ହାଇଦ୍ରାବାଦ: 7 ଜୁନ 2020କୁ ଦ୍ବିତୀୟ ବିଶ୍ବ ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ଦିବସ (WFSD) ଭାବେ ପାଳନ କରାଯିବ । 2019ରେ ପ୍ରଥମ ଉତ୍ସବର ସଫଳତା ପରେ, ଏହି ବର୍ଷ ପୁନର୍ବାର WFSD ଦିବସ ପାଳନ କରାଯିବ । 2019ରେ ଜେନେଭା ଫୋରମ୍ ଦ୍ବାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ ଖାଦ୍ୟ ନିରାପତ୍ତାକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ଏହି ଦିବସର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ । ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ଖାଦ୍ୟ ଓ କୃଷି ସଂଗଠନ (FAO) ର ମିଳିତ ସହଯୋଗରେ WHO ବିଶ୍ବ ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ଦିବସ ପାଳନ କରିବାକୁ ସଦସ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କ ଆହ୍ବାନ କରିଥାଏ ।
‘ଖାଦ୍ୟ ନିରାପତ୍ତା, ସମସ୍ତଙ୍କ ବ୍ୟବସାୟ’ ବିଷୟବସ୍ତୁ ଅଧୀନରେ, ଆକ୍ସନ୍ ଆଧାରିତ ଅଭିଯାନ ବିଶ୍ବ ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ସଚେତନତାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବ ଓ ଦେଶ ତଥା ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଉଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି, ବେସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ର, ନାଗରିକ ସମାଜ, ଜାତିସଂଘ ସଂଗଠନ, ସାଧାରଣ ଜନତାଙ୍କୁ ପଦକ୍ଷେପ ନେବାକୁ ଆହ୍ବାନ କରିବ ।
ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ହେଉଛି ସରକାର, ଉତ୍ପାଦକ ଓ ଗ୍ରାହକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ସହଭାଗୀ ଦାୟିତ୍ବ । ଆମେ ଖାଉଥିବା ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷିତ ଓ ଏହା ଆମ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ପାଇଁ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଇବ ନାହିଁ ବୋଲି ନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ସମସ୍ତଙ୍କର ଭୂମିକା ରହିଛି । ବିଶ୍ବ ଖାଦ୍ୟ ନିରାପତ୍ତା ଦିବସ ମାଧ୍ୟମରେ, WHO ସର୍ବସାଧାରଣ ଏଜେଣ୍ଡାରେ ଖାଦ୍ୟ ନିରାପତ୍ତାକୁ ମୁଖ୍ୟସ୍ରୋତ କରିବା ଓ ବିଶ୍ବରେ ଖାଦ୍ୟପାନୀୟ ରୋଗର ଭାର କମାଇବା ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ ଜାରି ରଖିଛି ।
ସୁରକ୍ଷିତ, ପୁଷ୍ଟିକର ଏବଂ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ଖାଦ୍ୟ ପାଇବା ପାଇଁ ସମସ୍ତଙ୍କର ଅଧିକାର ଅଛି । ତଥାପି ଦୁନିଆର ପ୍ରାୟ ଦଶ ଜଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ଦୂଷିତ ଖାଦ୍ୟ ଖାଇବା ପରେ ଅସୁସ୍ଥ ହୋଇପଡନ୍ତି । ଯେତେବେଳେ ଖାଦ୍ୟ ନିରାପଦ ନୁହେଁ, ପିଲାମାନେ ଶିଖିପାରିବେ ନାହିଁ, ବୟସ୍କମାନେ କାମ କରିପାରିବେ ନାହିଁ ସେବେ ମାନବ ବିକାଶ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ନିରନ୍ତର ବିକାଶ ପାଇଁ 2030 ଏଜେଣ୍ଡାର 17 ଟି ଲକ୍ଷ୍ୟ ମଧ୍ୟରୁ ଦୁଇଟି ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ଓ କ୍ଷୁଧା ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ନିରାପଦ ଖାଦ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ।
