ହାଇଦ୍ରାବାଦ: ୨୦୨୦ରେ ଭାରତର ଜିଡିପି ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର ମାଇନସ ୫.୨ ପ୍ରତିଶତରୁ କମ୍ ରହିବ, ଯାହା କି ୧୯୭୯ ମସିହାରେ ଥିଲା । ସ୍ବାଧୀନତା ପରଠାରୁ ଏହା ହେବ ସବୁଠାରୁ ଧୀମା ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର । ବିଶିଷ୍ଟ ଅର୍ଥନୀତିଜ୍ଞ ପ୍ରଫେସର କୌଶିକ ବସୁ ଏହି ମତ ଦେଇଛନ୍ତି ।
ଭାରତ ବିଫଳ ରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ଭଳି ଭୁଲ୍ ନ କରୁ: କୌଶିକ ବସୁ ଭାରତରେ ବିଭାଜନକାରୀ ରାଜନୀତିକୁ ନେଇ ଉଦବେଗ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ପ୍ରଫେସର ବସୁ । ବିଜ୍ଞାନସମ୍ମତ ମତକୁ ଏଡାଇଦେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି। ପ୍ରଫେସର ବସୁଙ୍କ ମତରେ ବିଶ୍ବର ଅଧିକାଂଶ ବିଫଳ ରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ଭୁଲ୍ ଭାରତ କରିବା ଅନୁଚିତ । ସମାଲୋଚନାକୁ ଏକ ପ୍ରକାର ଷଡଯନ୍ତ୍ର କହି ଖାରଜ କରିଦେବା ଭଳି ଭୁଲ ଭାରତ ନ କରୁ ବୋଲି ପ୍ରଫେସର ବସୁ କହିଛନ୍ତି ।
ଭାରତ ବିଫଳ ରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ଭଳି ଭୁଲ୍ ନ କରୁ: କୌଶିକ ବସୁ ପ୍ରଫେସର କୌଶିକ ବସୁ ୨୦୧୨ରୁ ୨୦୧୬ରୁ ବିଶ୍ବବ୍ୟାଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ଅର୍ଥନୀତିଜ୍ଞ ଥିଲେ । ସେ ମଧ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ମୁଖ୍ୟ ଅର୍ଥନୈତିକ ଉପଦେଷ୍ଟା ରହିଥିଲେ । ବର୍ତମାନ ସେ ଆମେରିକାର କର୍ନେଲ ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଇକୋନୋମିକ୍ସ ପ୍ରଫେସର ଅଛନ୍ତି ।
ସାକ୍ଷାତକାର
ପ୍ରଶ୍ନ-୧
୨୦୧୯-୨୦ରେ ଭାରତର ଜିଡିପି ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର ୪ ଦଶମିକ ୨ ପ୍ରତିଶତକୁ ଖସିଆସିଛି । ୧୧ ବର୍ଷରେ ଏହା ସବୁଠାରୁ ମନ୍ଥର । ଚଳିତ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ଭାରତୀୟ ଅର୍ଥନୀତି ୩ରୁ ୫ ପ୍ରତିଶତ ମଧ୍ୟରେ ହ୍ରାସ ହେବ ବୋଲି ବିଭିନ୍ନ ରେଟିଂ ଏଜେନସୀ ଅନୁମାନ କରିଛନ୍ତି । ଅନ୍ୟପଟେ ଆଗ ଅପେକ୍ଷା କୋଭିଡ-୧୯ ସଂକ୍ରମଣ ଦ୍ରୁତଗତିରେ ବଢିବାରେ ଲାଗିଛି । ଆମେ ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥିବା ଅର୍ଥନୈତିକ ସଂକଟକୁ ଆପଣ କେମିତି ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରିବେ ? ପରିସ୍ଥିତି କେତେ ଖରାପ ?
ଭାରତର ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିତି ଭାରି ଚିନ୍ତାଜନକ । କୋଭିଡ-୧୯ ମହାମାରୀ ଯୋଗୁଁ ସାରା ବିଶ୍ୱରେ ମାନ୍ଦାବସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ଆଂଶିକ ମାନ୍ଦାବସ୍ଥା ତ ଠିକ୍ । କିନ୍ତୁ ସାଧାରଣ ମାନ୍ଦାବସ୍ଥା ଯୋଗୁଁ ଗୋଟିଏ ଦେଶର ମାନ୍ୟତା ବଦଳିବା କଥା ନୁହେଁ । କିନ୍ତୁ ଗଲା ବେଶ୍ କିଛି ଦିନ ହେଲା ଆମେ ଦେଖିଆସୁଛୁ ଯେ, ପ୍ରାୟ ସବୁ ଗ୍ଲୋବାଲ ରାକିଂରେ ଭାରତର ସ୍ଥାନ ଖସିବାରେ ଲାଗିଛି । ୪୩ଟି ପ୍ରମୁଖ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ନେଇ ଦି ଇକୋନୋମିଷ୍ଟ ମାଗାଜିନର ଇକୋନୋମିଷ୍ଟ ଇଂଟେଲିଜେଂଟ୍ ୟୁନିଟ ପକ୍ଷରୁ କରାଯାଉଥିବା ସାପ୍ତାହିକ ରାକିଂରେ ଦ୍ରୁତ ଅଭିବୃଦ୍ଧି କରୁଥିବା ଅର୍ଥନୀତି ମଧ୍ୟରେ ଭାରତ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ତିନି ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ରହୁଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଏବେ ଭାରତ ୨୩ତମ ସ୍ଥାନକୁ ଖସିଆସିଛି । ମହାମାରୀର ଦୁଇ ବର୍ଷ ଆଗରୁ ଭାରତରେ ମାନ୍ଦାବସ୍ଥା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ଆଉ ଏବେ ଯେମିତି ଲକଡାଉନ କାଯ୍ୟ ର୍କାରୀ କରାଗଲା ନା, ତାହା ଭାରତୀୟ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ତଳକୁ ଖସାଇବା ପାଇଁ ଆଉ ଏକ ଝଟକା । ଲକଡାଉନ ପରେ ଭାରତର ବେକାରୀ ହାର ୨୦ ପ୍ରତିଶତରୁ ଅଧିକ ହୋଇଛି, ଯାହା କି ବିଶ୍ବରେ ଯେକୌଣସି ଦେଶରେ ସର୍ବାଧିକ । ଭାରତର ସଫଳତା କାମନା କରୁଥିବା ଜଣେ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକ ଭାବେ ମୁଁ ଏଥିରେ ନିରାଶା ଅନୁଭବ କରୁଛି । ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟାପାରରେ ସରକାରଙ୍କ ସହ ମୋର ମତଭେଦ ରହିଛି । ଏହା ସତ୍ବେ ଏହି ସରକାର ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭଲ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବ ବୋଲି ମୋର ଆଶା ଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଭାରତର ପ୍ରଦର୍ଶନ ମୋତେ ଅତି ନିରାଶ କରିଛି । ଢଞ୍ଚା ଓ ପ୍ରତିଭା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଶ୍ବର ଦ୍ରୁତତମ ଅଭିବୃଦ୍ଧି କରିପାରୁଥିବା ଦେଶ ହେବା ପାଇଁ ଭାରତର ସାମର୍ଥ୍ୟ ରହିଛି । କିନ୍ତୁ ଏବେ ଆବେ ବୀପରିତ ଦିଗରେ ଯାଉଛେ । କିନ୍ତୁ ଏବେ ଯାହା ଦେଖାଗଲାଣି, ୨୦୨୦ରେ ଭାରତର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର ମାଇନସ୍ ୫ ଦଶମିକ ୨ ପ୍ରତିଶତରୁ ବି କମ୍ ରହିବ, ଯାହା କି ୧୯୭୯ରେ ହୋଇଥିଲା । ଫଳରେ ସ୍ବାଧୀନତା ପରଠାରୁ ଭାରତରେ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର ଅଧିକ ମନ୍ଥର ରହିବ ।
ଭାରତ ବିଫଳ ରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ଭଳି ଭୁଲ୍ ନ କରୁ: କୌଶିକ ବସୁ ପ୍ରଶ୍ନ-୨ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ୨୦ ଲକ୍ଷ କୋଟି ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ୟାକେଜକୁ ଆପଣ କିଭିଳ ଭାବେ ଦେଖୁଛନ୍ତି ? ଏହା ଅର୍ଥନୀତି ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ହୋଇପାରିବ କି ?
