ହାଇଦ୍ରାବାଦ: ଜମ୍ମୁ କଶ୍ମୀରରୁ ଧାରା 370କୁ ହଟାଇବା ପାଇଁ ରାଜ୍ୟସଭାରେ ସଙ୍କଳ୍ପ ଆଗତ କରିଛନ୍ତି କେନ୍ଦ୍ର ଗୃହମନ୍ତ୍ରୀ ଅମିତ ଶାହ । ଗୋଟିଏ ସେକେଣ୍ଡରେ ସମ୍ବିଧାନରୁ ଏହି ଅନୁଚ୍ଛେଦ ହଟିବା ଦରକାର ବୋଲି ପ୍ରସ୍ତାବ ଆଗତ କରି କହିଛନ୍ତି ଅମିତ ଶାହ । ତେବେ କଣ ଏହି ଧାରା 370 ? କାହିଁକି ଏହା ଲାଗୁ ହୋଇଥିଲା ଜମ୍ମୁ କଶ୍ମୀରରେ ? କାହିଁକି ହଟିବ ଏବେ ଧାରା 370 ?
ଅନୁଚ୍ଛେଦ 370କୁ ସମ୍ବିଧାନର 21ତମ ଅଧ୍ୟାୟରେ ଅସ୍ଥାୟୀ, ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀକାଳୀନ ଓ ଅତିରିକ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥାପିକା ପ୍ରକ୍ରିୟା ଭାବେ ସାମିଲ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହା ଅନୁସାରେ ଭାରତୀୟ ସଂସଦକୁ ଜମ୍ମୁ କଶ୍ମୀରର କେବଳ ପ୍ରତିରକ୍ଷା, ବୈଦେଶିକ ମାମଲା ଓ ଦୂର ସଂଚାର ମାମଲା ଗୁଡିକରେ ହିଁ ଆଇନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାର ଅଧିକାର ମିଳିଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ମାମଲାରେ ଆଇନ ଲାଗୁ କରିବା ପାଇଁ ଚାହିଁଲେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କୁ ଜମ୍ମୁ କଶ୍ମୀର ସରକାରଙ୍କ ଅନୁମୋଦନର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଥାଏ ।
ଇତିହାସ
1947 ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ 15 ତାରିଖରେ ଭାରତ ଇଂରେଜଙ୍କ ଠାରୁ ସ୍ବାଧୀନତା ଲାଭ କରିଥିଲା ସତ କିନ୍ତୁ ଏହା ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଗଲା । ଭାରତ ଠାରୁ ଅଲଗା ହୋଇ ପାକିସ୍ତାନ ଅଲଗା ଦେଶ ହୋଇଥିଲା । ସେତେବେଳେ ରାଜା ଶାସନ ଚାଲୁଥିବା ରାଜ୍ୟ ଗୁଡିକୁ ଭାରତ କିମ୍ବା ପାକିସ୍ତାନ ସହ ମିଶିଯିବା ଅବା ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ରହିବାର ଅଧିକାର ଥିଲା । କିଛି ରାଜ୍ୟକୁ ଛାଡି ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ରାଜ୍ୟ ଭାରତରେ ବିଲୟ ହୋଇଥିଲେ । ଜମ୍ମୁ କଶ୍ମୀରର ତତ୍କାଳୀନ ଶାସକ ରାଜା ହରି ସିଂହ ସେତେବେଳେ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ରହିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲେ । କିନ୍ତୁ 20 ଅକ୍ଟୋବର 1947ରେ ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନା ସମର୍ଥନରେ ‘ଆଜାଦ କଶ୍ମୀର ସେନା’ କଶ୍ମୀର ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ । ମହାରାଜା ହରି ସିଂ ଏଥିରେ ବ୍ୟଥିତ ହୋଇ ଭାରତ ଠାରୁ ସାହାଯ୍ୟ ମାଗିଥିଲେ ।
