इंग्लंड:गेल्या काही वर्षांत शाकाहारी आहार (Vegan diet) अधिकाधिक लोकप्रिय झाला आहे विशेषत: त्यांचे आरोग्य सुधारू पाहणाऱ्या लोकांमध्ये. गेल्या दशकभरात मांस आणि दुग्धजन्य पदार्थांचे सेवन कमी करणाऱ्या किंवा आहारातून असे पदार्थ पूर्णच वगळणाऱ्या माणसांची संख्या वाढते आहे. शाकाहारी आहाराचे आरोग्यासाठी बरेच फायदे आणि तोटे (health benefits and drawbacks) होऊ शकतात. शरीराचे वजन आणि कोलेस्टेरॉलची पातळी कमी होते.
संपूर्ण आरोग्य सुधारेल:काही लोक शाकाहारी आहार अत्यंत टोकाकडे नेत आहेत, केवळ कच्च्या वनस्पतींचे पदार्थ खाणे निवडतात. काही पदार्थ त्यांच्या नैसर्गिक स्वरूपातून बदललेले किंवा प्रक्रिया केलेले (such as oat or almond milk) वगळले आहेत. या आहाराचे समर्थक असा दावा करतात की, स्वयंपाक केल्याने घटक त्यांच्यातील काही महत्त्वाचे पोषक आणि एन्झाइम नाहीसे होतात. कच्च्या वनस्पतीजन्य पदार्थांचे सेवन केल्याने आहार ऊर्जा पातळी सुधारेल, रोग टाळेल आणि संपूर्ण आरोग्य सुधारेल. परंतु संशोधन असे सूचित करते की कच्चा शाकाहारी आहार, दीर्घकाळ पाळल्यास जास्त नुकसानदेखील होऊ शकते.
पोषक घटक गमावू शकता: संशोधन असे सुचवते की, काही कच्चे अन्न शिजवलेल्या पदार्थांपेक्षा आरोग्यदायी असू शकतात. उदाहरणार्थ, स्वयंपाक केल्याने ब्रुसेल्स स्प्राउट्स आणि लाल कोबी त्यांच्या थायमिन सामग्रीपैकी 22% कमी होतात. हे व्हिटॅमिन बी 1 चे एक प्रकार आहे जे मज्जासंस्था निरोगी ठेवते.
पोषकद्रव्ये बाहेर पडू शकतात: काही भाज्या शिजवताना पोषक तत्व गमावू शकतात, तर काही भाज्या शिजवल्यावर जास्त पोषक असतात. याचे कारण असे की, काही पोषक घटक भाज्यांच्या सेलमध्ये असतात. स्वयंपाक केल्याने पेशी तुटतात, ज्यामुळे पोषकद्रव्ये बाहेर पडू शकतात आणि शरीराद्वारे अधिक सहजपणे शोषले जातात. उदाहरणार्थ, पालक शिजवल्यावर त्यात असलेले कॅल्शियम शरीराला शोषून घेणे सोपे होते.
अधिक पोषक असतात:संशोधनात असेही आढळून आले आहे की टोमॅटो शिजवताना त्यात व्हिटॅमिन सी ची सामग्री 28% कमी होते, तर ते 50% पेक्षा जास्त लाइकोपीनचे प्रमाण वाढवते. लाइकोपीन हृदय आणि रक्तवाहिन्यासंबंधी रोग, कर्करोग आणि हृदयविकारासह अनेक जुनाट आजारांच्या कमी जोखमीशी संबंधित आहे. शतावरी, मशरूम, गाजर, ब्रोकोली आणि फुलकोबी ही भाज्यांची इतर उदाहरणे आहेत ज्या शिजवल्यावर अधिक पोषक असतात. शिजवलेल्या भाज्या देखील शरीराला अधिक अँटिऑक्सिडंट्स पुरवू शकतात.
जीवनसत्त्वे आणि खनिजांची कमतरता होण्याची शक्यता आहे:कच्च्या शाकाहारी (Raw vegan) आहारात जीवनसत्त्वे बी12 आणि डी, सेलेनियम, जस्त, लोह आणि दोन प्रकारचे ओमेगा-3 फॅटी ऍसिडस् यासारख्या अनेक महत्त्वपूर्ण जीवनसत्त्वे आणि खनिजे नसण्याची शक्यता असते. याचे कारण असे की, या जीवनसत्त्वे आणि खनिजांची उच्च पातळी असलेले बरेच पदार्थ मांस आणि अंडी या प्राण्यांपासून येतात. हे सर्व जीवनसत्त्वे मेंदू आणि मज्जातंतूंच्या पेशींच्या संरचनेत, विकासात आणि उत्पादनात, निरोगी रोगप्रतिकारक शक्तीला आधार देण्यासोबतच महत्त्वाची भूमिका बजावतात.