ଆକାର ଦୃଷ୍ଟିରୁ ୨୦ ଲକ୍ଷ କୋଟିର ରକମ ନିହାତି ବଡ । ଏହା ଘୋଷଣା କରାଗଲା ପରେ ମୁଁ ଖୁସି ହୋଇଥିଲି । ଠିକ୍ ସଦୁପଯୋଗ ହେଲେ ହିଁ ଫାଇଦା ହେବ ।
ପ୍ରଶ୍ନ-୩ ପ୍ୟାକେଜରେ ଅଭାବୀ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ଓ ସିଧାସଳଖ ଇନକମ୍ ସପୋର୍ଟ ନାହିଁ ବୋଲି ସମାଲୋଚନା ହେଉଛି । ଆପଣଙ୍କ ମତ କଣ ?
ଏହା ଏକ ବୈଧ ସମାଲୋଚନା । ଏହି ସଂକଟ ମଧ୍ୟରେ ତୁରନ୍ତ ଗରିବଙ୍କ ହାତକୁ ପଇସା ଯିବା ଦରକାର । ଏହାର ଯୁଦ୍ଧକାଳିନ ଭିତ୍ତିରେ ହେବା ଉଚିତ । କିନ୍ତୁ ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟର କଥା ଯେ, ଏଭଳି ନୀତି କ୍ରିୟାନୁଷ୍ଠାନ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁନାହିଁ । ୨୦ ଲକ୍ଷ କୋଟି ଟଙ୍କାର ପ୍ୟାକେଜ ଘୋଷଣାରେ ମୁଁ ଖୁସି ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ମୁଁ କହିବାକୁ ଚାହେଁ ଯେ, ଏ ଦିଗରେ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ଫଲୋଅପ୍ ଆକସନ ବିନା ଏହା କେବଳ ହେଡଲାଇନ ହୋଇ ହିଁ ରହିଯିବ । ଆମେ ଭଲ ହେଡଲାଇନ୍ ବନେଇପାରୁଛେ । କିନ୍ତୁ ପରବର୍ତ୍ତୀ କାର୍ଯ୍ୟପନ୍ଥା ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଦେଉନାହୁଁ । ଆମ ଅର୍ଥନୀତି ଖରାପ ହେବାର ଏହା ଏକ କାରଣ ।
ପ୍ରଶ୍ନ-4 ଆପଣଙ୍କ ମତରେ ଅର୍ଥନୀତିର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ସରକାର କଣ କରିବାର ଥିଲା? ଅର୍ଥନୀତିରେ କୋଭିଡ-୧୯ର ପ୍ରଭାବ କେତେ ଦିନ ରହିବ ବୋଲି ଆପଣ ଭାବୁଛନ୍ତି ?
ମୋର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ହେଲା ଯେ, ଅତି ଖରାପ ଭାବେ ଲକଡାଉନ
କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଗଲା ଓ ଏହା ଅର୍ଥନୀତିର ଗତିକୁ ଆହୁରି ମନ୍ଥର କରିଦେଲା । ଏହା ଦ୍ବାରା ଭାଇରସ ବିସ୍ତାର ବି ହେଲା । କଠୋର ଲକ୍ଡାଉନ ଜାରି କରିଥିବା ବିଶ୍ୱର କିଛି ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତ ବି ଥିଲା ଅନ୍ୟତମ। ଯେତେବେଳେ ଲକଡାଉନ କରାଗଲା, ମୁଁ ବେଶ୍ ଖୁସି ହୋଇଥିଲି । ଲକଡାଉନ ସ୍ଥିତି ହ୍ୟାଣ୍ଡଲ୍ ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ପାଖରେ ବିସ୍ତୃତ ଯୋଜନା ସହ ନୀତି ରହିଥିବ ବୋଲି ମୁଁ ନିଶ୍ଚିତ ଥିଲି। କାମ ନ ଥିବା ଶ୍ରମିକଙ୍କ ପାଇଁ କଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯିବ, ସେ ନେଇ ସଠିକ ଯୋଜନା ରହିବା କଥା । ସପ୍ଲାଏ ଚେନ୍ ଯେପରି ଭାଙ୍ଗି ନ ଯାଏ, ସେଥିପ୍ରତି ବି କିଛି ନୀତି ରହିବା କଥା। ଏହାଛଡା ହସପିଟାଲ ଓ ମେଡିକାଲ ଟେଷ୍ଟିଂ ସେଂଟର ବି ଶୀଘ୍ର ସ୍ଥାପନ କରିବା କଥା। ଏସବୁ ନହେଲେ ଲକଡାଉନ ପରେ ବହୁତ କମ୍ ସଫଳତା ହିଁ ହାସଲ କରିହେବ । ଭାରତରେ ତାହା ହିଁ ହୋଇଛି ।
ଖୁବ ଶୀଘ୍ର ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଗଲା ଯେ, ସପୋର୍ଟିଂ ପଲିସିର କୌଣସି ପ୍ରମାଣ ନ ଥିଲା । ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ କାମ ମିଳିଲା ନାହିଁ । ସେମାନେ ବସିରହିଲେ । ଆଉ ଯେତେବଳେ ସେମାନେ ଘରକୁ ଫେରିବା ଆରମ୍ଭ କଲେ, ସେତେବେଳେ ଭାଇରସ ବିସ୍ତାର ହେବାରେ ଲାଗିଲା ।
ସମଗ୍ର ଏସିଆ ଓ ଆଫ୍ରିକାରେ ମହାମାରୀ ଅପେକ୍ଷାକୃତ କମ୍ ଗମ୍ଭୀର । କିନ୍ତୁ ଏହି ଅଂଚଳ ଭିତରେ କୋରନା ସଂକ୍ରମଣ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଭାରତର ସ୍ଥିତି ସବୁଠାରୁ ଖରାପ ରହିଛି । ଲକଡାଉନଠାରୁ ଭାରତରେ କୋରନା ସଂକ୍ରମଣ ହାର ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ବଢିବାରେ ଲାଗିଛି । ଏହାକୁ ଏଡାଇ ହୁଅନ୍ତା । ଏଭଳି ସ୍ଥିତି କେତେ ଦିନ ଯାଏଁ ରହିବ, ତାହା ମହାମାରୀର ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଏ ନେଇ କିନ୍ତୁ ମୋର ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଜ୍ଞାନ ନାହିଁ ।
