ଡେରାଡୁନ:ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡର ଚମୋଲି ଜିଲ୍ଲାରେ ପ୍ରାୟ 50 ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ମୁଣ୍ଡ ଟେକିଥିଲା ଚିପକୋ ଆନ୍ଦୋଳନ । ବୃକ୍ଷ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଏହା ଥିଲା ପ୍ରଥମ ଆନ୍ଦୋଳନ । ଗଛକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବାକୁ ମହିଳାଙ୍କ ଦ୍ବାରା କରାଯାଇଥିବା ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ସବୁଠି ହଇଚଇ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ମହିଳା ମାନେ ଗଛ କଟାଯାଉଥିବାବେଳେ ଏହାକୁ ଜାବୁଡି ଧରି ପ୍ରତିବାଦ କରିଥିଲେ ।
୨୬ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୭୪ରେ ଚମୋଲି ଜିଲ୍ଲାର ଅଢେଇ ହଜାର ଗଛ ନିଲାମ କରାଗଲା । ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ ଜଙ୍ଗଲ କାଟିବା ପାଇଁ ପଠାଇଥିଲେ କଣ୍ଟ୍ରାକ୍ଟର । ହେଲେ ରୈଣୀ ଗାଁର ମହିଳାମାନେ ଏଥିରେ ବାଧା ଦେଇଥିଲେ । ସେମାନେ ଗଛ କଟାଯାଉଥିବାବେଳେ ସୁରକ୍ଷା ଦେବାପାଇଁ ଗଛକୁ କୁଣ୍ଢେଇ ରହିଥିଲେ । ଆଉ କହିଥିଲେ ଯେ, "ଗଛ କାଟିବା ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରଥମେ ଆମକୁ କାଟି ଦିଅ । ଏହିପରି ଭାବେ ଗଛକୁ ବଞ୍ଚାଇବାକୁ ମହିଳାମାନେ ନିଜ ଜୀବନକୁ ବାଜି ଲଗାଇଥିବାବେଳେ ସେମାନଙ୍କର ଏହି ନିର୍ଭୀକତାର ଧ୍ୱନୀ ସମଗ୍ର ଭାରତରେ ଗୁଞ୍ଜରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ।’’
ତେବେ 1973ରେ ହୋଇଥିବା ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଏହାରି ଭିତରେ 50 ବର୍ଷ ପୂରଣ ହୋଇଛି । ସେଠାରେ ଥିବା ପ୍ରାୟ 24 ଗଛ କଟାଯିବାକୁ ଥିବାବେଳେ ମହିଳାମାନେ ସାହସର ସହିତ ମୁକାବିଲା କରି ବୃକ୍ଷର ସଂରକ୍ଷଣ କରିଥିଲେ। ସୂଚନା ଅନୁସାରେ, ରୈଣୀ ଗାଁରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ୱ ଗୌରା ଦେବୀ ନାମକ ଜଣେ ମହିଳା ନେଇଥିଲେ । ଆଉ ସେ ପାଖାପାଖି ୨୭ ଜଣ ମହିଳାଙ୍କୁ ଏକାଠି କରି ଗଛ କାଟିବା ବନ୍ଦ କରିଦେଇଥିଲେ । ଯାହାକି ସାରା ବିଶ୍ବ ପାଇଁ ଏକ ଉଦାହରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ।