ଫେବୃୟାରୀ୧ ତାରିଖରେ ଉପସ୍ଥାପନ ହେବାକୁ ଯାଉଛି ବଜେଟ୍-୨୦୨୦। ଗୋଟିଏ ପଟେ ଦେଶର ଅର୍ଥନୀତିରେ ଲାଗି ରହିଥିବା ମାନ୍ଦାବସ୍ଥାକୁ ସୁଧାରିବାର ଆହ୍ବାନ ଏବଂ ଅନ୍ୟପଟେ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତରରେ ସରକାରୀ ଖର୍ଚ୍ଚ ବଢ଼ାଇବା ଦାବି ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଜଟିଳ କରିବାରେଲାଗିଛି। ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଛି ଏପରି ସ୍ଥିତିରେ ଖର୍ଚ୍ଚ ପରିମାଣ ବଢ଼ାଇବା ଦ୍ଵାରା ଅର୍ଥନୀତି ଏକ ନିରନ୍ତର ପ୍ରଗତୀ ପଥକୁ ଫେରିଆସିପାରିବ କି? ଉପସ୍ଥାପନ କରୁଛୁ ମାକ୍ରୋ ଅର୍ଥନୀତିଜ୍ଞ ରେଣୁ କୋହଲିଙ୍କ ଏ ବିଷୟରେ ବିଶ୍ଳେଷଣ।
ହାଇଦ୍ରାବାଦ: ଅତ୍ୟଧିକ ଋଣକୁ ଅର୍ଥନୀତିରେ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ଅଗ୍ରଗତି ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ। ପୁଣି ଯେଉଁ ଅର୍ଥନୀତି ବର୍ଷକୁ ମାତ୍ର ୫ ପ୍ରତିଶତ ହାତରେ ଆଗକୁ ବଢ଼ୁଛି ସେଠାରେ ଖର୍ଚ୍ଚକୁ ସଂଗଠିତ ସମ୍ବଳ ବିକାଶ ଦିଗରେ ବ୍ୟବହାର କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ରହିଛି। ଏଣୁ ବିଗତ ବର୍ଷଗୁଡ଼ିକରେ ସରକାରଙ୍କ ଖର୍ଚ୍ଚ ବୃଦ୍ଧି ତୁଳନାରେ ଚାହିଦା ନବଢ଼ିବା ବୋଧ ହୁଏ ଆସନ୍ତା ଫେବୃୟାରୀ ୧ ତାରିଖରେ ଉପସ୍ଥାପନ ହେବାକୁ ଥିବା କେନ୍ଦ୍ର ବଜେଟ୍ ପାଇଁ ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ଵପୂଣ୍ଣ ଆହ୍ବାନ ହେବ।
୨୦୧୭-୧୮ ପରେ ଏହା ଲଗାତାର ତୃତୀୟ ବର୍ଷ ଯେଉଁଠି ବିକାଶ ନିମ୍ନମୁଖୀ ହୋଇଛି। ୨୦୧୨-୧୩ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ମଧ୍ୟ ଜିଡିପି ହାର ୧.୮ ପ୍ରତିଶତ କମିଥିଲା କିନ୍ତୁ ବିଗତ କିଛିବର୍ଷ ହେଲା ଜିଡିପିରେ ହ୍ରାସ ଉପଭୋକ୍ତା କ୍ଷେତ୍ରକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଛି। ଫଳରେବ୍ୟବସାୟିକ ଉତ୍ସାହ କମିଛି। ଭବିଷ୍ୟତରେ ତାଙ୍କ ରୋଜଗାର ବଢ଼ିବ ନା ନାହିଁ ସେ ଅନିଶ୍ଚିତତା ଭିତରେ ସାଧାରଣ ଖାଉଟି ପଡ଼ିଛନ୍ତି।
ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ସୁଧାରିବା ଲାଗି ସରକାରଙ୍କ ଉପରେ ଯଥେଷ୍ଟ ଚାପ ରହିଛି। ଏହା ବି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟର କଥା ନୁହେଁ ଯେ ଅନେକ ଏହି ମାନ୍ଦାବସ୍ଥାକୁ ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ଫିସ୍କାଲ୍ ଷ୍ଟିମୁଲେସନ୍ (ଖର୍ଚ ପରିମାଣ ଯଥେଷ୍ଟ ବଢ଼ାଇବା) ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଆପଣାଇବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି। ଆଉ କିଛି ଏହାର ବିପକ୍ଷରେ ମତ ଦେଉଛନ୍ତି। ଏହି ବିପକ୍ଷବାଦୀଙ୍କ ମତରେ ଅତ୍ୟଧିକ ଖର୍ଚ୍ଚ ଦ୍ଵାରା ଅଧିକ ଦିନ ଧରି ଆମେ ଏହି ମାନ୍ଦାବସ୍ଥାକୁ ପରିଚାଳନା କରିପରିବା ନାହିଁ। ଆମକୁ ଏଥିରୁ ବର୍ତ୍ତିବାକୁ ପଡ଼ିବ। ଖର୍ଚ ପରିମାଣ
ବଢ଼ାଇଲେ ତାହା ମାନ୍ଦାବସ୍ଥା ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଆହୁରି ବଢ଼ାଇବ।