ଅର୍ଥନୌତିକ ପ୍ରଭାବ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଦେଖିବାକୁ ଗଲେ ଭାରତ ଦୋ ଛକିରେ ରହିଛି । ମୌଲିକତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଭାରତର ଦୃଢତା ରହିଛି । ଭଲ ଉଚ୍ଚ ଶିକ୍ଷା, ବଳିଷ୍ଠ ହେଉଥିବା ରିସର୍ଚ୍ଚ ସେକ୍ଟର ଓ ସୁଦୃଢ ସୂଚନା ପ୍ରଯୁକ୍ତି କ୍ଷେତ୍ର ଯୋଗୁଁ ଭାରତର ବୁନିଆଦି ଢାଂଚା ଶକ୍ତ ରହିଛି । କିନ୍ତୁ ଆମେ ଏକାଧିକ ନୀତିଗତ ଭୁଲ କରୁଥିବାରୁ ଏସବୁ ଦୃଢତା ସତ୍ବେ ଆମ ଅର୍ଥନୀତି ଦୁର୍ବଳ ହେବାର ପ୍ରକୃତ ବିପଦ ରହିଛି । ମହାମାରୀ ଯୋଗୁଁ ଅର୍ଥନୀତି ଓ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଆଚରଣ ଉପରେ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ସରକାର ଉଦ୍ୟମ କରୁଛନ୍ତି । ଏହା ମୋତେ ଚିନ୍ତାରେ ପକାଇଛି ।
ଭାରତରେ ଲାଇସେନ୍ସ ପରମିଟ ରାଜ୍ର ସୁଦୀର୍ଘ ଇତିହାସ ରହିଛି । ଅନୁମତି ଓ ଅତ୍ୟଧିକ ଅମଲାତାନ୍ତ୍ରିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ବି ଖରାପ । କିନ୍ତୁ ଅତ୍ୟଧିକ ରାଜନୈତିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ସହ ଅନୁମତି ବ୍ୟବସ୍ଥା ସବୁଠାରୁ କ୍ଷତିକାରକ ।
ପ୍ରଶ୍ନ-୫ ଅଧିକାଂଶ ପ୍ରବାସୀ ଶ୍ରମିକ ସେମାନଙ୍କ ଘରକୁ ଫେରିଛନ୍ତି । ଦିନକୁ ଦିନ ସଂକ୍ରମଣ ବଢୁଥିବାରୁ ସେମାନେ ନିକଟ ଭବିଷ୍ୟତରେ ସହରକୁ ଫେରିବେ ନାହିଁ । ଏଭଳି ସ୍ଥିତି ଉଭୟ ସହର ଓ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଅର୍ଥନୀତି ଉପରେ କୁପ୍ରଭାବ ପକାଇବ । ଏହି ସ୍ଥିତିର କିଭଳି ମୁକାବିଲା କରାଯାଇପାରିବ ?
ଏହି ସମସ୍ୟା କେବେ ବି ସୃଷ୍ଟି ହେବାର ନ ଥିଲା । ଲକଡାଉନ ବେଳେ କୌଣସି ସପୋର୍ଟିଂ ପଲିସି ନ ଥିବାରୁ ଏଭଳି ଘଟିଲା । ସମସ୍ତ ମହାମାରୀ ଦ୍ବାରା ଆସ୍ଥା ହ୍ରାସ ହୁଏ । ଭାରତରେ ସମାଜ ଉପରେ ଥିବା ଆସ୍ଥା ଅଧିକ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଛି । ମୁଦ୍ରା ଓ ଆର୍ଥିକ ନୀତି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରି ଚାହିଦାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେବା ସହ ଆମର ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡିକରେ ଆସ୍ଥା ଓ ଆତ୍ମବିଶ୍ବାସର ପୁନଃରୁଦ୍ଧାର ହୋଇପାରିବ ।
ପ୍ରଶ୍ନ-୬ ଭାରତରେ ଅସମାନତା ଆଗରୁ ହିଁ ଅଧିକ ରହିଛି , ଯାହା କି ଚିନ୍ତାର ବିଷୟ ବୋଲି ଆପଣ ନିକଟରେ ଏକ ସାକ୍ଷାତକାରରେ କହିଥିଲେ । କୋରୋନା ମହାମାରୀ ଦ୍ବାରା ଅସମାନତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ ବୋଲି ଆପଣ ଆଶଙ୍କା ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । ପ୍ରକୃତରେ ଏହା ଏକ ଗମ୍ଭୀର ସମସ୍ୟା । ଏହି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କିପରି ହୋଇପାରିବ ?
