Obesity in Children : मुलांमध्ये वाढत आहे लठ्ठपणा; कधीकधी होतात आरोग्यावर गंभीर परिणाम...

लहान मुलांमध्ये लठ्ठपणा वाढत आहे. बालपणातील लठ्ठपणाचा शारीरिक आणि मानसिक आरोग्यावर लक्षणीय परिणाम होतो. जास्त वजन असलेली आणि लठ्ठ मुले प्रौढांप्रमाणेच लठ्ठ राहण्याची अधिक शक्यता असते आणि त्यांना लहान वयात मधुमेह आणि हृदयविकार यांसारखे असंसर्गजन्य रोग होण्याची शक्यता असते.

लॉस एंजेलिस : गेल्या दोन दशकांत मुले अधिक लठ्ठ झाली आहेत. लहान वयातच त्यांच्यात लठ्ठपणा वाढला आहे. 2020 च्या अहवालात असे आढळून आले आहे की यूएस मध्ये 14.7 दशलक्ष मुले आणि किशोरवयीन मुले यांच्यात लठ्ठपणा वाढत आहे. गंभीर आरोग्य समस्यांसाठी लठ्ठपणा हा एक ज्ञात जोखीम घटक असल्याने, COVID-19 साथीच्या आजारादरम्यान त्याची झपाट्याने वाढ झाल्याने चिंता वाढली आहे.

मुलांमध्ये गंभीर लठ्ठपणा: अनेक किशोरवयीन मुले प्रौढ म्हणून लठ्ठ राहतील. प्रौढ होण्याआधीच काही मुलांना त्यांच्या किशोरवयीन वर्षापूर्वी गंभीर आरोग्य समस्या असतील. या समस्यांचे निराकरण करण्यासाठी, 2023च्या सुरुवातीस, अमेरिकन ऍकॅडमी ऑफ पेडियाट्रिक्सने 15 वर्षांतील पहिली नवीन लठ्ठपणा व्यवस्थापन मार्गदर्शक तत्त्वे जारी केली. मी एक बालरोगतज्ञ आहे जो कॅलिफोर्नियाच्या सर्वात मोठ्या सार्वजनिक रुग्णालयात मुलांना पाहतो. मला गेल्या दोन दशकांमध्ये एक स्पष्ट कल दिसून आला आहे. माझ्या सरावाच्या सुरुवातीच्या काळात, मी फक्त अधूनमधून लठ्ठपणाची गुंतागुंत असलेल्या मुलाला पाहिले; आता मला दर महिन्याला अनेक रेफरल्स दिसतात. यापैकी काही मुलांमध्ये गंभीर लठ्ठपणा आणि अनेक आरोग्यविषयक गुंतागुंत आहेत ज्यासाठी अनेक तज्ञांची आवश्यकता आहे. या निरीक्षणांमुळे दक्षिण कॅलिफोर्निया विद्यापीठातील कॅलिफोर्निया हेल्थ इक्विटी फेलोशिपसाठी माझ्या अहवालाला प्रेरणा मिळाली. हे लक्षात घेणे महत्वाचे आहे की जास्त वजन असलेली सर्व मुले अस्वस्थ नाहीत. परंतु पुरावे असे समर्थन करतात की लठ्ठपणा, विशेषतः गंभीर लठ्ठपणा, पुढील मूल्यांकन आवश्यक आहे.

लठ्ठपणाचे मोजमाप कसे केले जाते :जागतिक आरोग्य संघटनेने लठ्ठपणाची व्याख्या असामान्य किंवा जास्त चरबी जमा करणे म्हणून केली आहे ज्यामुळे आरोग्यास धोका निर्माण होतो. चरबीची रचना मोजण्यासाठी विशेष उपकरणे आवश्यक आहेत जी नियमित डॉक्टरांच्या कार्यालयात उपलब्ध नाहीत. म्हणून बहुतेक चिकित्सक लठ्ठपणा तपासण्यासाठी शरीराच्या मोजमापांचा वापर करतात. एक पद्धत म्हणजे बॉडी मास इंडेक्स, किंवा बीएमआय, वय- आणि लिंग-जुळणाऱ्या समवयस्कांच्या तुलनेत मुलाची उंची आणि वजन यावर आधारित गणना. बीएमआय शरीरातील चरबी मोजत नाही, परंतु जेव्हा बीएमआय जास्त असतो तेव्हा ते शरीरातील एकूण चरबीशी संबंधित असते.

लठ्ठपणासाठी विस्तारित वाढ चार्ट सादर :अमेरिकन ऍकॅडमी ऑफ पेडियाट्रिक्सच्या मते, 85 व्या आणि 95 व्या पर्सेंटाइल दरम्यान एक मूल बीएमआयमध्ये जास्त वजन म्हणून पात्र ठरते. लठ्ठपणाची व्याख्या 95 व्या पर्सेंटाइलपेक्षा जास्त बीएमआय म्हणून केली जाते. लठ्ठपणासाठी इतर स्क्रीनमध्ये कंबरेचा घेर आणि त्वचेच्या पटाची जाडी समाविष्ट आहे, परंतु या पद्धती कमी सामान्य आहेत बर्‍याच मुलांनी विद्यमान वाढ चार्टची मर्यादा ओलांडल्यामुळे, 2022 मध्ये रोग नियंत्रण आणि प्रतिबंध केंद्रांनी गंभीर लठ्ठपणासाठी विस्तारित वाढ चार्ट सादर केले. जेव्हा एखादे मूल १२० व्या पर्सेंटाइलवर पोहोचते किंवा बीएमआय ३५ पेक्षा जास्त असते तेव्हा गंभीर लठ्ठपणा येतो. उदाहरणार्थ, ६ वर्षांचा मुलगा जो ४८ इंच उंच आहे. ११० पौंड आहे तो गंभीर लठ्ठपणाचे निकष पूर्ण करेल कारण त्याचा बीएमआय १३९ व्या पर्सेंटाइल आहे. गंभीर लठ्ठपणामुळे यकृत रोग, हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी रोग आणि मधुमेहासारख्या चयापचय समस्यांचा धोका वाढतो. 2016 पर्यंत, 2 ते 19 वयोगटातील जवळजवळ 8% मुलांमध्ये गंभीर लठ्ठपणा होता. गंभीर लठ्ठपणाशी संबंधित इतर आरोग्य समस्यांमध्ये अडथळा आणणारा स्लीप एपनिया, हाडांच्या आणि सांध्यातील समस्या यांचा समावेश होतो, ज्यामुळे लवकर संधिवात, उच्च रक्तदाब आणि मूत्रपिंडाचा आजार होऊ शकतो. यापैकी अनेक समस्या एकत्र येतात.

लठ्ठपणाचा यकृतावर कसा परिणाम होतो : लठ्ठपणाशी संबंधित यकृताच्या आजाराला नॉन-अल्कोहोलिक फॅटी लिव्हर रोग म्हणतात. अतिरिक्त आहारातील चरबी आणि साखर साठवण्यासाठी यकृताच्या पेशी चरबीने भरतात. विशेषत: अतिरिक्त कर्बोदकांमधे अल्कोहोलच्या ब्रेकडाउन उत्पादनांप्रमाणेच पदार्थांमध्ये प्रक्रिया केली जाते. सूक्ष्मदर्शकाखाली, लहान मुलांचे फॅटी लिव्हर अल्कोहोलचे नुकसान असलेल्या यकृतासारखे दिसते.कधीकधी फॅटी यकृत असलेली मुले लठ्ठ नसतात; तथापि, फॅटी लिव्हरसाठी सर्वात मोठा धोका घटक म्हणजे लठ्ठपणा. त्याच बीएमआयमध्ये, हिस्पॅनिक आणि आशियाई मुले काळ्या आणि पांढर्‍या मुलांपेक्षा फॅटी यकृत रोगास अधिक संवेदनशील असतात. वजन कमी करणे किंवा फ्रक्टोजचा वापर कमी करणे, एक नैसर्गिकरीत्या साखर आणि सामान्य खाद्यपदार्थाचे मिश्रण लक्षणीय वजन कमी न करता देखील फॅटी यकृत सुधारते.

