ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ପାଇଁ ଦେଶ ଏହାର ସ୍ବାଧୀନତାର 75 ତମ ବର୍ଷ ପାଳନ କରୁଛି । ଏଥିଲାଗି ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଧାରାବାହିକ ମାଧ୍ୟମରେ 'ଇଟିଭି ଭାରତ' ଐତିହାସିକ ମୂହୁର୍ତ୍ତ ତଥା ବୀର ବିପ୍ଳବୀଙ୍କୁ ମନେ ପକାଇଛି । ଯେଉଁମାନେ ସ୍ବାଧୀନତା ପାଇଁ ଭାରତର ଦୀର୍ଘ ସଂଗ୍ରାମରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଏହି କ୍ରମରେ, ଆମେ ଶେଷ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ ବାହାଦୂର ଶାହା ଜାଫରଙ୍କ ଜୀବନ ଏବଂ ସମୟ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିବୁ, ଯିଏ ମିଆଁମାରରେ ବର୍ମାରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ ।
ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଶେଷ ଶେହନଶାହ ଥିଲେ ବାହାଦୂରଶାହ ଜାଫର । ଯିଏ ପୂର୍ବ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ନିୟମ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଉଠାଇଥିଲେ ବିରୋଧର ସ୍ବର । ସେ ଭାରତୀୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ରିଟିଶଙ୍କ ବିରୋଧରେ ସ୍ବର ଉତ୍ତୋଳନ କରିବା ପାଇ ସାହସ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିଲେ । ଭାରତର ସମ୍ରାଟ ଭାବରେ ସେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ତାଙ୍କର ବିଶ୍ବସ୍ତତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରି ରାଜଗାଦିର ବିଳାସ ଉଠାଇପାରିଥାନ୍ତେ, କିନ୍ତୁ ସେ ଅଲଗା ରାସ୍ତା ବାଛିଥିଲେ ଏବଂ ଦେଶର ସ୍ବାଧୀନତା ପାଇଁ ଲଢିଥିଲେ। ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ନିୟମ ଏହାକୁ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ବିଦ୍ରୋହ ଭାବରେ ଦେଖି ସାଧାରଣ ନାଗରିକଙ୍କ ଉପରେ ଅତ୍ୟାଚାର କରି ପ୍ରତିଶୋଧ ନେଇଥିଲା । ଶେଷରେ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟଙ୍କୁ ଗିରଫ କରି ଅନେକ ଅତ୍ୟାଚାରର ଦେଇଥିଲା । କୁହାଯାଏ ଥରେ ଜାଫର ଭୋକରେ ତାଙ୍କୁ ଖାଦ୍ୟ ମାଗିଥିଲେ । ବ୍ରିଟିଶମାନେ ତାଙ୍କ ପୁଅମାନଙ୍କ ମୁଣ୍ଡ କାଟି ଏକ ଥାଳିରେ ଭୋଜନ ପାଇଁ ପରଷିଥିଲେ । ସାଧାରଣ ଜନତା ଦେଖିବା ପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ତାଙ୍କ ପୁଅମାନଙ୍କ ମୃତଦେହକୁ ଦିଲ୍ଲୀ ଫାଟକରେ ଟାଙ୍ଗିଥିଲେ।
ବାହାଦୂରଶାହ ଜାଫର 24 ଅକ୍ଟୋବର 1775 ରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସେ 82 ବର୍ଷ ବୟସରେ ଅର୍ଥାତ 1857 ମସିହାରେ ପ୍ରଥମ ସ୍ବାଧୀନତା ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢୁଥିବା ବିଦ୍ରୋହୀ ସେନାଙ୍କ ନେତୃତ୍ବ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କ ପିତା ଥିଲେ ଆକବର ଶାହା ଦ୍ବିତୀୟ ଏବଂ ମାତା ଥିଲେ ଲାଲବାଈ । ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ଦେହାନ୍ତ ପରେ ବାହାଦୂରଶାହ ଜାଫର 18 ସେପ୍ଟେମ୍ବର 1837ରେ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ ହୋଇଥିଲେ । ସେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମୋଗଲ ସୁଲତାନ ବହୁତ ଦୁର୍ବଳ ହୋଇଯାଇଥିଲେ ଏବଂ ସମ୍ରାଟଙ୍କୁ ନାଁକୁ ପଦବୀ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।
ସ୍ବାଧୀନତାର ଏହି ସ୍ବଳ୍ପ ସମୟର ଯୁଦ୍ଧ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସକମାନଙ୍କ ଦ୍ବାରା ଉନ୍ନତ ସାମରିକ କୌଶଳ ଏବଂ ରାଜନୈତିକ କୂଟନୈତିକ ସ୍ତରରେ ଦବାଇ ଦିଆଯାଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଅନେକ ଭାରତୀୟ ରାଜ୍ୟ ବିଦ୍ରୋହକୁ ଦମନ କରିବାରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ। ବାହାଦୂରଶାହ ଜାଫରଙ୍କୁ ହୁମାୟୁନଙ୍କ ସମାଧିରେ ଆଶ୍ରୟ ନେବାକୁ ପଡିଲା । ପରେ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧିକାରୀ ୱିଲିୟମ୍ ହଡସନଙ୍କ ଷଡଯନ୍ତ୍ରରେ ତାଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା ।