कोणताही आवडता छंद असणे हे माणसाच्या मानसिक आरोग्यासाठी खूप फायदेशीर असते, असे म्हणतात. तुमच्या छंदाचे पालन केल्याने माणसाला जिथे तणाव, नैराश्य आणि चिंता यांसारख्या मानसिक अवस्थेत आराम मिळतो, तिथे तो अधिक आनंदाचा अनुभव घेतो. बागकाम हा देखील असाच एक छंद ( Hobby of gardening ) आहे. परंतु त्याचे फायदे केवळ आनंद आणि उत्तम मानसिक आरोग्यापुरते मर्यादित नाहीत. बागकामामुळे शारीरिक आरोग्यासाठीही अनेक फायदे ( Gardening also has many health benefits ) होतात. विशेषतः वृद्धांसाठी, बागकाम हा एक छंद किंवा वेळ घालवण्यासाठी आदर्श काम मानले जाते.
बागकाम एक थेरपी -
मानसोपचारतज्ज्ञ डॉक्टर रेणुका शर्मा सांगतात ( Psychiatrist Dr. Renuka Sharma says ) की, जे लोक नियमितपणे बागकाम करतात, त्यांच्यावर वृद्धत्व, शारीरिक समस्या किंवा मानसिक समस्यांचे परिणाम तुलनेने कमी दिसतात आणि ते अधिक आनंदी आणि समाधानी असतात. बागकाम ही खरं तर एक प्रकारची थेरपी असल्याचं त्या सांगतात. मातीचा वास, झाडे-वेलींचा सुगंध आणि कधी कधी त्यावरील फुलांचा आणि पानांचा स्पर्श झाल्याची भावना, याचा आपल्या ज्ञानेंद्रियांवर परिणाम होतो आणि शरीरात हार्मोन्सचे उत्पादन किंवा सक्रियता वाढते ज्यामुळे तुम्हाला आनंद होतो.
बागकामाचा कधी कधी आपल्या शरीरावर आणि मनावर विषरोधक औषधासारखा परिणाम दिसून येतो, असे म्हटल्यास चुकीचे ठरणार नाही. एवढेच नाही तर नियमित बागकाम करण्याच्या सवयीमुळे व्यक्तीमध्ये आत्मसमाधान, आत्मविश्वास आणि आत्मनिर्भरता वाढीस लागते. याशिवाय अनेक वेळा असे दिसून आले आहे की जे लोक धूम्रपान, ड्रग्ज किंवा इतर कोणत्याही प्रकारच्या व्यसनाला बळी पडतात त्यांच्यासाठी बागकामामुळे त्यांचा मूड स्थिर होण्यास मदत होते.
शारीरिक आरोग्यासाठी प्रभावी -
डॉ. रेणुका सांगतात की नियमितपणे बागकाम करणाऱ्या लोकांमध्ये स्मरणशक्ती किंवा एकाग्रतेशी संबंधित समस्या तुलनेने कमी दिसतात. याशिवाय बागकाम केल्याने तणाव, नैराश्य आणि चिंता यांसारख्या मानसिक समस्यांमध्येही आराम मिळतो. त्यामुळे उच्च रक्तदाब, स्नायूंचा ताण, लठ्ठपणा, पोटाचे आजार आदी समस्यांमुळे सुरू झालेल्या आजारांनाही आराम मिळतो. इतकेच नाही तर बागकाम करताना शारीरिक हालचालही होत राहते, त्यामुळे स्नायूंचाही व्यायाम होतो.
विशेष म्हणजे, ब्रिटीश जनरल ऑफ स्पोर्ट्स मेडिसिनमध्ये ( British General of Sports Medicine ) प्रकाशित झालेल्या एका संशोधनात असेही सांगण्यात आले की आठवड्यातून किमान 10 मिनिटे बागकाम केल्याने आरोग्यावर सकारात्मक परिणाम होतो आणि हृदयविकाराचा धोका कमी होतो. संशोधनात असे सांगण्यात आले की बागकाम केल्याने केवळ हात-पाय मजबूत होत नाहीत, चरबी कमी होते, शरीरात उर्जेचा चांगला संचार होतो आणि अनेक वेळा जेव्हा लोक सूर्यप्रकाशात बाग काम करतात, तेव्हा त्यांच्या शरीरात व्हिटॅमिन डीचा पुरवठा देखील होतो. ज्यामुळे त्यांची हाडे देखील अधिक मजबूत होतात.
वृद्धांसाठी फायदेशीर -
वृद्ध लोक, विशेषत: जे निवृत्त झाले आहेत, त्यांच्यासमोर सहसा सर्वात मोठी समस्या वेळ घालवणे असते. त्याच वेळी, निवृत्तीनंतर सतत धावणारे जीवन संपुष्टात येते, तेव्हा वृद्ध, मग ते महिला असोत की पुरुष, अनेक प्रकारच्या शारीरिक आणि मानसिक समस्यांना बळी पडू लागतात. अशा अवस्थेत अनेक वेळा त्यांना इतरांपासून तुटल्यासारखे वाटू लागते आणि त्यांचा आत्मविश्वास आणि आत्मनिर्भरताही कमी होऊ लागते. त्यामुळे ते कधीकधी चिडचिड, राग आणि तणावग्रस्त होतात. अशा परिस्थितीत, बागकामाची सवय त्यांना त्यांच्या वेळेचा योग्य वापर करण्यास मदत करते, परंतु त्यांचे मानसिक आरोग्य चांगले ठेवण्यास, विशेषतः चिडचिडेपणा आणि तणाव यांसारख्या समस्यांना तोंड देण्यास मदत करते.