ଯେତେବେଳେ ଖାଦ୍ୟ ନିରାପଦ ନଥାଏ, ସେଠାରେ ଖାଦ୍ୟ ନିରାପତ୍ତା ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ଓ ଏକ ବିଶ୍ବରେ ଯେଉଁଠାରେ ଖାଦ୍ୟ ଯୋଗାଣ ଶୃଙ୍ଖଳା ଅଧିକ ଜଟିଳ ହୋଇଛି, କୌଣସି ପ୍ରତିକୂଳ ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ଘଟଣା ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ, ବାଣିଜ୍ୟ ଓ ଅର୍ଥନୀତି ଉପରେ ଖରାପ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ । ତଥାପି ଖାଦ୍ୟ ନିରାପତ୍ତା ନିୟମିତ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ । ଖାଦ୍ୟ ବିଷାକ୍ତ ନହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହା ପ୍ରାୟତଃ ଅଦୃଶ୍ୟ ହୋଇଥାଏ । ଅସୁରକ୍ଷିତ ଖାଦ୍ୟ 200 ରୁ ଅଧିକ ରୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରେ - ଡାଏରିଆ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି କର୍କଟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ।
ଆପଣ ଖାଦ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ, ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ, ବିକ୍ରୟ କିମ୍ବା ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରନ୍ତୁ, ତେବେ ଏହାକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବାରେ ଆପଣଙ୍କର ଏକ ଭୂମିକା ଅଛି । ଖାଦ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳା ସହିତ ସମସ୍ତେ ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଦାୟୀ । ବିଶ୍ବ ଖାଦ୍ୟ ନିରାପତ୍ତା ଦିବସ (WFSD) ର ଦ୍ବିତୀୟ ବର୍ଷ ପାଳନ ପାଇଁ, ସମସ୍ତ ହିତାଧିକାରୀଙ୍କୁ ଖାଦ୍ୟ ନିରାପତ୍ତା ବିଷୟରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଏବଂ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଆଲୋକିତ କରିବାକୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଇଛି । ଜଳବାୟୁ, ବିଶ୍ବର ଖାଦ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ଓ ଯୋଗାଣ ପ୍ରଣାଳୀରେ ଚାଲିଥିବା ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ମୁକାବିଲା କରିବା ପାଇଁ ଯାହା ଗ୍ରାହକ, ଶିଳ୍ପ ଓ ଗ୍ରହକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ, ସମସ୍ତେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଏବଂ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଖାଦ୍ୟ ନିରାପତ୍ତାକୁ ବିଚାର କରିବା ଆବଶ୍ୟକ କରନ୍ତି ।
1. ଏହା ନିରାପଦ ନିଶ୍ଚିତ କରନ୍ତୁ - ସରକାର ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ନିରାପଦ ଓ ପୁଷ୍ଟିକର ଖାଦ୍ୟ ନିଶ୍ଚିତ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
2. ଏହାକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ବଢାନ୍ତୁ - କୃଷି ଓ ଖାଦ୍ୟ ଉତ୍ପାଦକମାନେ ଭଲ ଅଭ୍ୟାସ ଗ୍ରହଣ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
3. ଏହାକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖନ୍ତୁ - ବ୍ୟବସାୟ ଅପରେଟରମାନେ ନିଶ୍ଚିତ କରନ୍ତୁ ଯେ ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷିତ ଅଛି ।
4. ଏହାକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ଖାଆନ୍ତୁ- ସୁରକ୍ଷିତ, ସୁସ୍ଥ ଓ ପୁଷ୍ଟିକର ଖାଦ୍ୟ ପାଇଁ ସମସ୍ତ ଗ୍ରାହକଙ୍କ ଅଧିକାର ଅଛି ।
- ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ପରିମାଣର ନିରାପଦ ଓ ପୁଷ୍ଟିକର ଖାଦ୍ୟ ପାଇବା ଜୀବନକୁ ବଞ୍ଚାଇବା, ଉତ୍ତମ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ବିଷୟ ।
- କ୍ଷତିକାରକ ଜୀବାଣୁ, ପରଜୀବୀ କିମ୍ବା ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ ଧାରଣ କରିଥିବା ଅସୁରକ୍ଷିତ ଖାଦ୍ୟ, 200 ରୁ ଅଧିକ ରୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରେ । ଡାଏରିଆରୁ ଆରମ୍ଭ କରି କର୍କଟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ।
- ଆନୁମାନିକ 600 ନିୟୁତ - ଦୁନିଆର ପ୍ରାୟ 10 ଜଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ଦୂଷିତ ଖାଦ୍ୟ ଖାଇବା ପରେ ଅସୁସ୍ଥ ହୋଇଯାଆନ୍ତି ଓ ପ୍ରତିବର୍ଷ 4ଲକ୍ଷ 20 ହଜାର ଲୋକ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରନ୍ତି, ଫଳସ୍ବରୂପ 33 ନିୟୁତ ସୁସ୍ଥ ଜୀବନ ବର୍ଷ (DALYs) ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ ।
- କମ୍ ଓ ମଧ୍ୟମ ଆୟକାରୀ ଦେଶଗୁଡିକରେ ଅସୁରକ୍ଷିତ ଖାଦ୍ୟ ହେତୁ ଉତ୍ପାଦକତା ଓ ଚିକିତ୍ସା ଖର୍ଚ୍ଚରେ ପ୍ରତିବର୍ଷ 110 ବିଲିଅନ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାର୍ ବ୍ୟୟ ହେଉଛି ।
- 5 ବର୍ଷରୁ କମ୍ ପିଲାମାନେ ଖାଦ୍ୟ ଦ୍ବାରା 40 ପ୍ରତିଶତ ଭାର ବହନ କରନ୍ତି, ଯେଉଁଥିରେ ପ୍ରତିବର୍ଷ 1 ଲକ୍ଷ 25 ହଜାର ଶିଶୁ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରନ୍ତି।
- ଦୂଷିତ ଖାଦ୍ୟ ଖାଇବା ଦ୍ବାରା ଡାଏରିଆ ରୋଗ ହେଉଛି ସବୁଠାରୁ ସାଧାରଣ ରୋଗ, ଯାହା ଦ୍ବାରା 550 ନିୟୁତ ଲୋକ ଅସୁସ୍ଥ ହୋଇଯାଆନ୍ତି ଓ ପ୍ରତିବର୍ଷ 2 ଲକ୍ଷ 30 ହଜାର ଲୋକ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରନ୍ତି।
- ଖାଦ୍ୟ ନିରାପତ୍ତା, ପୁଷ୍ଟିକର ଖାଦ୍ୟ ଓ ଖାଦ୍ୟ ନିରାପତ୍ତା ଅବିଭକ୍ତ ଭାବରେ ଜଡିତ । ଅସୁରକ୍ଷିତ ଖାଦ୍ୟ ରୋଗ ଓ ପୁଷ୍ଟିହୀନତାର ଏକ ଭୟଙ୍କର ଚକ୍ର ସୃଷ୍ଟି କରେ, ବିଶେଷକରି ଶିଶୁ, ଛୋଟ ପିଲା, ବୃଦ୍ଧ ଏବଂ ରୋଗୀଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ ।
- ଖାଦ୍ୟ ଦ୍ବାରା ହେଉଥିବା ରୋଗଗୁଡିକ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟସେବା ପ୍ରଣାଳୀକୁ କଷ୍ଟ ଦେଇ ସାମାଜିକ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ଓ ଜାତୀୟ ଅର୍ଥନୀତି, ପର୍ଯ୍ୟଟନ, ବାଣିଜ୍ୟକୁ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଇଥାଏ।