ଏହିପରି ପରସ୍ପର ବିରୋଧୀ ଯୁକ୍ତି ଭିତରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଛି, ସରକାରୀ ଖର୍ଚ୍ଚ ବଢ଼ାଇବା ଦ୍ଵାରା ଅର୍ଥନୀତି ସୁଧୁରିପାରିବ କି? ଏହା କ’ଣ ନିରନ୍ତର ଅଗ୍ରଗତି ଆଡ଼କୁ ଫେରିପାରିବ? ଏଥିଲାଗି କୌଣସି ସହଜ ବା ଅଯୋଗ୍ୟ ଉତ୍ତର ନାହିଁ। କିନ୍ତୁ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ଯେ, ଅର୍ଥନୀତି କୌଣସି ଗୋଟିଏ ନିର୍ଦିଷ୍ଟ କାରକ ଉପରେ ଆଧାରିତ ନୁହେଁ। ଅନେକ ଗତିଶୀଳ ପ୍ରସଙ୍ଗ ବା କାରକ ଏଥିରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ପୁଣି ସମସ୍ତ କାରକ ମାନଙ୍କ ଏକାସଙ୍ଗେ ଉତ୍ଥାନ ବା ପତନ ହୁଏ ନାହିଁ।
ଏଣୁ ସରକାର ଯଦି ଅର୍ଥନୀତିକୁ ସୁଧାରିବା ଲାଗି ଖର୍ଚ୍ଚ ବଢ଼ାନ୍ତି ତେବେ କୌଣସି ଅଙ୍ଗ ବା କାରକ ପାଇଁ ତାହା ଶୁଭ ଫଳ ଦେଇପାରେ ହେଲେ ଆଉ କିଛି ପାଇଁ ତାହା ଖରାପ ଫଳ ଦେବା ଆଶଙ୍କା ରହିଛି। ପିଏମ୍-କିଶାନ୍ ଭଳି ଯୋଜନାରେ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଚାଷୀଙ୍କୁ ସାମିଲ୍ କରି ସେମାନଙ୍କୁ ଅର୍ଥ ଆବଣ୍ଟନ କରିବା ଦ୍ଵାରା ଚାଷୀଙ୍କ ପାଖରେ ସିଧାସଳଖ ଅର୍ଥ ପହଞ୍ଚିପାରିବ। ହାତରେ ଟଙ୍କା ପଡ଼ିଲେ ସେମାନେ ଅଧିକ ଖର୍ଚ୍ଚ କରିବାକୁ ସମର୍ଥ ହେବେ।
ଏହା ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଜଣା ଯେ, ଧନୀଙ୍କ ତୁଳନାରେ ଗରିବ ଲୋକ ଆୟ ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ବ୍ୟୟ କରନ୍ତି। ଯେହେତୁ କୃଷକଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଦେଶରେ ଅଧିକ, ସେମାନଙ୍କ ପାଖରେ ସିଧାସଳଖ ଅର୍ଥ ପହଞ୍ଚାଇବାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଦେଶର ଏକ ବିଶାଳ ଜନସଂଖ୍ୟା ପାଖରେ ଖର୍ଚ୍ଚ କରିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି କରି ଦେଶରେ କାରବାରକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା। ଏହି କାରବାର ବଢ଼ିଲେ ଦେଶର ସାମଗ୍ରିକ ଘରୋଇ ଉତ୍ପାଦନ ବା ଜିଡିପିରେ ବି ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଘଟିବ। ଅର୍ଥାତ୍ ଯେତେ ପରିମାଣରେ ଖର୍ଚ୍ଚ ବଢ଼ିବ, ସେହି ପରିମାଣରେ ଅର୍ଥନୀତି ପ୍ରଗତି କରିବ।
କିନ୍ତୁ ଏହାପରେ ଅର୍ଥନୀତିକ ସ୍ଥିତି କ’ଣ ହେବ? ଏହି ପ୍ରକାର ଅର୍ଥନୀତିକ ପ୍ରଗତୀ କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ ହୋଇଥାଏ। ଏହାକୁ ନିରନ୍ତର ରଖିବାକୁ ହେଲେ ଆମକୁ ନିରନ୍ତର ଭାବେ ନିବେଶ କରିବାକୁ ହେବ। ଏହାବାଦ୍ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ହେବ। ଏହା ହେଲେ ଯାଇ ଲୋକଙ୍କ ପାଖରେ କିଣିବାର ଶକ୍ତି ବଢ଼ିବ ବା ବଜାରରେ ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ବଢ଼ିବ।
