ମନ୍ଦିର, ସଂସ୍କାର ଓ ସଂସ୍କୃତିର ଦେଶ ଭାରତ । ଏଠାରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ଅନେକ ସୁନ୍ଦର ସୁନ୍ଦର ମନ୍ଦିର । କେଉଁଠି ମନ୍ଦିର ଉପରେ ସୁନାର କଳସ, କେଉଁଠି ବରଫରେ ପ୍ରଭୁ ମହାଦେବ, କେଉଁଠି ପୁଣି ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ଅପୂର୍ବ ଲୀଳା । ପ୍ରତ୍ୟେକ ମନ୍ଦିରର ରହିଛି କିଛି ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା । ଆଉ ମନ୍ଦିର ମଧ୍ୟରେ ରହିଛି କିଛି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା କାହାଣୀ ଓ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ । ସେହିପରି ଏକ ମନ୍ଦିର ହେଉଛି ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶର ବୀରଭଦ୍ର ମନ୍ଦିର । ଲେପକ୍ଷୀ ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶର ଏକ ସାଂସ୍କୃତିକ, ଐତିହାସିକ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ନତାତ୍ତ୍ବିକ ଭାବେ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଗ୍ରାମ । ଅନନ୍ତପୁର ଜିଲ୍ଲାର ଏହି ଗ୍ରାମ ହେଉଛି ଭଗବାନ ଶିବ, ବିଷ୍ଣୁ ଏବଂ ବୀରଭଦ୍ରଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ବିଭିନ୍ନ ମନ୍ଦିରର ଯାହାକି ରାଜା ବିଜୟାନଗରଙ୍କ (1336–1646) ସମୟରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା। ବେଙ୍ଗାଲୁରୁ ସହରରେ ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କ ପାଇଁ ଲେପକ୍ଷୀ ହେଉଛି ସର୍ବୋତ୍ତମ ସ୍ଥାନ । ଏହା ବେଙ୍ଗାଲୁରୁ ଠାରୁ ପ୍ରାୟ 120 କିଲୋମିଟର ଉତ୍ତରରେ ଅବସ୍ଥିତ । ତେବେ ଏହି ମନ୍ଦିରର ସବୁଠାରୁ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ କଥା ହେଉଛି ଏହାର ପରିସରରେ ଥିବା ଝୁଲନ୍ତା ସ୍ତମ୍ଭ । ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଏହି ସ୍ତମ୍ଭ ବିଷୟରେ କିଛି ଅଜଣା କଥା ।
ବିଶ୍ବାସ କରାଯାଏ ଯେ, ଏହି ଗାଁ ହେଉଛି ସେହି ସ୍ଥାନ ଯେଉଁଠାରେ ମାତା ସୀତାଙ୍କୁ ରାବଣ କବଳରୁ ରକ୍ଷା କରିବାକୁ ଯାଇ ଭଗବାନ ଜଟାୟୁ ଆହତ ହୋଇ ଖସିପଡ଼ିଥିଲେ । ଅତ୍ୟଧିକ ବୟସ୍କ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଜଟାୟୁ ରାବଣ ସହିତ ଅତି ସାହାସର ସହିତ ଲଢ଼ିଥିଲେ କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କୁ ଅଟକାଇ ପାରିନଥିଲେ ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଭୂଇଁରେ ଖସି ପଡ଼ିଥିଲେ । ପ୍ରଭୁ ରାମ ଏବଂ ଲକ୍ଷ୍ମଣ ସୀତାଙ୍କୁ ଖୋଜୁଥିବା ସମୟେ ଆହତ ତଥା ମୃତ୍ୟୁପ୍ରାୟ ଜଟାୟୁଙ୍କୁ ଭେଟିଥିଲେ । ଜଟାୟୁ ତାଙ୍କୁ ରାବଣ ସହ ହୋଇଥିବା ଯୁଦ୍ଧ ବିଷୟରେ ସୂଚନା ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ କହିଥିଲେ ଯେ ରାବଣ ଦକ୍ଷିଣ ଆଡକୁ ଯାଇଛନ୍ତି । ତା’ପରେ ଭଗବାନ ରାମ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମ୍ମାନ ସହିତ ଜଟାୟୁଙ୍କର ଶେଷକୃତ୍ୟ କରିଥିଲେ । ରାମରକାଲ ମେଟୁ ହେଉଛି ସେହି ସ୍ଥାନ ଯେଉଁଠାରେ ଜଟାୟୁଙ୍କର ଶେଷକୃତ୍ୟ କରାଯାଇଥିଲା ।
କୁହାଯାଏ ପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀ ରାମ ପକ୍ଷୀକୁ ଲେ ପକ୍ଷୀ (‘ଉଠ, ପକ୍ଷୀ’) ଉଠାଇବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ, ତେଣୁ ସେହି ଗାଁର ନାମ ଏହି ପରି ରହିଛି ।
ଲେପକ୍ଷୀର ବୀରଭଦ୍ର ମନ୍ଦିର ବିରନ୍ନା ଏବଂ ଭିରୁପନ୍ନା ଭାଇଙ୍କ ଦ୍ବାରା ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହା ବିଜୟନଗର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଶୈଳୀର ଏକ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ଉଦାହରଣ । ଏହି ମନ୍ଦିରଟି ବହୁତ ଲୋକପ୍ରିୟ ଏବଂ ବୀରଭଦ୍ରଙ୍କୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରାଯାଇଛି । ମନ୍ଦିରରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଆକର୍ଷଣ ରହିଛି ଯେଉଁଥିରେ ଦୁର୍ଗା ପଦ୍ମ, ଏକ ପଥର ଶୃଙ୍ଖଳା, ବାସ୍ତୁ ପୁରୁଷା, ବିରୂପାକ୍ଷନ୍ନାଙ୍କ ଚକ୍ଷୁ, ପଦ୍ମିନୀ, ଝୁଲନ୍ତା ସ୍ତମ୍ଭ ଏବଂ ଲେପକ୍ଷୀ ସାଢ଼ୀ ଡିଜାଇନ୍ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ଏହି ଆକର୍ଷଣ ଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ଝୁଲୁଥିବା ସ୍ତମ୍ଭ ହେଉଛି ସବୁଠାରୁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ।
ଏକ ବିଶାଳ ଗ୍ରାନାଇଟ୍ ନନ୍ଦୀ (ଷଣ୍ଢ) ମନ୍ଦିରଠାରୁ ପ୍ରାୟ 200 ମିଟର ଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ ଯାହାର ଉଚ୍ଚତା 20 ଫୁଟ ଏବଂ ଲମ୍ବ 30 ଫୁଟ । ନନ୍ଦୀଙ୍କ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତିକୁ ଏକ ପଥରରେ ଖୋଦିତ ଫୁଲ ଏବଂ ଘଣ୍ଟିରେ ସଜାଯାଇଛି ।