ସେତେବେଳେ ଭାରତର ତତ୍କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଜବାହାର ଲାଲ ନେହରୁ କାଶ୍ମୀରକୁ ଭାରତ ସହ ମିଶିବା ନେଇ ସର୍ତ୍ତ ରଖିଥିଲେ । ଭାରତର ସାହାଯ୍ୟ ପାଇବା ପାଇଁ ରାଜା ହରି ସିଂହ 26 ଅକ୍ଟୋବର, 1947ରେ ‘ଇନଷ୍ଟ୍ରୁମେଣ୍ଟସ୍ ଅଫ ଆକ୍ସେସନ ଅଫ ଜମ୍ମୁ ଆଣ୍ଡ କଶ୍ମୀର ଟୁ ଇଣ୍ଡିଆ’ ଉପରେ ଦସ୍ତଖତ କରିଥିଲେ । ଗଭର୍ଣ୍ଣର ଜେନେରାଲ ଲର୍ଡ ମାଉଣ୍ଟ ବ୍ୟାଟେନ ପରଦିନ ଅର୍ଥାତ 27 ଅକ୍ଟୋବର 1947ରେ ଏହାକୁ ସ୍ବୀକାର କରି ନେଇଥିଲେ । ଏହା ପରେ ଜମ୍ମୁ କଶ୍ମୀର ଭାରତ ସହ ବିଧିବଦ୍ଧ ଭାବେ ବିଲିନ ହୋଇଥିଲା । ତେବେ ସୂଚନା ଯୋଗ୍ୟ ଯେ ‘ଇନଷ୍ଟ୍ରୁମେଣ୍ଟସ୍ ଅଫ ଆକ୍ସେସନ ଅଫ ଜମ୍ମୁ ଆଣ୍ଡ କଶ୍ମୀର ଟୁ ଇଣ୍ଡିଆ’ ରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଥିଲା ଯେ କେବଳ ପ୍ରତିରକ୍ଷା, ବୈଦେଶିକ ମାମଲା, ଓ ଦୂର ସଂଚାର ମାମଲାରେ ହିଁ ଭାରତୀୟ ଆଇନ ଜମ୍ମୁ କଶ୍ମୀରରେ ଲାଗୁ ହେବ ।
କ’ଣ ଧାରା 370..
ଜମ୍ମୁ କଶ୍ମୀର ସହ ଭାରତର ସମ୍ବନ୍ଧ କିପରି ହେବ, ତାହାର ବିବରଣୀ ଜମ୍ମୁ କଶ୍ମୀର ସରକାର ହିଁ ନିଶ୍ଚିତ କରିଥିଲେ । ଜମ୍ମୁ କଶ୍ମୀରର ସରକାର 27 ମେ, 1949ରେ କିଛି ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହ ଧାରା 306(କ) (ବର୍ତ୍ତମାନ ଧରା 370)କୁ ସ୍ବୀକୃତି ଦେଇଥିଲେ । ପରେ 17 ଅକ୍ଟୋବର, 1949ରେ ଏହି ଧାରା ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ଅଂଶ ହୋଇଥିଲା । ସୂଚନା ଯେ 26 ନଭେମ୍ବର 1949ରେ ସମ୍ବିଧାନକୁ ଅଙ୍ଗୀକୃତ କରାଗଲା । ‘ଇନଷ୍ଟ୍ରୁମେଣ୍ଟସ୍ ଅଫ ଆକ୍ସେସନ ଅଫ ଜମ୍ମୁ ଆଣ୍ଡ କଶ୍ମୀର ଟୁ ଇଣ୍ଡିଆ’ ର ସର୍ତ୍ତ ମୁତାବକ, ଧାରା 370ରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଥିଲା ଯେ ଦେଶର ସଂସଦକୁ କେବଳ ପ୍ରତିରକ୍ଷା, ବୈଦେଶିକ ମାମଲା ଓ ଦୂର ସଂଚାର ମାମଲାରେ ହିଁ ଆଇନ ଗଢ଼ିବାର ଅଧିକାର ରହିବ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ମାମଲାରେ ଆଇନ ଗଢ଼ିବାର ଅଧିକାର ରହିବ ନାହିଁ । ଏହାସହ ଜମ୍ମୁ କଶ୍ମୀରକୁ ନିଜର ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ସମ୍ବିଧାନ ଗଢ଼ିବାର ଅଧିକାର ଦିଆଗଲା ।
ଏହି ବିଶେଷ ନିୟମ କାରଣରୁ ଭାରତ ସରକାର ଗଢ଼ିଥିବା ଆଇନ ଗୁଡିକ ଜମ୍ମୁ କାଶ୍ମୀରରେ ଲାଗୁ ହୁଏ ନାହିଁ । କେବଳ ସେତିକି ନୁହେଁ ଜମ୍ମୁ କଶ୍ମୀରର ମଧ୍ୟ ରହିଛି ନିଜର ଅଲଗା ପତାକା । ଜାତୀୟ ପତାକା ତ୍ରିରଙ୍ଗାର ବ୍ୟବହାର ସେଠାରେ ହୁଏ ନାହିଁ । ଜମ୍ମୁ କାଶ୍ମୀର ନାଗରିକଙ୍କୁ ଦ୍ବେତ ନାଗରିକତା ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଭାରତ ସହ ଜମ୍ମୁ କଶ୍ମୀରର ନାଗରିକତା ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କୁ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ ।
ଧାରା 370ରେ କଣ ରହିଛି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ବିଶେଷ ଅଧିକାର
- କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ରାଜ୍ୟରେ କୌଣସି ଆଇନ ଲାଗୁ କରିବାକୁ ଚାହିଁଲେ ଜମ୍ମୁ କଶ୍ମୀର ସରକାରଙ୍କ ଅନୁମୋଦନ ଆବଶ୍ୟକ