यकृत प्रत्यारोपणाची आवश्यकता :फॅटी लिव्हर हा मुलांमध्ये आणि प्रौढांमधील सर्वात सामान्य क्रॉनिक यकृत रोग आहे. दक्षिण कॅलिफोर्नियामध्ये, 2009 ते 2018 या कालावधीत लहान मुलांचे फॅटी लिव्हर दुप्पट झाले. मुलांमध्ये हा रोग वेगाने वाढू शकतो आणि काहींना काही वर्षांनी यकृतावर डाग येऊ शकतात. जरी काही मुलांना सध्या फॅटी यकृतासाठी यकृत प्रत्यारोपणाची आवश्यकता असली तरी, तरुण प्रौढांमध्ये प्रत्यारोपणाचे हे सर्वात वेगाने वाढते कारण आहे. फॅटी लिव्हर हे यू.एस. मध्ये यकृत प्रत्यारोपणाचे दुसरे सर्वात सामान्य कारण आहे आणि भविष्यात ते प्रमुख कारण असेल.

लठ्ठपणा आणि मधुमेह यांच्यातील दुवे: फॅटी लिव्हर मेटाबॉलिक सिंड्रोममध्ये गुंतलेले आहे, अशा परिस्थितींचा एक समूह जो एकत्रित होतो आणि हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी रोग आणि मधुमेहाचा धोका वाढवतो. एका दूरध्वनी मुलाखतीत, डॉ. बॅरी रेनर, एक बालरोग एंडोक्रिनोलॉजिस्ट, यांनी मला लठ्ठपणा आणि मधुमेहाबद्दल त्यांच्या चिंता व्यक्त केल्या. रेनर म्हणतात, जेव्हा मी माझा सराव सुरू केला, तेव्हा मी लहान मुलांमध्ये टाइप 2 मधुमेह झाल्याचे ऐकले नव्हते. आता यू.एस.च्या कोणत्या भागावर अवलंबून, एक चतुर्थांश ते एक तृतीयांश मधुमेहाच्या नवीन प्रकरणांमध्ये प्रकार 2 आहेत. टाइप 1 मधुमेह हा एक स्वयंप्रतिकार रोग आहे ज्याला पूर्वी किशोर-सुरुवात मधुमेह म्हणतात. याउलट, टाइप 2 मधुमेह हा ऐतिहासिकदृष्ट्या प्रौढ रोग मानला जात असे. तथापि, टाईप 2 मधुमेह मुलांमध्ये वाढत आहे आणि लठ्ठपणा हा प्रमुख जोखीम घटक आहे. दोन्ही प्रकारच्या मधुमेहावर अनुवांशिक आणि जीवनशैलीचा प्रभाव असला तरी, प्रकार 2 आहार आणि व्यायामाद्वारे अधिक सुधारण्यायोग्य आहे. 2060 पर्यंत, टाइप 2 मधुमेह असलेल्या 20 वर्षाखालील लोकांची संख्या 700% वाढेल. कृष्णवर्णीय, लॅटिनो, आशियाई, पॅसिफिक आयलँडर आणि नेटिव्ह अमेरिकन/अलास्का नेटिव्ह मुलांमध्ये गोर्‍या मुलांपेक्षा टाईप 2 मधुमेहाचे निदान जास्त असेल. मुलांमध्ये टाइप २ मधुमेहाचे गांभीर्य कमी लेखले जाते, असे रेनर म्हणतात. ते पुढे म्हणाले की टाईप 2 मधुमेह हा सौम्य, मंद गतीने होणारा आजार आहे असा गैरसमज अनेक लोक व्यक्त करतात.

रुग्णांना हृदयविकाराचा झटका : रेनर यांनी एका महत्त्वाच्या अभ्यासाकडे लक्ष वेधले जे दर्शविते की टाईप 2 मधुमेह बालपणात प्राप्त झाला आहे वेगाने प्रगती करू शकते. बालपणी निदान झाल्यानंतर 10 ते 12 वर्षांनंतर, रुग्णांना मज्जातंतूचे नुकसान, मूत्रपिंड समस्या आणि दृष्टी खराब झाली. निदानानंतर 15 वर्षांपर्यंत, सरासरी वयाच्या 27 व्या वर्षी, जवळजवळ 70% रुग्णांना उच्च रक्तदाब होता. बहुतेक रुग्णांना एकापेक्षा जास्त गुंतागुंत होते. दुर्मिळ असले तरी, काही रुग्णांना हृदयविकाराचा झटका आणि स्ट्रोकचा अनुभव आला. जेव्हा बालपणापासून मधुमेह सुरू झाला, तेव्हा 24% लोक अकाली अर्भकांना जन्म देतात, सामान्य लोकसंख्येच्या दुप्पट दराने.