ଭାରତରେ ଅସମାନତା ହାର ଢେର ଅଧିକ । ବର୍ଷକ ତଳେ କରାଯାଇଥିବା ଅକ୍ସଫାମର ଏକ ଅଧ୍ୟୟନ ଅନୁସାରେ ଭାରତରେ ମାତ୍ର ୧ ପ୍ରତିଶତ ଲୋକ ଦେଶର ୭୩ ପ୍ରତିଶତ ସଂପତିର ମାଲିକ । ଜଣେ ଅର୍ଥନୀତିଜ୍ଞ ଭାବେ ମୁଁ ଜାଣିଛି ଯେ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଅସମାନତା ସୃଷ୍ଟି ହେବ । କିନ୍ତୁ ଏତେ ଉଚ୍ଚହାରରେ ଅସମାନତା ଆମେ ଚାହୁଁନୁ । ଯେଉଁ ଦେଶରେ ଆଜି ବି କୋଟି କୋଟି ଲୋକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ସୀମାରେଖା ତଳେ ଅଛନ୍ତି, ସେଠାରେ ଧନସଂପତ୍ତିର ଏମିତି ବ୍ୟାପକ ଫରକର କୌମସି ନୈତିକ, ରାଜନୈତିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଔଚିତ୍ୟ ନାହିଁ ।
ପ୍ରଶ୍ନ -୭ ୨୦୨୫ ସୁଦ୍ଧା ଆମେ ୫ ଟ୍ରିଲିୟନ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାର ଅର୍ଥନୀତି ପାଇଁ ସ୍ବପ୍ନ ଦେଖୁଛେ । କିନ୍ତୁ ମହାମାରୀ ଜନସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆମ ଦୁର୍ବଳତାକୁ ପଦାରେ ପକାଇ ଦେଇଛି । ଜିଡିପିର ମାତ୍ର ୩ ଦଶମିକ ୬ ପ୍ରତିଶତ ଆମେ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଖର୍ଚ୍ଚ କରୁଛେ, ଯାହା କି ବହୁତ କମ୍ । ବ୍ରିଟେନ ଓ ଜର୍ମାନୀ ପରି ବିକଶିତ ଦେଶ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯଥାକ୍ରମେ ୯ ଦଶମିକ ୮ ଓ ୧୧ ଦଶମିକ ୧ ପ୍ରତିଶତ ଖର୍ଚ୍ଚ କରୁଛନ୍ତି । ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉଚିତ ବିନିଯୋଗ ବିନା କୌଣସି ଦେଶ ଅର୍ଥନୈତିକ ସଫଳତା ହାସଲ କରିପାରିବ କି ?
୨୦୨୫ ସୁଦ୍ଧା ୫ ଟ୍ରିଲିଅନ ଡଲାର ଅର୍ଥନୀତି ମହାମାରୀ ପୂର୍ବରୁ ବି ଅସମ୍ଭବ ମନେ ହେଉଥିଲା, ଯଦି ଆମେରିକୀୟ ଡଲାର ମୂଲ୍ୟରେ ଜୋରଦାର ପତନ ନ ଘଟେ । ହଁ, ବାସ୍ତବିକ ଟାଗେ ର୍ଟ କଥା କହିବା,ତାହା ହେଲେ ଆପଣ ଠିକ୍ କଥା କହିଛନ୍ତତି । ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆମକୁ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ପୁଂଜି ଖଟାଇବାକୁ ପଡିବ। ଏହା ଭାରତର ଏକ ଦୀର୍ଘକାଳିନ ସମସ୍ୟା । ଦଶକ ଦଶକ ଧରି ପୂର୍ବ ସରକାରମାନେ ବି ଏଥିରେ ବିଫଳ ହୋଇଛନ୍ତି । ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆମେ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ବିନିଯୋଗ କରିନାହୁଁ । ଏପରିକି ବାଂଲାଦେଶ ଭଳି ଏକ ଗରିବ ଅର୍ଥନୀତି ଆମଠାରୁ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭଲ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଛି । ଏବେ ବାଂଲାଦେଶରେ ଜୀବନ ଧାରଣ ହାର ଭାରତଠାରୁ ତିନି ବର୍ଷ ଅଧିକ ।
ପ୍ରଶ୍ନ -୮ ଲଦ୍ଦାଖରେ ଚୀନର ଆକ୍ରମଣାତ୍ମକ ଆଭିମୁଖ୍ୟର ଜବାବରେ ଭାରତ ସେ ଦେଶଠାରୁ ଆମଦାନି ହାର ହ୍ରାସ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛି । ଏହା ଦ୍ବାରା ଭାରତୀୟ ମ୍ୟାନୁଫ୍ୟାକଚରିଂ ସେକ୍ଟର ଉପକୃତ ହୋଇପାରିବ କି ?
ଏହା କେବଳ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ କାମ । ଭଲ ହେଉ କି ଖରାପ, ଏହାର ସେମିତି ବଡ ପ୍ରଭାବ ପଡିବ ବୋଲ ମୁଁ ଭାବୁନାହିଁ ।
ପ୍ରଶ୍ନ-୯ ଶିଳ୍ପ ଜଗତର କିଛି ଲୋକଙ୍କ ମତରେ ଯଦି ସରକାର ଏବେକାର ସ୍ଥିତିକୁ ଦେଖି ଶିଳ୍ପ ନୀତି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରନ୍ତି, ତାହା ହେଲେ ଅନେକ ବଡ ବିଦେଶୀ କଂପାନି ଚୀନରୁ ଆସି ଭାରତରେ ନିବେଶ କରିବେ । ଏହା କଣ ବାସ୍ତବରେ ସମ୍ଭବ ?
ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ପୁଂଜି ବିନିଯୋଗ ପାଇଁ ଭାରତରେ ସୁଯୋଗ ରହିଛି । ମୁଁ ଆଗରୁ କହିଛି ଯେ, ଭାରତର ମୌଳିକତା ଶକ୍ତି ରହିଛି, ଯାହା କି ଗ୍ଲୋବାଲ୍ କ୍ୟାପିଟାଲକୁ ଆକର୍ଷିତ କରିପାରିବା ସହ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଭାରତକୁ ଶୀର୍ଷ ତାଲିକାକୁ ନେଇପାରିବ । କିନ୍ତୁ ନୀତି ନିର୍ଧାରଣରେ ଆମର ପେଷାଦାର ମନୋଭାବର ଅଭାବ ରହିଛି । ବଜାର ଓ କଂପାନିଗୁଡିକ ଉପରେ ରାଜନୈତିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥିବାରୁ ଓଲଟା ହିଁ ହେବାରେ ଲାଗିଛି । ଗତ ମାର୍ଚ୍ଚରେ ଭାରତର କ୍ୟାପିଟାଲ୍ ଆଉଟଫ୍ଲୋ ଥିଲା ୧୬ ବିଲିଅନ ଡଲାର । ଗୋଟିଏ ମାସରେ ଏହା ଥିଲା ବୃହତନ ଆଉଟଫ୍ଲୋ । ଚୀନ ଛାଡିଆସୁଥିବା ପୁଂଜି ଏବେ ଭିଏତନାମ, ମେକ୍ସିକୋ ଓ ଅନ୍ୟ ଦେଶକୁ ଯାଉଛି । ଭାରତକୁ ଏହି ପରିମାଣ ଅତି ନଗଣ୍ୟ । ଏବେ ମଧ୍ୟ ଭାରତ ପାଇଁ ଡେରି ହୋଇନାହିଁ । ପେଷାଦାର ନୀତି ନିର୍ଧାରଣ କରିବା ସହ ସଂକେତ ଦେବାକୁ ହେବ ଯେ, ଭାରତ ଏକ ଆଧୁନିକ ଦେଶ । ଆମେ ବିଜ୍ଞାନ ଓ ଇଂଜିନିୟରିଂକୁ ଅଧିକ ମୂଲ୍ୟବାନ ମନେ କରୁଛପ ବୋଲି ଦେଖାଇବାକୁ ହେବ । ଘୃଣା ପରିବର୍ତେ ବିଭିନ୍ନ ଗୋଷ୍ଠୀର ନାଗରିକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆସ୍ଥା ଜନ୍ମାଇବାକୁ ପଡିବ । ଅଭିବୃଦ୍ଧିର ପ୍ରସାରରେ ଆସ୍ଥାର ସକାରାତ୍ମକ ଭୂମିକା ଭଲ ଭାବେ ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇସାରିଛି । ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟବଶତଃ ଭାରତ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରୁ ପଳାୟନ କରିବାରେ ଲାଗିଛି ।
ପ୍ରଶ୍ନ-୧୦ କୋରୋନା ପରେ ଆପଣ ବିଶ୍ୱ ଅର୍ଥନୀତିରେ କି ପ୍ରକାର ପରିବର୍ତନ ଆଶା କରନ୍ତି ?