- ଜମ୍ମୁ କଶ୍ମୀର ନିବାସୀଙ୍କ ନାଗରିକତା, ସମ୍ପତ୍ତି ଓ ମୌଳିକ ଅଧିକାର ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟ ଗୁଡିକ ଠାରୁ ଅଲଗା
- ଧାରା 370 ଅନୁସାରେ ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟର ନାଗରିକ ଜମ୍ମୁ ଓ କଶ୍ମୀରରେ ସମ୍ପତ୍ତି କିଣି ପାରିବେ ନାହିଁ
- ଜମ୍ମୁ କାଶ୍ମୀରରେ ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି ଘୋଷଣା କରିବାର କ୍ଷମତା କେନ୍ଦ୍ର ପାଖରେ ନାହିଁ, କେବଳ ଯୁଦ୍ଧ ଭଳି ସ୍ଥିତିରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଜରୁୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି ଘୋଷଣା କରିପାରିବେ
- ଜମ୍ମୁ କାଶ୍ମୀରରେ ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା 356 ଲାଗୁ ହୁଏ ନାହିଁ । ଯାହା କାରଣରୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ପାଖରେ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କୁ ବରଖାସ୍ତ କରିବାର ଅଧିକାର ନଥାଏ । ଅର୍ଥାତ ଏଠାରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଶାସନ ନୁହେଁ, ରାଜ୍ୟପାଳ ଶାସନ ଚାଲେ
- ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା 360 ମଧ୍ୟ ଏଠାରେ ଲାଗୁ ହୁଏ ନାହିଁ । ଯାହାଦ୍ବାରା ରାଜ୍ୟରେ ଆର୍ଥିକ ଜୁରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି ଘୋଷଣା କରାଯାଏ ।
- ଜମ୍ମୁ କଶ୍ମୀରରେ ବିଧାନସଭା କାର୍ଯ୍ୟକାଳ 6 ବର୍ଷ ହୋଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଭାରତର ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ରାଜ୍ୟରେ ତାହା 5 ବର୍ଷ
- ସମ୍ବିଧାନରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ରାଜ୍ୟର ନୀତି ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ମଧ୍ୟ ସେଠାରେ ଲାଗୁ ହୁଏ ନାହିଁ
- କଶ୍ମୀରରେ ଅଳ୍ପ ସଂଖ୍ୟକଙ୍କୁ ସଂରକ୍ଷଣ ମିଳେନାହିଁ
- ଧାରା 370 କାରଣରୁ କଶ୍ମୀରରେ ଆରଟିଆଇ ଆଇନ ଲାଗୁ ହୁଏ ନାହିଁ
- ଜମ୍ମୁ କାଶ୍ମୀର ନାଗରିକଙ୍କ ପାଖରେ ଦ୍ବେତ ନାଗରିକତା ରହିଥାଏ
- ଜମ୍ମୁ କଶ୍ମୀରର ପତାକା ମଧ୍ୟ ଅଲଗା ହୋଇଥାଏ
- ତେବେ ଏଠାରେ ସୂଚନା ଯୋଗ୍ୟ ଯେ ଧାରା 370(1)(ଗ) ରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି ଯେ ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା 1 ଧାରା 370 ଦେଇ ଜମ୍ମୁ କଶ୍ମୀରରେ ଲାଗୁ ହୋଇଥାଏ
- ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା 1 ସଂଘ ରାଜ୍ୟ ଗୁଡିକୁ ସୂଚୀବଦ୍ଧ କରିଥାଏ । ଏହା ମାନେ ଏହି ଧାରା 370 ହିଁ ଜମ୍ମୁ କଶ୍ମୀର ରାଜ୍ୟକୁ ଭାରତୀୟ ସଂଘ ସହ ଯୋଡି ଥାଏ