ଯଦି ଆମେ ନିକଟ ଅତୀତରେ ଅଧିକ ଖର୍ଚ ଓ କମ୍ ଜିଡିପି ଲକ୍ଷ୍ୟ କରୁଛୁ ତେବେ ତାହା ଯେ କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ। ଉଦାହରଣ ଭାବେ ୨୦୧୮ ଏବଂ ୨୦୧୯ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷକୁ ତୁଳନା କରାଯାଉ। କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ବିଭିନ୍ନ ସବ୍ସିଡି ଯୋଜନା- ଯେମିତି ଖାଦ୍ୟ, ସାର ଏବଂ ଜାଳେଣୀ ଗ୍ୟାସ୍ ସବ୍ସିଡି ସହ ପିଏମ୍ କିଶାନ୍ ଯୋଜନା ସହ ସର୍ବନିମ୍ନ ସହାୟତା ଯୋଜନା ଆଦିକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କଲେ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ସରକାରଙ୍କ ଏହି ସବ୍ସିଡି ନିବେଶ ୨୦୧୮ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ପୂର୍ବବର୍ଷ ତୁଳନାରେ ୩୫ ପ୍ରତିଶତ ବଢ଼ିଥିଲା।
୨୦୧୯ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ଏହି ପରିମାଣ ୨୦୧୮ ତୁଳନାରେ ୨୩ ପ୍ରତିଶତ କମିଥିଲା। କିନ୍ତୁ ୨୦୧୯ରେ ଜିଡିପି ହାର ୨୦୧୮ଠାରୁ କମିଛି। ଅର୍ଥାତ୍ ଗୋଟିଏ ବର୍ଷରେ ଖର୍ଚ୍ଚ କମିଛି କିନ୍ତୁ
ଅର୍ଥନୀତିକ ଅବସ୍ଥା ବିଗିଡ଼ିଛି। ଆଉ ଏକ କ୍ରମରେ ଭିତ୍ତିଭୂମି ବିକାଶ ପାଇଁ ସରକାରୀ ଖର୍ଚ ଦିଗକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରାଯାଉ। ରାସ୍ତା, ବ୍ରିଜ୍, ବନ୍ଦର ଓ କୋଠାବାଡ଼ି ନିର୍ମାଣରେ ଆମେ ସରକାରୀ ଖର୍ଚକୁ ଆକଳନ କରିବା। ଏହି ପ୍ରକାର ଖର୍ଚ୍ଚ ବଢ଼ିବା ଦ୍ଵାରା ସିମେଣ୍ଟ, ଷ୍ଟିଲ୍ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କୋଠାବାଡ଼ି ନିର୍ମାଣ ସାମଗ୍ରୀ ବିକ୍ରି ବଢ଼ିଛି। ଆଉ ନିର୍ମାଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଣ କୁଶଳୀ ନିଯୁକ୍ତି ବିବଢ଼ିଛି।
ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ନିବେଶ ଖର୍ଚକୁ ବଢ଼ାଇଛି। କାରଣ ଏହା ନୂଆ ସମ୍ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି। ଏହି ପ୍ରକାର ଖର୍ଚର ପ୍ରଭାବ ଅଧିକ ସ୍ଥାୟୀ ହୋଇଥାଏ। ସେଥିପାଇଁ ସରକାରୀ ସ୍ତରରେ ଖର୍ଚ ବଢ଼ାଇବା ଲାଗି ଏହି ପ୍ରକାର ନିବେଶରେ ଅଧିକ ଧ୍ୟାନ ଦେବା ପାଇଁ ଯୁକ୍ତି ବଢ଼ାଯାଏ। କିନ୍ତୁ ଏହି ପ୍ରକାର ନିବେଶ ଜନମଙ୍ଗଳ ବା ସିଧାସଳଖ ଲୋକଙ୍କ ଆକାଉଣ୍ଟକୁ ଟଙ୍କା ପଠାଇବା ଯୋଜନାଗୁଡ଼ିକ ଭଳି ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ପ୍ରଭାବ ଦେଖାଇ ନଥାଏ।
କିନ୍ତୁ ଲଗାତାର ଜିଡିପି ହଆସ ପାଇବା ପ୍ରମାଣିତ କରୁଛି ଯେ, ଏହି ପ୍ରକାର ନିବେଶ ମଧ୍ୟ ସେତେଟା ଉତ୍ସାହ ଦେଇପାରେ ନାହିଁ। ଭିତ୍ତିଭୂମି କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିବେଶ କରି ଜିଡିପିର ହ୍ରାସକୁ ରୋକିବା ଲାଗି ସରକାର ଅନେକ ପ୍ରୟାସ କରିଛନ୍ତି। ୨୦୧୪ରୁ ୨୦୧୯ ଭିତରେ ଅର୍ଥନୀତିକ ନିବେଶ ତଥା ଖର୍ଚକୁ ତୁଳନା କଲେ ଏହି ବିଷୟ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୁଏ। ଏପରିକି ୨୦୧୮ ଏବଂ ୨୦୧୯ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ସରକାର ୪ ଟ୍ରିଲିୟନ୍ ଟଙ୍କା ଲେଖାଏଁ ଭିତ୍ତିଭୂମି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଖର୍ଚ କରିଛନ୍ତି।