ବିଶ୍ବ ଅର୍ଥନୌତିକ ପରିଦୃଶ୍ୟରେ ଅନେକ ପରିବର୍ତନ ହେବାକୁ ଯାଉଛି । ଡିଜିଟାଲ ଟେକନୋଲୋଜିର ବ୍ୟବହାରରେ ଅତ୍ୟଧିକ ବୃଦ୍ଧି ଓ ସୂଚନା ପ୍ରଯୁକ୍ତି ସେକ୍ଟରରେ ଆହୁରି ବିକାଶ ହେବ ବୋଲି ମୁଁ ଭାବୁଛି । ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ର ଆହୁରି ବ୍ୟାପକ ହେବା ମୁଁ ଆସା କରୁଛି । ଅଧିକ ହସପିଟାଲ୍, ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ଔଷଧ, ଔଷଧ ଓ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନୂଆ ନୂଆ ଗବେଷଣା, ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ସେବାରେ ବ୍ୟାପକ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯିବ ବୋଲି ମୁଁ ଆଶା କରୋ ଆଇଟି ଓ ହେଲଥକେୟାର ହେଉଛି ଦୁଇ ସେକ୍ଟର, ଯେଉଁଠି ଭାରତର ସ୍ବାଭାବିକ ସାମର୍ଥ୍ୟ ରହିଛି । ଏହା ମୋତେ ଆପଣଙ୍କୁ ଆଉ କହିବାକୁ ପଡିବ ନାହିଁ । ତେଲେଙ୍ଗାନା, ଆନ୍ଧ୍ର ପ୍ରଦେଶ ଓ କର୍ନାଟକ ଏସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବେଶ୍ ଆଗୁଆ । ହେଲେ ଏସବୁ ସାମର୍ଥ୍ୟ ଓ ବିକାଶର ଫାଇଦା ଉଠାଇବା ପାଇଁ ଆମକୁ ଭାରତର ରାଜନୈତିକ ସ୍ଥିତି ଓ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡିକୁ ଶୃଙ୍ଖଳିତ କରିବାକୁ ପଡିବ । ମାତ୍ର କିଛି ବର୍ଷ ତଳେ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଗଣମାଧ୍ୟମ ଭାରତକୁ ଏକ ଗ୍ଲୋବାଲ ଲିଡର ଭାବେ ଚିତ୍ରଣ କରୁଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ଏବେ ତାହା ବଦଳିଯାଇଛି । ଭାରତର ସ୍ଥିତିକୁ ନେଇ ସାରା ବିଶ୍ବରେ ଏବେ ଅନେକ ଉଦବେଗ ପ୍ରକାଶ ପାଉଛି । ବିଶେଷ କରି ଭାରତରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥିବା ବିଭାଜନକାରୀ ରାଜନୀତି ଓ ବିଜ୍ଞାନକୁ ଅଣଦେଖା ଭଳି ମନୋବୃତ୍ତି ଏବଂ ପ୍ରଶ୍ନ ଓ ସମାଲୋଚନାର ପ୍ରତିରୋଧ ନେଇ ଉଦବେଗ ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି । ଆମକୁ ଏ ବାବଦରେ ଆଲୋଚନା କରି ଆଗକୁ ବଢିବାକୁ ହେବ । ସମାଲୋଚନାକୁ ଏକ ପ୍ରକାର ଷଡଯନ୍ତ୍ର ଭାବେ ଅଗ୍ରାହ୍ୟ ନ କରାଯାଉ । ବିଶ୍ବର ଅଧିକାଂଶ ବିଫଳ ରାଷ୍ଟ୍ର କରିଥିବା ଭୁଲ ଭାରତ ନ କରୁ ।