- ଖାଦ୍ୟ ଯୋଗାଣ ଶୃଙ୍ଖଳା ବର୍ତ୍ତମାନ ଏକାଧିକ ଜାତୀୟ ସୀମା ଅତିକ୍ରମ କରିଛି । ସରକାର, ଉତ୍ପାଦକ ଏବଂ ଉପଭୋକ୍ତାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତମ ସହଯୋଗ ଖାଦ୍ୟ ନିରାପତ୍ତା ନିଶ୍ଚିତ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
ବିକାଶଶୀଳ ବିଶ୍ବ ଓ ଖାଦ୍ୟ ନିରାପତ୍ତା-
- ନିରାପଦ ଖାଦ୍ୟ ଯୋଗାଣ ଜାତୀୟ ଅର୍ଥନୀତି, ବାଣିଜ୍ୟ ଓ ପର୍ଯ୍ୟଟନକୁ ସମର୍ଥନ କରେ, ଖାଦ୍ୟ, ପୁଷ୍ଟିକର ନିରାପତ୍ତାରେ ସହାୟକ ହୁଏ ଓ ନିରନ୍ତର ବିକାଶର ମୂଳଦୁଆ ପକାଇଥାଏ ।
- ସହରୀକରଣ ଏବଂ ଉପଭୋକ୍ତା ଅଭ୍ୟାସରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ, ଭ୍ରମଣ ସମେତ, ସର୍ବସାଧାରଣ ସ୍ଥାନରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଖାଦ୍ୟ କିଣିବା ଏବଂ ଖାଇବା ଲୋକଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ଜଗତୀକରଣ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଖାଦ୍ୟ ପାଇଁ ଗ୍ରାହକଙ୍କ ଚାହିଦା ବଢାଇଲା, ଫଳସ୍ବରୂପ ଏକ ଜଟିଳ ଏବଂ ଦୀର୍ଘ ବିଶ୍ବ ଖାଦ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳା ସୃଷ୍ଟି ହେଲା ।
- ବିଶ୍ବର ଜନସଂଖ୍ୟା ବଢିବା ସହିତ ଖାଦ୍ୟର ଚାହିଦା ମେଣ୍ଟାଇବା ପାଇଁ କୃଷି ଓ ପଶୁ ଉତ୍ପାଦନର ତୀବ୍ରତା, ଶିଳ୍ପାୟନ ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଉଭୟ ସୁଯୋଗ ଓ ଆହ୍ବାନ ସୃଷ୍ଟି କରେ । ଜଳ ନିରାପତ୍ତା ଉପରେ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଭାବିତ ହେବ ବୋଲି ପୂର୍ବାନୁମାନ କରାଯାଇଛି । ଖାଦ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନକାରୀ ଓ ନିୟନ୍ତ୍ରକମାନଙ୍କ ଉପରେ ଖାଦ୍ୟ ନିରାପତ୍ତା ନିଶ୍ଚିତ କରିବାକୁ ଅଧିକ ଦାୟିତ୍ବ ।
- ଉତ୍ପାଦ ବିତରଣର ଗତି ଓ ପରିସର ହେତୁ ସ୍ଥାନୀୟ ଘଟଣା ଶୀଘ୍ର ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ପରିଣତ ହୋଇପାରେ । ବିଗତ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମାଳଦ୍ବୀପରେ ଗୁରୁତର ଖାଦ୍ୟପେୟ ଜନିତ ରୋଗ ଦେଖାଦେଇଛି, ଯାହା ବିଶ୍ବବ୍ୟାପୀ ବାଣିଜ୍ୟ ଦ୍ବାରା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ ।
ଭାରତରେ ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା-
ପ୍ରାୟ 10ଟି ରାଜ୍ୟ ଖାଦ୍ୟ ନିରାପତ୍ତା ନିଶ୍ଚିତ କରିବାରେ ଅସମର୍ଥ ଓ 15 ପ୍ରତିଶତ ଖାଦ୍ୟ ନମୁନା ଗୁଣାତ୍ମକ ପରୀକ୍ଷାରେ ବିଫଳ ହେବା ସହିତ ଭାରତ ଖାଦ୍ୟ ଠକେଇ ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଛି। ଖାଦ୍ୟ ନିୟାମକ ସମଗ୍ର ଭାରତରେ ସମୁଦାୟ 106,459 ନମୁନା ବିଶ୍ଳେଷଣ କରେ ଓ 2018-19 ବର୍ଷରେ 15.8 ପ୍ରତିଶତରୁ ଅଧିକ ଖାଦ୍ୟ ନମୁନାକୁ ଉପ-ମାନକ, 3.7 ପ୍ରତିଶତ ଅସୁରକ୍ଷିତ ଏବଂ 9 ପ୍ରତିଶତ ଭୁଲ ତଥ୍ୟ ପାଇଥାଏ।
ହାଇଡ୍ରେଟେଡ୍ ରୁହନ୍ତୁ -
1.ଖାଦ୍ୟ ବାସନ, ପାଣି ବୋତଲ କିମ୍ବା କପ୍ ବାଣ୍ଟିବା ଠାରୁ ଦୂରେଇ ରୁହନ୍ତୁ ।