हृदयाचे आरोग्य : लठ्ठपणा आणि गंभीर लठ्ठपणाशी संबंधित हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी बदलांमुळे मुलाच्या आयुष्यभर हृदयविकाराचा झटका आणि स्ट्रोक होण्याची शक्यता वाढते. 6 ते 7 वर्षांच्या वयात अतिरिक्त वजन उचलल्याने 11 ते 12 वर्षांच्या वयात उच्च रक्तदाब, कोलेस्टेरॉल आणि धमनी कडक होऊ शकतात. लठ्ठपणामुळे हृदयाच्या संरचनेत बदल होतो, ज्यामुळे स्नायू घट्ट होतात आणि विस्तृत होतात. तरीही असामान्य असले तरी, काही दशकांपूर्वीच्या 20, 30 आणि 40 च्या दशकातील अधिक लोकांना स्ट्रोक आणि हृदयविकाराचा झटका येत आहे. हृदयविकाराचा झटका आणि स्ट्रोकमध्ये अनेक घटक कारणीभूत असले तरी, लठ्ठपणा हा धोका वाढवतो.

वजनावर लक्ष केंद्रित करू नका : व्हीनस कलामी, नोंदणीकृत आहारतज्ञ, माझ्याशी बालपणातील लठ्ठपणावरील पर्यावरणीय आणि सामाजिक प्रभावांबद्दल बोलले. कलामी म्हणतात, अन्न, आहार, जीवनशैली आणि वजन हे एखाद्या व्यक्तीच्या जीवनात काहीतरी मोठे घडण्यासाठी प्रॉक्सी असतात. नैराश्य, सकस आहार आणि फिरता येण्याजोगे परिसर यासह मुलाच्या नियंत्रणाबाहेरचे घटक लठ्ठपणाला कारणीभूत ठरतात. लाज किंवा दोष न दाखवता मुलांना कशी मदत करावी असा प्रश्न पालकांना पडू शकतो. प्रथम, वजन आणि अन्न याबद्दल संभाषणे वयानुसार असावी. कलामी म्हणतात, 6 वर्षांच्या मुलाने त्यांच्या वजनाचा विचार करण्याची गरज नाही. ती पुढे म्हणते की प्रीटीन आणि किशोरवयीन मुलांनीही त्यांच्या वजनावर लक्ष केंद्रित करू नये, जरी ते आधीच आहेत.

छेडछाड करणे देखील हानिकारक : चांगल्या स्वभावाची छेडछाड करणे देखील हानिकारक आहे. आहार चर्चा टाळा आणि त्याऐवजी आरोग्यावर चर्चा करा. कलामी शिफारस करतात की प्रौढांना निरोगी सवयींमुळे मूड, फोकस किंवा आवडत्या क्रियाकलापांमध्ये मुलांचे कार्यप्रदर्शन कसे सुधारू शकते. 12 वर्षांच्या मुलास निरोगी काय आहे हे नेहमीच कळत नाही, कलामी म्हणाले. जे उपलब्ध आहे ते निवडण्यात आणि सर्वोत्तम निवड करण्यात त्यांना मदत करा, जी कदाचित योग्य निवड नसेल. कोणतीही वजन चर्चा, एकतर टीका किंवा वजन कमी करण्यासाठी प्रशंसा, उलट होऊ शकते, ती जोडते. वजन कमी केल्याबद्दल मुलाचे कौतुक केल्याने अव्यवस्थित खाण्याचे नकारात्मक चक्र मजबूत होऊ शकते. त्याऐवजी, मुलाचे चांगले आरोग्य आणि चांगल्या निवडींचा आनंद घ्या. डॉ. मुनीझा मिर्झा, एक बालरोगतज्ञ, पालकांनी आरोग्यदायी वर्तणूक मॉडेल करण्याची शिफारस केली आहे. संपूर्ण कुटुंबासाठी बदल केले पाहिजेत, असे मिर्झा म्हणतात.

हेही वाचा :world Laughter day 2023: तणावमुक्त होण्यासाठी खळखळून हसा; साजरा करा जागतिक हास्य दिवस...