରୂପକାର, କମାର, କରତି ସେବକମାନଙ୍କର ବେଶ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ରହିଥାଏ । 2 ଶହ ସେବକ ଏହି ରଥ ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ହୋଇଥାନ୍ତି । ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରଥ ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ 58 ଦିନର ସମୟ ଲାଗିଥାଏ । ନବଯୌବନ ଦର୍ଶନ ବା ନେତ୍ରୋତ୍ସବ ଦିନ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରରୁ ଆଜ୍ଞା ମାଳ ଆସିବା ପରେ ତିନି ରଥକୁ ସିଂହଦ୍ବାର ସମ୍ମୁଖକୁ ନିଆଯାଇଥାଏ।